Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Фитомонадалар — Жасыл түсті, екі талшықты, автотрофты, не миксотрофты, тұщы суларда және теңіздерде тіршілік ететін қарапайымдылар.
Хроматофоралары тостағанша, ассимиляция нәтижесінде крахмал пайда болады. Кейбір түрлері Chlamydomonas braunii, Ch. steinii бір жасуша құрылысты, ал басым көпшілігі жасуша жиынтығынан құралған колония түзейді. Колониялы формаларына эударина (Eudorina), пандорина (Pandorina), вольвокс (Volvox) туыстары жатады. Эударина - 32 жасушадан, пандорина - 16, вольвокс мыңнан аса жасушалардан құралған колония.
Вольвокстар тұщы суларда кең тараған, колониясы шар тәрізді, жасыл түсті. Колонияны кілегейлі зат қоршап тұрады, ішінде бір-бірімен цитоплазмалық көпірше (түтікше) арқылы байланысқан жасушалары орналасқан, әрбір жасушаның талшықтары колонияның сыртына қарай шығып тұрады. Колониядағы особьтардын саны 500-ден 20000-ға дейін жетеді.
Клеткаларының құрылысы эвгленаға өте ұқсас, айырмашылығы - екі тал¬шықтың болуында. Вольвокстың жасушалары атқаратын қызметтеріне қарай ірілі-ұсақты болып келеді. Ірі жасушалары немесе генеративті-көбею қызметін атқарады, аналық және аталық гаметаларды түзейді (макро- және микрогаметаларды). Ал ұсақ жасушалары немесе соматикалық көбеюге қабілеті жоқ, сондықтан барлық қалған қызметтерін атқарады (жылжу, ас қорыту тағы басқаларды).
Вольвокс жыныссыз палинтомия жолымен көбейеді, шар тәрізді колонияның ішінде жас колониялар түзіледі. Олардың ұлғаюынан аналық шардың қабырғасы жыртылады да, жас шарлар сыртқа шығып, өз бетінше тіршілік ете бастайды. Жас колония өсе келе ересек колонияға айналады. Вольвокс жынысты жолмен де көбейеді. Генеративті жасушалардан пайда болған макро және микрогаметалар қосылып зигота түзейді, зиготаның бөліну нәтижесінде колония түзіледі.
Колониялы талшықты қарапайымдылардың теориялық маңызы зор. Эволюциялық тұрғыдан қарағанда көп жасушалы жануарлардың арғы тегі бір жасушалы колониялы талшықты қарапайымдылар болып саналады (Э. Геккельдің, И. И. Мечниковтың теориясы).
Дереккөздер
- Дәуітбаева К. Ә.Омыртқасыздар зоологиясы. Оқулық. - Алматы: 2004. ISBN 9965-749-11-6
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Fitomonadalar Zhasyl tүsti eki talshykty avtotrofty ne miksotrofty tushy sularda zhәne tenizderde tirshilik etetin karapajymdylar Hromatoforalary tostagansha assimilyaciya nәtizhesinde krahmal pajda bolady Kejbir tүrleri Chlamydomonas braunii Ch steinii bir zhasusha kurylysty al basym kopshiligi zhasusha zhiyntygynan kuralgan koloniya tүzejdi Koloniyaly formalaryna eudarina Eudorina pandorina Pandorina volvoks Volvox tuystary zhatady Eudarina 32 zhasushadan pandorina 16 volvoks mynnan asa zhasushalardan kuralgan koloniya Volvokstar tushy sularda ken taragan koloniyasy shar tәrizdi zhasyl tүsti Koloniyany kilegejli zat korshap turady ishinde bir birimen citoplazmalyk kopirshe tүtikshe arkyly bajlanyskan zhasushalary ornalaskan әrbir zhasushanyn talshyktary koloniyanyn syrtyna karaj shygyp turady Koloniyadagy osobtardyn sany 500 den 20000 ga dejin zhetedi Kletkalarynyn kurylysy evglenaga ote uksas ajyrmashylygy eki tal shyktyn boluynda Volvokstyn zhasushalary atkaratyn kyzmetterine karaj irili usakty bolyp keledi Iri zhasushalary nemese generativti kobeyu kyzmetin atkarady analyk zhәne atalyk gametalardy tүzejdi makro zhәne mikrogametalardy Al usak zhasushalary nemese somatikalyk kobeyuge kabileti zhok sondyktan barlyk kalgan kyzmetterin atkarady zhylzhu as korytu tagy baskalardy Volvoks zhynyssyz palintomiya zholymen kobejedi shar tәrizdi koloniyanyn ishinde zhas koloniyalar tүziledi Olardyn ulgayuynan analyk shardyn kabyrgasy zhyrtylady da zhas sharlar syrtka shygyp oz betinshe tirshilik ete bastajdy Zhas koloniya ose kele eresek koloniyaga ajnalady Volvoks zhynysty zholmen de kobejedi Generativti zhasushalardan pajda bolgan makro zhәne mikrogametalar kosylyp zigota tүzejdi zigotanyn bolinu nәtizhesinde koloniya tүziledi Koloniyaly talshykty karapajymdylardyn teoriyalyk manyzy zor Evolyuciyalyk turgydan karaganda kop zhasushaly zhanuarlardyn argy tegi bir zhasushaly koloniyaly talshykty karapajymdylar bolyp sanalady E Gekkeldin I I Mechnikovtyn teoriyasy DerekkozderDәuitbaeva K Ә Omyrtkasyzdar zoologiyasy Okulyk Almaty 2004 ISBN 9965 749 11 6