Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шарап — жүзімнен жасалатын алкаголді ішімдік.
- Біртекті шараптар — жалпы технология бойынша ерекше сортты жүзімнен немесе олардың қоспасынан алынған, алдын ала тұрғызылмаған жүзімді жинаған жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап сатылатын шараптар.
- Маркалы шараптар арнайы немесе дәстүрлі технология бойынша белгілі бір аймақта өсетін жүзімнің ерекше сорттарынан немесе қоспасынан жасалған, ерекше дәмі мен хош иісімен (букетімен) сипатталатын және міндетті түрде 1 — 1,5 жыл тұрғызылған жоғары сапалы шараптар.
- Коллекциялық шараптар стапионарлы сыйымдылықтарда маркалы шараптарды тұрғызып, одан кейін қосымша бөтелкелерде 3 жыл тұрғызылған шараптар. Түсі бойынша жүзім шараптары ақ, қызғылт және қызыл болып бөлінеді. Ақ шараптарды жүзімнің ақ сорттарынан алынған жүзім суслосын езіндісіз (қабығы, тұқымы) ашыту арқылы алады. Қызғылт шараптарды жүзімнің қызғылт және қызыл сорттарынан алады немесе ақ және қызыл шарап материалдарын купаждау арқылы дайындайды. Қызыл шараптарды жүзімнің қызыл сорттарынан жүзім суслосын езіндімен бірге ашыту арқылы алады.
Жүзім шараптарын жасау технологиясы бойынша асханалық, күшейтілген, хош, иістендірілген, көпіршікті, газдалған деп бөледі.
- Асханалық шараптарды сусло немесе езіндіні толық немесе толық емес ашыту арқылы, сонымен қатар құрғақ шарап материалдарын балғын
немесе концентрлі жүзім суслосымен купаждау арқылы алады. Онда спирт мөлшері 9—14%. Қант мөлшеріне байланысты асханалық шараптар құрғақ (0,3% қант), жартылай құрғақ (0,5—2,5% қант) және жартылай тәтті (3—8% қант) болып бөлінеді. Арнайы технологиялық әрекеттер қолданып арнайы типті құрғақ шараптарын (Кахетин және Эчмиадзиндік) өндіреді. Құрғақ асхана шараптарын жүзім суслосы немесе езбені толық ашыту арқылы алады. Оларды келесідей 3 типтегі (ақ, қызғылт, қызыл) ассортименте шығарады: Рислинг, Фетяскс, Ркацетели, Цинандали және т.б. Жартылай құрғақ асхана шараптарын сусло немесе езіндіні толық емес ашыту, сонымен қатар құрғақ шарап материалдарын балғын немесе концентрленген жүзім суслосымен купаждау арқылы алады. Кахетин шараптарын Кахетияда (Грузия) өндіреді. Бұл шараптарды өндірудің ерекшелігі жүзім суслосы мен езіндіні гребнями бірге ашыту болып табылады, нәтижесінде шарап өте айқын білінетін қышқыл және ауыз қуыратын дәмге ие болады. Эчмиадзин шараптарын Арменидда (Эчмиадзин ауданы) өндіреді. Олар спирттің жоғары мөлшерімен және төмен титрленетін қышқылдылығымен ерекшеленеді.
- Жартылай тәтті шараптардың ақ, қызғылт, қызыл типтерін өндіреді. Бұл шараптарды өндірудің ерекшелігі қант мөлшері жоғары (22—26%) жүзім сорттарын қолдану және суслоны жартылай ашыту болып табылады. Ашыту процесін жасанды түрде — жоғары немесе темен температура немесе антисептик қолдану арқылы тоқтатады. Жартылай тәтті шараптар жағымды қышқыл-тәтті дәмімен ерекшеленеді; оның құрамындағы қант мөлшері — 3—8%. Ассортименті: Твиши, Хванчкара, Чхавери, Тетра, Ахмета және т.б.
- Күшейтілген шараптарда асханалық шараптарға қарағанда спирт мөлшері жоғары 12—20%. Спирт және қант мөлшеріне байланысты күшейтілген шараптар күшті және десертті болып бөлінеді. Күшейтілген шараптарды өндіру ерекшелігі суслоны жартылай ашыту болып табылады. Суслоның ашуын десертті шараптарды алғанда ашытудың бірінші сатысында, суслода ашымаған қант мөлшері көп болғанда, ал күшті шараптарды өндіргенде — суслода қант мөлшері азайғанда спирт-ректификат қосу арқылы тоқтатады.
- Күшті күшейтілген шарап құрамында 17—20% спирт және 3—14% қант болады. Оларға портвейн, херес, марсала, мадера, ақ, қызғылт, қызыл типті шараптар жатады. Портвейннің ақ, қызғылт және қызыл типтері шығарылады. Ол кең тараған күшті шарап (17—20% спирт және 7— 14% қант). Портвейн өндірудің ерекшелігі шарап материалдарын ауа қатысынсыз жылулық өндеу (30—45%) болып табылады. Портвейн жақсы айқындалатын букетімен, экстрактивтілігімен ерекше-ленеді. Мадераны ақ шарап материалынан мадеризация процесін қолданып алады: ауа қатысында 65—70°С температурада жылулық өндейді. Шарап янтарь түсімен, өзіне төн мадерлік дәмімен және хош иісімен ерекшеленеді; құрамындағы спирт мөлшері —18—20%, қант — 3—7%. Ассортименті: Коктобель, Бухарское, т.б. Марсала ақ күшті шарап болып табылады. Құрамындағы спирт мөлшері — 18—20%, қант — 7%. Оны шырынға 5 — 10% отта қоюландырылған жүзім суслосын қосып ашыту арқылы алады. Дәмі және басқа белгілері бойынша мадераға ұқсас, бірақ тәттірек. Херес 18—20% спирт пен 3% қанттан тұрады. Суслоны арнайы ашытқылармен ашытып, одан кейін ашытқы қабатының (солера) астында түрғызу арқылы алады. Түсі — сарыдан қою янтарьға дейін, дәмі миндаль тәрізді, сәл ащы. Күшейтілген ақ, қызғылт, қызыл шараптар 17—20% спирт пен 3—10% қанттан тұрады. Оларды ақ, қызыл және қызыл сортты шырындарға спирт қосу арқылы алады.
- Десертті күшейтілген шараптар қант мөлшеріне байланысты жартылай тәтті (5—12%), тәтті (14—20%) және ликерлі (21 — 35%) болып бөлінеді. Десертті жартылай тәтті шараптардың үш типін өндіреді: жартылай тәтті ақ, жартылай тәтті қызғылт және жартылай тәтті қызыл. Олардағы спирт мөлшері — 14—16%. Десертті тәтті шараптардың келесі типтерін өндіреді: ақ, қызғылт, қызыл, кагор, токай, ақ, қызғылт, қара және күлгін мускаттар. Десертті тәтті шараптарда спирт мөлшері — 15—17%. Десертті ликерлі шараптардың мынадай типтерін өндіреді: ақ, қызғылт және қызыл, токай, малага, ак, қызғылт, қара және күлгін мускаттар. Десертті ликерлі шараптарды қанттылығы 26% жоғары жүзімдерден алады. Құрамындағы спирт мөлшері — 12— 16%. Кагор қою қызыл түсімен, ауыз қуыратын дәмімен, қара қарақат реңімен ерекшеленеді; 16% спирт пен 16—20% қанттан тұрады. Кагор типті шарапты өндірудің ерекшелігі езіндіні ашыту алдында бумен қыздыру (65°С) болып табылады. Токай — экстрактивті, гармониялы, өзіне тән токай букеті бар шараптар; ерекшелігі — қарабидай нанының иісі білінеді. Бұндай шараптардың күштілігі 15—16%, қант мөлшері — 20% және одан жоғары. Мускат жүзімнің хош иісті сорттарынан алынады. Бұл шараптар жағымды мускатты хош иіске ие. Тәтті мускатты шараптар 16% спирт пен 16—20% қанттан, ликерлі — 12—16% спирт пен 21 — 30% каштан тұрады. Малага қоңыр реңімен, әлсіз жағымды ашқылтым дәмімен ерекшеленеді. Спирт мөлшері — 16%, қант — 30%. Ондірісінің ерекшелігі — шарап материалдарын ашық жалында қайнатылған шарап суслосымен купаждау болып табылады.
- Ароматталған шараптарды шарап материалдарын, ректификат спиртін, қант сиропын және әр түрлі өсімдіктер шөптерінің, жапырақтарының, гүлдерінің, тамырларының тұндырмаларын купаждау арқылы алады. Негізгі компоненті жусан болып табылады (30% дейін). Спирт және қант мөлшеріне байланысты күшті вермут (18% спирт пен 10% қант) және десертті вермут (16% спирт пен 16% қант) болып бөлінеді. Түсіне байланысты ақ, қызғылт және қызыл вермут өндіріледі.
- Көпіршікті шараптар басқа шараптардан екінші рет ашыту кезінде түзілетін көмірқышқыл газының болуымен ерекшеленеді. Көпіршікті шараптарға Совет шампаны, көпіршікті Цимляндық, көпіршікті мускаттар, т.б. жатады.
Дереккөздер
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: К54 Қоғамдық тамақтандыру.— Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 232 бет.ISBN 9965-36-414-1
Және
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sharap zhүzimnen zhasalatyn alkagoldi ishimdik Birtekti sharaptar zhalpy tehnologiya bojynsha erekshe sortty zhүzimnen nemese olardyn kospasynan alyngan aldyn ala turgyzylmagan zhүzimdi zhinagan zhyldan kejingi zhyldyn 1 kantarynan bastap satylatyn sharaptar Markaly sharaptar arnajy nemese dәstүrli tehnologiya bojynsha belgili bir ajmakta osetin zhүzimnin erekshe sorttarynan nemese kospasynan zhasalgan erekshe dәmi men hosh iisimen buketimen sipattalatyn zhәne mindetti tүrde 1 1 5 zhyl turgyzylgan zhogary sapaly sharaptar Kollekciyalyk sharaptar stapionarly syjymdylyktarda markaly sharaptardy turgyzyp odan kejin kosymsha botelkelerde 3 zhyl turgyzylgan sharaptar Tүsi bojynsha zhүzim sharaptary ak kyzgylt zhәne kyzyl bolyp bolinedi Ak sharaptardy zhүzimnin ak sorttarynan alyngan zhүzim suslosyn ezindisiz kabygy tukymy ashytu arkyly alady Қyzgylt sharaptardy zhүzimnin kyzgylt zhәne kyzyl sorttarynan alady nemese ak zhәne kyzyl sharap materialdaryn kupazhdau arkyly dajyndajdy Қyzyl sharaptardy zhүzimnin kyzyl sorttarynan zhүzim suslosyn ezindimen birge ashytu arkyly alady Zhүzim sharaptaryn zhasau tehnologiyasy bojynsha ashanalyk kүshejtilgen hosh iistendirilgen kopirshikti gazdalgan dep boledi Ashanalyk sharaptardy suslo nemese ezindini tolyk nemese tolyk emes ashytu arkyly sonymen katar kurgak sharap materialdaryn balgyn nemese koncentrli zhүzim suslosymen kupazhdau arkyly alady Onda spirt molsheri 9 14 Қant molsherine bajlanysty ashanalyk sharaptar kurgak 0 3 kant zhartylaj kurgak 0 5 2 5 kant zhәne zhartylaj tәtti 3 8 kant bolyp bolinedi Arnajy tehnologiyalyk әreketter koldanyp arnajy tipti kurgak sharaptaryn Kahetin zhәne Echmiadzindik ondiredi Қurgak ashana sharaptaryn zhүzim suslosy nemese ezbeni tolyk ashytu arkyly alady Olardy kelesidej 3 tiptegi ak kyzgylt kyzyl assortimente shygarady Risling Fetyasks Rkaceteli Cinandali zhәne t b Zhartylaj kurgak ashana sharaptaryn suslo nemese ezindini tolyk emes ashytu sonymen katar kurgak sharap materialdaryn balgyn nemese koncentrlengen zhүzim suslosymen kupazhdau arkyly alady Kahetin sharaptaryn Kahetiyada Gruziya ondiredi Bul sharaptardy ondirudin ereksheligi zhүzim suslosy men ezindini grebnyami birge ashytu bolyp tabylady nәtizhesinde sharap ote ajkyn bilinetin kyshkyl zhәne auyz kuyratyn dәmge ie bolady Echmiadzin sharaptaryn Armenidda Echmiadzin audany ondiredi Olar spirttin zhogary molsherimen zhәne tomen titrlenetin kyshkyldylygymen erekshelenedi Zhartylaj tәtti sharaptardyn ak kyzgylt kyzyl tipterin ondiredi Bul sharaptardy ondirudin ereksheligi kant molsheri zhogary 22 26 zhүzim sorttaryn koldanu zhәne suslony zhartylaj ashytu bolyp tabylady Ashytu procesin zhasandy tүrde zhogary nemese temen temperatura nemese antiseptik koldanu arkyly toktatady Zhartylaj tәtti sharaptar zhagymdy kyshkyl tәtti dәmimen erekshelenedi onyn kuramyndagy kant molsheri 3 8 Assortimenti Tvishi Hvanchkara Chhaveri Tetra Ahmeta zhәne t b Kүshejtilgen sharaptarda ashanalyk sharaptarga karaganda spirt molsheri zhogary 12 20 Spirt zhәne kant molsherine bajlanysty kүshejtilgen sharaptar kүshti zhәne desertti bolyp bolinedi Kүshejtilgen sharaptardy ondiru ereksheligi suslony zhartylaj ashytu bolyp tabylady Suslonyn ashuyn desertti sharaptardy alganda ashytudyn birinshi satysynda susloda ashymagan kant molsheri kop bolganda al kүshti sharaptardy ondirgende susloda kant molsheri azajganda spirt rektifikat kosu arkyly toktatady Kүshti kүshejtilgen sharap kuramynda 17 20 spirt zhәne 3 14 kant bolady Olarga portvejn heres marsala madera ak kyzgylt kyzyl tipti sharaptar zhatady Portvejnnin ak kyzgylt zhәne kyzyl tipteri shygarylady Ol ken taragan kүshti sharap 17 20 spirt zhәne 7 14 kant Portvejn ondirudin ereksheligi sharap materialdaryn aua katysynsyz zhylulyk ondeu 30 45 bolyp tabylady Portvejn zhaksy ajkyndalatyn buketimen ekstraktivtiligimen erekshe lenedi Maderany ak sharap materialynan maderizaciya procesin koldanyp alady aua katysynda 65 70 S temperaturada zhylulyk ondejdi Sharap yantar tүsimen ozine ton maderlik dәmimen zhәne hosh iisimen erekshelenedi kuramyndagy spirt molsheri 18 20 kant 3 7 Assortimenti Koktobel Buharskoe t b Marsala ak kүshti sharap bolyp tabylady Қuramyndagy spirt molsheri 18 20 kant 7 Ony shyrynga 5 10 otta koyulandyrylgan zhүzim suslosyn kosyp ashytu arkyly alady Dәmi zhәne baska belgileri bojynsha maderaga uksas birak tәttirek Heres 18 20 spirt pen 3 kanttan turady Suslony arnajy ashytkylarmen ashytyp odan kejin ashytky kabatynyn solera astynda tүrgyzu arkyly alady Tүsi sarydan koyu yantarga dejin dәmi mindal tәrizdi sәl ashy Kүshejtilgen ak kyzgylt kyzyl sharaptar 17 20 spirt pen 3 10 kanttan turady Olardy ak kyzyl zhәne kyzyl sortty shyryndarga spirt kosu arkyly alady Desertti kүshejtilgen sharaptar kant molsherine bajlanysty zhartylaj tәtti 5 12 tәtti 14 20 zhәne likerli 21 35 bolyp bolinedi Desertti zhartylaj tәtti sharaptardyn үsh tipin ondiredi zhartylaj tәtti ak zhartylaj tәtti kyzgylt zhәne zhartylaj tәtti kyzyl Olardagy spirt molsheri 14 16 Desertti tәtti sharaptardyn kelesi tipterin ondiredi ak kyzgylt kyzyl kagor tokaj ak kyzgylt kara zhәne kүlgin muskattar Desertti tәtti sharaptarda spirt molsheri 15 17 Desertti likerli sharaptardyn mynadaj tipterin ondiredi ak kyzgylt zhәne kyzyl tokaj malaga ak kyzgylt kara zhәne kүlgin muskattar Desertti likerli sharaptardy kanttylygy 26 zhogary zhүzimderden alady Қuramyndagy spirt molsheri 12 16 Kagor koyu kyzyl tүsimen auyz kuyratyn dәmimen kara karakat renimen erekshelenedi 16 spirt pen 16 20 kanttan turady Kagor tipti sharapty ondirudin ereksheligi ezindini ashytu aldynda bumen kyzdyru 65 S bolyp tabylady Tokaj ekstraktivti garmoniyaly ozine tәn tokaj buketi bar sharaptar ereksheligi karabidaj nanynyn iisi bilinedi Bundaj sharaptardyn kүshtiligi 15 16 kant molsheri 20 zhәne odan zhogary Muskat zhүzimnin hosh iisti sorttarynan alynady Bul sharaptar zhagymdy muskatty hosh iiske ie Tәtti muskatty sharaptar 16 spirt pen 16 20 kanttan likerli 12 16 spirt pen 21 30 kashtan turady Malaga konyr renimen әlsiz zhagymdy ashkyltym dәmimen erekshelenedi Spirt molsheri 16 kant 30 Ondirisinin ereksheligi sharap materialdaryn ashyk zhalynda kajnatylgan sharap suslosymen kupazhdau bolyp tabylady Aromattalgan sharaptardy sharap materialdaryn rektifikat spirtin kant siropyn zhәne әr tүrli osimdikter shopterinin zhapyraktarynyn gүlderinin tamyrlarynyn tundyrmalaryn kupazhdau arkyly alady Negizgi komponenti zhusan bolyp tabylady 30 dejin Spirt zhәne kant molsherine bajlanysty kүshti vermut 18 spirt pen 10 kant zhәne desertti vermut 16 spirt pen 16 kant bolyp bolinedi Tүsine bajlanysty ak kyzgylt zhәne kyzyl vermut ondiriledi Kopirshikti sharaptar baska sharaptardan ekinshi ret ashytu kezinde tүziletin komirkyshkyl gazynyn boluymen erekshelenedi Kopirshikti sharaptarga Sovet shampany kopirshikti Cimlyandyk kopirshikti muskattar t b zhatady DerekkozderҚazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi K54 Қogamdyk tamaktandyru Almaty Mektep baspasy 2007 232 bet ISBN 9965 36 414 1ZhәneSherbet alkogolsiz ashymagan sharab Narsharab Әzirbajzhan kujmasyBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet