Хуан Антонио Самаранч

Хуан Антонио Са­ма­ранч (ис. Don Juan Antonio Samaranch i Torelló, marqués de Samaranch, 1920 жыл шілденің 17, Барселона - 2010 жыл, сәуірдің 21, Барселона) - әйгілі испандық кәсіпкер, әрі саясаткер, Халықаралық олимпиада комитетін 1980-2001 жылдары басқарды, ХОК өмірлік құрметті президенті.

1998

Мансабы

Олимпиада қозғалысының тарихында Хуан Антонио Самаранч сөніп бара жатқан Олимпиада қозғалысын жандандырған адам ретінде кірді.

Ол ХОК қызметін әлемдегі аса маңызды халықаралық ұйымдармен, соның ішінде – БҰҰ ынтымақтасуда істі бастады. 1982 жылдың 10 ақпанында ХОК рөлі мен тәуелсіздігі, сондай-ақ тараптар жағынан кез келген саяси араласусыз әлемнің кез келген жерінде Олимпиада ойындарын өткізу мүмкіндігі туралы жолдаумен БҰҰ Бас хатшысына қаралған болатын. ХОК халықаралық үкіметтік емес ұйым мәртебесін алған болатын.

Хуан Антонио Самаранч қазіргі жағдайда спорт пен саясатқа жаңа негізделген қатынасты берді: «Әрқашанда болған саяси мәселелер Ойындар барысына әсер етеді, бірақ олимпиада қозғалысы жыл сайын күшейіп келеді, ол осындай мәселелерді шешуде әсер етуі мүмкін».

Ол 1980 жылғы Мәскеу Олимпиадасы мен 1984 жылғы Лос-Анжелесдегі дағдарыс жылдардағы Олимпиада алауын «қолдады».

Самаранчтың ұсынысы бойынша 1981 жылы «сүйіспеушілік» түсінігі Олимпиада хартийінен алынып тасталды. Олимпиада қозғалыс мен спорттық нәтижесінің өсуі бойынша ескірген мәртебе спортты даму кедергісіне айналады. Спорт мүддесі жеңіп шықты: XXIV Ойындарда және кейінгі Олимпиадаларда әлемнің күшті спортшылары қатыса бастады.

Самаранч ХОК қаржыларын қайта құрылуын өткізеді (теледидарлық құқықтарды сатудан үлесті алу, демеушілік бағдарламаларды жүзеге асыру). "Шпорт" швейцар газетасы ХОК президентінің позициясын баяндай отыра, оны олимпиада қозғалысының бірінші кәсіби менеджері деп атады: «Самаранч ең бастыны түсінді: олимпиадалық қозғалыс саяси емес, экономикалық механизмдермен басқарылуы тиіс. Оның ұраны: саяси толқынның еркіне түспей, қаржылық күш жағынан басқарылуы тиіс». Олимпиада спортын коммерциялау шынай болды.

ХОК президенті болып тағайындалғаннан кейін, Самаранч Спорттық ақпараттың халықаралық ассоциациясына (САХА) байланысты орнатты, Олимпиада ойындарын телетаратуды әлемнің ірі телекомпаниялары айналысуына қол жеткізді. Нәтижесінде телетарату масштабтары өсті, ультра қазіргі бұқаралық ақпарат құралдары, соның ішінде интернет қолданыла бастады, ол арқылы планетамыздың жартысы Олимпиада жарыстарының бағдарламаларын тамашалайды.

1986 жылы Самаранчпен басқарылатын ХОК қысқы Олимпиада ойындарының және 1992 жылға дейін кібісе жылдары төрт жыл сайын өтетін Олимпиада ойындарының мерзімдерін 91- сессияда бөлді. 1994 жылдан қысқы Олимпиада ойындары кібісе жылдары ойындар өтетін жылдардың ортасында өтетін болды.

Самаранчтың бастамасымен 1983 жылдың 7 желтоқсаны Олимпиадалық филателия халықаралық федерациясы (ОФХФ) құрылды. ОФХФ мақсаты спорттық және олимпиада фиалателияның ұлттық ассоциацияларын біріктіру; олимпиада идеалдарын тарату бойынша ХОК –пен жұмыс; арнайы кітапхананы жинау; ХОК, халықаралық федерациялар мен пошталық әкімшілікті спорттық және олимпиада фиалтелиялардың ұлттық ассоциацияның қызметі туралы ақпараттандыру үшін арнайы бюллетеньді шығару болып табылады.

Самаранчтың арқасында 1993 жылы Лозаннада Олимпиада атағының мұражайы ашылған болатын.

ХОК кейбір мүшелерінің кесірінен ХОК дағдарыста өмір сүрген кезде, Самаранч ұйым құрылымын өзгерту бойынша негізгі реформаларды өткізді. Лозаннадағы ХОК сессиясында (1999 жылғы наурызы) олимпиадалық сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағытталған бірегей шешімдер қатары қабылданды. Сессияның маңызды нәтижесі Халықаралық олимпиада комитетінің этика жөніндегі комиссиясын құру болып саналады.

Өмірден озуы

Жалпы, Хуан Антонио Самаранч 2001 жылдан бері аурухананың есігін жиі жағалады. ХОК президенттігінен кеткеннен кейін-ақ 11 күн Швейцария ауруханасында ем қабылдаған. 2007 жылы Мадрид госпиталінде жүрек ауруымен жатқан. Ал өткен жылдың қыркүйегінде Монакодағы ауруханалардың біріне жеткізіліп, әзер дегенде жан сақтап қалған. Қайтыс болардан бір күн бұрын ауруханаға жүрек ауруымен өте ауыр халде жеткізілген Самаранчтың өмірін сақтап қалу мүмкін болмады. Дәрігерлер қанша тырысқанымен, оның дүние салатыны алдын ала белгілі болған еді. 89 жастан асқан шағында Барселонаның бір клиникасында сәрсенбі күні көз жұмды.

Сыртқы сілтемелер

• Juan Antonio Samaranch and Olympism Мұрағатталған 7 мамырдың 2010 жылы.
• Juan Antonio Samaranch - Daily Telegraph obituary
• Page on Samaranch's links to the Franco regime by
• Хуан Антонио Самаранч (ағыл.) Internet Movie Database сайтында