Шариф(көпшетүрі: «ашраф»,«шурафа» - «көрнекті», «ізгі ниетті») - Мұхаммед (с.а.у.) ұрпақтарының атауы (синонимдері «саййид»: «мір», «әмір» - Иран, Түркия, Ұндістан; «хабиб»: «сүйікті» - Арабстан, Суматра; «сабапуш» - «жасыл киім киінген» - Үндістан). Шарифті Пайғамбардың немересі әл-Хасан ұрпақтары, ал саййидтерді оның інісі әл-Хұсайын ұрпақтары деп бөледі. Шариф термині бастапқыда мұсылман ақсүйектерін - арабтардың жаңа жерлерді жаулап алуы барысында пайда болған жаңа билеуші топ ретінде қалыптасқан белгілі әулет басшыларын атау үшін қолданылған. Шииттер насихатының ықпалымен Шариф термині бірте-бірте Мұхаммед (с.а.у.) ұрпақтарына - «ахл әл-Байтқа» («Үй адамдарына») қатысты көбірек қолданыла бастады. Бұл дәстүр діни қайраткерлердің келісілген пікірі арқылы орнықты, алайда ахл әлбайт ұғымының ауқымына байланысты ортағасырлық Исламда қымқиғаш пікірталас өрістеді. Шарифтерге құрмет көрсетілуі қажет болып есептелінді. Бұл Құран арқылы негізделді және Мұхаммед Пайғамбарлық (с.а.у.) өз басын құрметтеудің бір көрінісі болып табылды. Шарифті ренжіткен адам жеккөрінішті болды, ал шариф тарапынан жасалынған зомбылыққа үнсіз бой ұсыну қажет болды, оларға көмектесу, кемшіліктерін жасыру, ал ракымшылдығын мадақтау, көңілі қадаған заттарын сыйға беру талап етілді.
Сондай-ақ, кедей Шарифке бай қыз тұрмысқа шықса ол өзін бақытты деп есептейтін болған, бірақ мұндай некелер санаулы болатын, себебі олардан туған бала Шариф деп аталмайтын. Шарифтердің ешқайсысы да Қиямет қайым күні жазаға тартылмайды, олардың барлық күнәлары кешіріледі деп саналды. Шарифтерді міндетті түрде намазға қосып отыру (ташаххуд) қажет болды. Ізгі тұрмыс-тіршілік кешкен шариф айналадағы адамдар санасында «қасиетті кісіге» (уәлиге) айналды. Арабстанның оңтүстігі мен Солтүстік Африкада Шарифтердің ғажайып емшілік қабілеттері туралы сенім таралды. Мысыр сұлтаны әл-Ашраф Шабанның 1371 - 1372 жылдары қабылданған жарлығы бойынша, сәлдеге салынатын жасыл белгі (шутфа) шариф киімінің оны ерекшелендіріп тұратын құрамдас бөлігі болып саналды. 1596 жылы Мысыр патшасы (шәріп ас-Сайиид) кезінде Шарифтердің көк түсті сәлде орап жүруі қажеттігі туралы жарлық қабылданды. Діни қайраткерлер мұны орындауға болатын, бірақ ол міндетті емес деп жариялады. Шариф болып есептелетіндердің айрықша белгі ретінде жасыл түсті сәлде орауы барлық мұсылман әлемінде қабылданды, алайда қазір шарифтер ақ немесе көгілдір түсті сәлдені де орай береді. Қарапайым мұсылмандардан шарифтердің тағы бір ерекшелігі - оларға садақадан үлес алуға тиым салынды. Бұл ереже бірқатар хадистерғе негізделді. Аббасшылар дәуірінен бері Шарифтердің арасынан сайланатын нақып (араб. накиб) олардың басшысы болып есептелін келеді. IX ғасырда ірі-ірі қалалардың өз нақыптары пайда бола бастады, олар нақыптардың нақыбына (накиб аннукаба) бағынатын. Нақыл Шарифтің әулеттік талабының шынайьшығын ажырата алу үшін әулеттер шежіресін жетік білуге тиіс болды. Ол Шарифтердің мінез-құлқын қадағалан, олардың мүдцелерін қорғашта, Шарифтер иелігіндегі уакфтарды қадағалауға міндетті еді. Нақыптардың нақыбы, сондай-ақ сот міндетін, т. б. қызметтерді де атқарады. Орта ғасырлардан бастап Шарифтер барлық мұсылман әлеміне шашырай қоныстанды. Кейбір әулеттер , , Батыс , Йеменде, Мароккода, т.б. облыстар мен елдерде әртүрлі мерзімге өкімет билігіне ие бола алды. Алайда шарифтердің көпшілігі кедейшілікте ғұмыр кешті.
Пайдаланған әдебиет
- Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sharif kopshetүri ashraf shurafa kornekti izgi nietti Muhammed s a u urpaktarynyn atauy sinonimderi sajjid mir әmir Iran Tүrkiya Ұndistan habib sүjikti Arabstan Sumatra sabapush zhasyl kiim kiingen Үndistan Sharifti Pajgambardyn nemeresi әl Hasan urpaktary al sajjidterdi onyn inisi әl Husajyn urpaktary dep boledi Sharif termini bastapkyda musylman aksүjekterin arabtardyn zhana zherlerdi zhaulap aluy barysynda pajda bolgan zhana bileushi top retinde kalyptaskan belgili әulet basshylaryn atau үshin koldanylgan Shiitter nasihatynyn ykpalymen Sharif termini birte birte Muhammed s a u urpaktaryna ahl әl Bajtka Үj adamdaryna katysty kobirek koldanyla bastady Bul dәstүr dini kajratkerlerdin kelisilgen pikiri arkyly ornykty alajda ahl әlbajt ugymynyn aukymyna bajlanysty ortagasyrlyk Islamda kymkigash pikirtalas oristedi Sharifterge kurmet korsetilui kazhet bolyp eseptelindi Bul Қuran arkyly negizdeldi zhәne Muhammed Pajgambarlyk s a u oz basyn kurmetteudin bir korinisi bolyp tabyldy Sharifti renzhitken adam zhekkorinishti boldy al sharif tarapynan zhasalyngan zombylykka үnsiz boj usynu kazhet boldy olarga komektesu kemshilikterin zhasyru al rakymshyldygyn madaktau konili kadagan zattaryn syjga beru talap etildi Sondaj ak kedej Sharifke baj kyz turmyska shyksa ol ozin bakytty dep eseptejtin bolgan birak mundaj nekeler sanauly bolatyn sebebi olardan tugan bala Sharif dep atalmajtyn Sharifterdin eshkajsysy da Қiyamet kajym kүni zhazaga tartylmajdy olardyn barlyk kүnәlary keshiriledi dep sanaldy Sharifterdi mindetti tүrde namazga kosyp otyru tashahhud kazhet boldy Izgi turmys tirshilik keshken sharif ajnaladagy adamdar sanasynda kasietti kisige uәlige ajnaldy Arabstannyn ontүstigi men Soltүstik Afrikada Sharifterdin gazhajyp emshilik kabiletteri turaly senim taraldy Mysyr sultany әl Ashraf Shabannyn 1371 1372 zhyldary kabyldangan zharlygy bojynsha sәldege salynatyn zhasyl belgi shutfa sharif kiiminin ony erekshelendirip turatyn kuramdas boligi bolyp sanaldy 1596 zhyly Mysyr patshasy shәrip as Sajiid kezinde Sharifterdin kok tүsti sәlde orap zhүrui kazhettigi turaly zharlyk kabyldandy Dini kajratkerler muny oryndauga bolatyn birak ol mindetti emes dep zhariyalady Sharif bolyp esepteletinderdin ajryksha belgi retinde zhasyl tүsti sәlde orauy barlyk musylman әleminde kabyldandy alajda kazir sharifter ak nemese kogildir tүsti sәldeni de oraj beredi Қarapajym musylmandardan sharifterdin tagy bir ereksheligi olarga sadakadan үles aluga tiym salyndy Bul erezhe birkatar hadisterge negizdeldi Abbasshylar dәuirinen beri Sharifterdin arasynan sajlanatyn nakyp arab nakib olardyn basshysy bolyp eseptelin keledi IX gasyrda iri iri kalalardyn oz nakyptary pajda bola bastady olar nakyptardyn nakybyna nakib annukaba bagynatyn Nakyl Shariftin әulettik talabynyn shynajshygyn azhyrata alu үshin әuletter shezhiresin zhetik biluge tiis boldy Ol Sharifterdin minez kulkyn kadagalan olardyn mүdcelerin korgashta Sharifter ieligindegi uakftardy kadagalauga mindetti edi Nakyptardyn nakyby sondaj ak sot mindetin t b kyzmetterdi de atkarady Orta gasyrlardan bastap Sharifter barlyk musylman әlemine shashyraj konystandy Kejbir әuletter Batys Jemende Marokkoda t b oblystar men elderde әrtүrli merzimge okimet biligine ie bola aldy Alajda sharifterdin kopshiligi kedejshilikte gumyr keshti Pajdalangan әdebietIslam Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 ISBN 9965 26 322 1Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz