Хачатурян Арам Ильич

Арам Ильич Хачатурян (1903 жылдың24 мамырында (6 маусымында) Тифлис (қазіргіТбилиси) қаласының маңындағы Коджоры ауылында дүниеге келіп —1978 жылдың 1 мамырында КСРО-ның Мәскеу қаласында қайтыс болды. Ереванда жерленген) — кеңес армян композиторы, дирижёр, педагог, музыкалық-қоғамдық қайраткер. КСРО-ның халық әртісі (1954). Социалисттік Еңбек ері (1973). Сталин сыйлықтарының лауреаты (1941, 1943, 1946, 1950), Лениндік (1959) және КСРО-ның мемлекеттік сыйлықтарының (1971) иесі. Армян КСР-нің (1944) мемлекеттік әнұранының авторы. АН Армян КСР-нің академигі (1963). Музыканың XX ғасырдағы белгілі қайраткері. 1943 жылдан бастапВКП(б) мүшесі.

Өмірбаяны

Арам Хачатурян Грузия мемлекетіндегі Гардабанс районының Коджоры ауылында дүниеге келген. Илья (Егия) Хачатурян және Кумаш Саркисовна отбасының төртінші баласы болды. Кішкентай кезінен музыканы жақсы көретін, мектеп кпелласында фортепианода, горна мен тубада ойнайды. Бірақ әке шешесі оның қызығушылығын құптамайды. Сол себепті музыкамен қатал түрде тек 19 жасынан бастап шұғылдана алды. 1921 жылы 18-жасар Хачатурян өзінің армян жастары тобымен бірге Мәскеуге келеді, бұл жерде оның туған ағасы, театрлық режиссёр Сурен Хачатурян тұратын, қызмет жасайтын. Ол Мәскеу университетінің дайындық курстарына оқуға түсіп, физика-математика факультетінің биология бөлімінің студенті болады; бірақ бір жыл өткен соң ол университетті тастап Гнесинск музыкалық училищесіне оқуға түседі, мұнда ол виолончель мен фортепианода ойнап, композиция сабақтарын алды. Михаил Гнесин дарынды балаға көңіл аударып, оған көмектесті. Училищені 1929 жылы аяқтады. Армения астанасы Еревандағы Комитас атындағы Пантонда жерленген. А. И. Хачатуряннің шығармалары ол қайтыс болғаннан соң Мәскеуде бірнеше томдық жинақ ретінде басылып шықты.

Естеліктер

•Композитордың аты: Мәскеудің солтүстігіндегі көшеге, Симферополь мен Астана қалаларындағы көшелерге берілді.

•2006 жылдың 31 қазанында Мәскеуде Арам Хачатурянға арналған ескерткіш қойылды. Скульптор Георгий Франгулян және архитектор Игорь Воскресенский оны музыкалық аспаптарымен бірге, шығармашылыққа бой салған күйінде суреттеді. Ашылу салтанатына Армения мемлекетінің президенті Роберт Кочарян, Мәскеу қаласының мэрі Юрий Лужков және ресей президентінің әйелі Людмила Путина қатысты. Мұндай ескерткіш Ереванның да орталығында, композитордың атымен аталатын Үлкен концерт залына қарама қарсы орнатылған.

Негізгі шығармалары

Балеттері •«Бақыт» (1939)

•«Гаянэ» (1941, екінші басылым 1952)

•«Спартак» (1956, екінші басылым — 1958, үшінші — 1962, төртінші — 1968) Оркестрлік шығармалары •Үш симфония (1934, 1944, 1947)

•Билік сюита (1933)

•«Орыс фантазиясы» (1944)

Дереккөздер

•Тигранов Г. Г. Арам Хачатурян. — Л.: Музыка, 1978.

•Тигранова, И. Г. Лирические образы в творчестве Арама Хачатуряна. — Ер., 1973.

•Хараджанян Р. Фортепианное творчество Арама Хачатуряна. — Ер.: Айастан, 1973.