Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Хемосинтез (еж. грекше χυμευσις — химия және σύνθεσις — қосылыс) — бактериялардың қосылыстарды тотықтыру есебінен көмірқышқыл газды (СО2) сіңіруге негізделген қоректену типі. Хемосинтезге жарықтың қажеті жоқ. Хемоминтез процесін 1887 жылы Ресей микробиологы (1856 — 1953) ашты. Осы күнгі эволюциялық тұрғыдан қарағанда, хемосинтез фотосинтезге дейін пайда болған көмірқышқыл газын ассимиляциялау жолы деп есептеледі. Хемосинтездегіш бактериялардың басым көпшілігі бейорганикалық ортада тіршілік етеді. Кейбір бактериялар қарапайым органикалық қосылыстарды (метан, метил спирті) сутек көзі ретінде пайдаланып, сол ортада тіршілік етеді. Микроорганизмдердің Хемосинтез арқылы қоректенуіне көптеген күкіртті бактериялар жатады. Олар әр түрлі күкіртті қосылыстармен қатар таза күкіртті де тотықтыра алады. Күкіртті бактериялар екі топқа бөлінеді. Жіпше тәрізді көп клеткалы бактериялар күкіртті өз клеткаларына жинақтайды. Олар күкіртті сутек қоры азайғанда таза күкіртті тотықтырып, қуат көзіне айналдырады. Ал бір клеткалы бактериялар күкіртті өзін қоршаған ортаға шығарады. Күкіртті сутектің формуласы:
H2S S2 H2SO H2SO3 H2SO4
Түзілген әрбір өнім алғашқы қосылыстың тотығуы нәтижесінде пайда болады. Аралық өнім — сутектің негізгі бөлігі молек. оттекпен тотығып, бір бөлігі көмірқышқыл газын тотықсыздандырып, көмірсулардың түзілуіне жұмсалады. Ол мына формуламен бейнеленеді:
CO2+2H2S (CH2O)+H2O+S2.
Нитрификациялағыш бактериялардың да Хемосинтез процесінде алатын орны ерекше. Аммиактың нитратқа дейін тотығуы екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезеңде аммиак нитритке дейін тотығып, 653,5 кДж қуат бөлінеді.
2NH3+3O2=2HNO2+2H2O+ +653,5 кДж.
Екінші кезеңде нитрит нитратқа дейін тотығады:
2HNO2+O2=2HNO3+151,1кДж.
Түзілген қуаттың 6 — 7%-ы көмірқышқыл газының тотықсызданып, көмірсулардың түзілуіне жұмсалады. Аммиактың тотығу кезеңдерін іске асыратын арнайы бактериялары болады. Оларды (Nіtrosomonas) және (Nіtrobacter) деп атайды. Дегенмен, нитрификациялағыш бактериялардың жалпы қуат бөлу деңгейі күкіртті бактерияларға қарағанда екі есе төмен.
Сілтемелер
"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Hemosintez ezh grekshe xymeysis himiya zhәne syn8esis kosylys bakteriyalardyn kosylystardy totyktyru esebinen komirkyshkyl gazdy SO2 siniruge negizdelgen korektenu tipi Hemosintezge zharyktyn kazheti zhok Hemomintez procesin 1887 zhyly Resej mikrobiology 1856 1953 ashty Osy kүngi evolyuciyalyk turgydan karaganda hemosintez fotosintezge dejin pajda bolgan komirkyshkyl gazyn assimilyaciyalau zholy dep esepteledi Hemosintezdegish bakteriyalardyn basym kopshiligi bejorganikalyk ortada tirshilik etedi Kejbir bakteriyalar karapajym organikalyk kosylystardy metan metil spirti sutek kozi retinde pajdalanyp sol ortada tirshilik etedi Mikroorganizmderdin Hemosintez arkyly korektenuine koptegen kүkirtti bakteriyalar zhatady Olar әr tүrli kүkirtti kosylystarmen katar taza kүkirtti de totyktyra alady Kүkirtti bakteriyalar eki topka bolinedi Zhipshe tәrizdi kop kletkaly bakteriyalar kүkirtti oz kletkalaryna zhinaktajdy Olar kүkirtti sutek kory azajganda taza kүkirtti totyktyryp kuat kozine ajnaldyrady Al bir kletkaly bakteriyalar kүkirtti ozin korshagan ortaga shygarady Kүkirtti sutektin formulasy H2S S2 H2SO H2SO3 H2SO4 Tүzilgen әrbir onim algashky kosylystyn totyguy nәtizhesinde pajda bolady Aralyk onim sutektin negizgi boligi molek ottekpen totygyp bir boligi komirkyshkyl gazyn totyksyzdandyryp komirsulardyn tүziluine zhumsalady Ol myna formulamen bejnelenedi CO2 2H2S CH2O H2O S2 Nitrifikaciyalagysh bakteriyalardyn da Hemosintez procesinde alatyn orny erekshe Ammiaktyn nitratka dejin totyguy eki kezennen turady Birinshi kezende ammiak nitritke dejin totygyp 653 5 kDzh kuat bolinedi 2NH3 3O2 2HNO2 2H2O 653 5 kDzh Ekinshi kezende nitrit nitratka dejin totygady 2HNO2 O2 2HNO3 151 1kDzh Tүzilgen kuattyn 6 7 y komirkyshkyl gazynyn totyksyzdanyp komirsulardyn tүziluine zhumsalady Ammiaktyn totygu kezenderin iske asyratyn arnajy bakteriyalary bolady Olardy Nitrosomonas zhәne Nitrobacter dep atajdy Degenmen nitrifikaciyalagysh bakteriyalardyn zhalpy kuat bolu dengeji kүkirtti bakteriyalarga karaganda eki ese tomen Siltemeler Қazak Enciklopediyasy 9 tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz