Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Тыныс алу мүшелерінің ауруларына тұмаудан басқа — ауатамыр мен өкпенін қабынуы, тыныс демікпесі, туберкулез және т.б. жатады.
Өкпенің қабынуы
Аурудың кең тараған түрі. Организмге ауру, тудыратын микробтар түскенде және суық тигенде, өкпе қабынады. Өкпе қабынғанда дене қызуы 39,4-40 градуска дейін көтеріледі, жөтел пайда болады, бүйірі шаншиды. Адам жөтелгенде, түшкіргенде шаншу күшейеді, жиі-жиі тыныс алып, ентігеді. Мүндайда адамның екі беті қызарып, несептің түсі сарғыштанып, аз бөлінеді.
Ауатамырдың қабынуы
Баяу басталады, оның белгілері бірден сезіле қоймайды. Науқас сирек жөтеледі, қақырық көкшіл тартады, аздап дененің қызуы кетеріледі. Ауру өршіп, ұзаққа созылуы да мүмкін.
Тыныс демікпесі
Ауырған адамның тыныс алуы қиындайды. Бұл — булықтыратын ұстамалы ауру. Аурудың пайда болуына шаң-тозаң, малдың жүні, шөп, гүл және т.б. иісі және көңіл-күйдің езгеруі де әсер етеді. Негізінен, тыныс демікпесі тұқым қуалайды. Бұл ауруға шалдыққан балалар ашуланшақ келеді, денесіне есекжем, теміреткі, бертпе шығады. Ауру ұстағанда — өкпенін шырышты қабықшасы ісініп, ауатамырлардың түтікшелерін бітейді, тамырлары білеуленеді.. Демікпеден сақтану үшін организмді шынықтырып, ты¬ныс тынысы тарылады, наукас булығып, сырылдап дем алады, беті көгеріп, күре алу жаттығуларымен шұғылданып, еңбек пен демалысты дұрыс ұйымдастыру құжет.
Туберкулез ауруы
Туберкулез ауруын туғызатын кох таяқшасы бактериясы. Ол түшкіргенде, сөйлегенде 1—2 метрге дейін сілекейімен шашырап, микробы ауаны ластайды. Cay адам тыныс алганда, бұл микроб мұрын қуысына енеді де, сол арқылы өкпеге түсіп, оны зақымдайды. Науқас адам әуелі аздап жөтеледі де, одан соң қаны азайып, жүдейді, тамаққа тәбеті шаппай, ұйықтағанда терлей береді. Дене кызуы кешке карай 37—37,5 градусқа дейін көтеріледі. Туберкулез таяқшасы наукастың ас ішетін ыдысынан, сүлгісінен, тесек орнынан да жүғады. Таяқшаның ауру туғызуы сау адамның организміне байланысты. Егер микробқа қарсы күресетін күш, яғни имму¬нитет пайда болса, онда оның әрекетінен денсаулық бүзылмайды. Науқас адам жөтелгенде, түшкіргенде аузын және мұрнын қол орамалмен жауып, микробтын ауаға таралуына жол бермеуі кажет. Ауруды дәрігер ғана емдей алады.
Мұрын арқылы демалудың маңызы ерекше. Мұрын қуыс-ында толып жатқан қалташықтар бар. Олар ауаны жылытады. Суық күндері салқын тиіп ауырудан сақтайды. Мұрынмен ты¬ныс алу —- тісті бүзылудан сақтайды. Өндірістерде лас ауаны тазарту үшін желдеткіштер, шаң-тозаң ұстағыштар орнатылса, ал үйдегі шаң-тозанды сулы шүберекпен сүртіп отыру керек.
Темекі тартудың тыныс алу мүшелеріне әсері
Темекінін түтінінде ете улы зат — никотин бар. Темекі түтшнің ішінде улы газ, шаң және күйе болады. Күніне 20 тал темекі тартатын адам 90 миллиграмм шамасында никотин жұтады. Алғашқы рет темекі тартканда — адам уланады: басы айналады, жүрегі кағады, құсады, қол-аяғы дірілдейді. Темекі тыныс алу мүшелерінін бәріне зиянды өсер етеді. Никотин тыныс алу жолдарының шырышты қабығын тітіркенді, қабындырады , қорғаныш қабілеті нашарлаған шырышты қабық аркылы ауру туғызатын микробтар еркін өтеді. Сондықтан темекі тартатын адамдар суық тию және т.б. аурулармен жиі ауырады. Никотин қан тамырларын тарылтады. Өкпе обырымен ауырғандардың 97 %-ы темекі тартушылар. Себебі, темекіні ұзақ уакыт тарткандыктан, жара пайда болады.
Тыныс алудың жүйкелік және гуморальдық реттелуі
Тыныс алғанда және тыныс шығарғанда екі құбылыс үнемі кезектесіп отырады. Тыныс бұлшық еттерінің қызметі сопақша мидағы тыныс орталығымен реттеледі.Өкпенін тіршілік сыйымдылығын анықтау Өкпенің, тыныс жолдарының, тыныс бұлшық еттерінің механорецепторларынан және хеморецепторларынан (СО2 концентрациясы жоғарылағанда) қозу парасимпатикалық жүйке жүйесінен сопақша мидағы тыныс орталығына түседі. Тыныс — өздігінен реттеле алатын құбылыс.
Мұрын куысындағы рецепторларға шырыш, шаң-тозаң, химиялык тітіркендіргіштер, әр түрлі ұнтақтар әсер еткенде, қорғаныш рефлексі — түшкіру пайда болады. Кемей, кеңірдек және ауа-тамырлардағы рецепторларға тітіркендіргіштер әсер еткенде, қорғаныш рефлексі — жөтел пайда болады. Түшкіру және жөтелу терең тыныс алудан басталады. О.Ж.Ж тыныс алу және тыныс шығару кызметтері гуморальды реттеледі. Мысалы, миға ағып келген қанның құ рамында СО2 көбейгенде, тыныс алу орталықтарында қозу пайда болады. Тыныс жиілейді, СО2 тыныс сыртқа шығарылады.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tynys alu mүshelerinin aurularyna tumaudan baska auatamyr men okpenin kabynuy tynys demikpesi tuberkulez zhәne t b zhatady Өkpenin kabynuyAurudyn ken taragan tүri Organizmge auru tudyratyn mikrobtar tүskende zhәne suyk tigende okpe kabynady Өkpe kabynganda dene kyzuy 39 4 40 graduska dejin koteriledi zhotel pajda bolady bүjiri shanshidy Adam zhotelgende tүshkirgende shanshu kүshejedi zhii zhii tynys alyp entigedi Mүndajda adamnyn eki beti kyzaryp neseptin tүsi sargyshtanyp az bolinedi Auatamyrdyn kabynuyBayau bastalady onyn belgileri birden sezile kojmajdy Naukas sirek zhoteledi kakyryk kokshil tartady azdap denenin kyzuy keteriledi Auru orship uzakka sozyluy da mүmkin Tynys demikpesiAuyrgan adamnyn tynys aluy kiyndajdy Bul bulyktyratyn ustamaly auru Aurudyn pajda boluyna shan tozan maldyn zhүni shop gүl zhәne t b iisi zhәne konil kүjdin ezgerui de әser etedi Negizinen tynys demikpesi tukym kualajdy Bul auruga shaldykkan balalar ashulanshak keledi denesine esekzhem temiretki bertpe shygady Auru ustaganda okpenin shyryshty kabykshasy isinip auatamyrlardyn tүtikshelerin bitejdi tamyrlary bileulenedi Demikpeden saktanu үshin organizmdi shynyktyryp ty nys tynysy tarylady naukas bulygyp syryldap dem alady beti kogerip kүre alu zhattygularymen shugyldanyp enbek pen demalysty durys ujymdastyru kuzhet Tuberkulez auruyTuberkulez auruyn tugyzatyn koh tayakshasy bakteriyasy Ol tүshkirgende sojlegende 1 2 metrge dejin silekejimen shashyrap mikroby auany lastajdy Cay adam tynys alganda bul mikrob muryn kuysyna enedi de sol arkyly okpege tүsip ony zakymdajdy Naukas adam әueli azdap zhoteledi de odan son kany azajyp zhүdejdi tamakka tәbeti shappaj ujyktaganda terlej beredi Dene kyzuy keshke karaj 37 37 5 graduska dejin koteriledi Tuberkulez tayakshasy naukastyn as ishetin ydysynan sүlgisinen tesek ornynan da zhүgady Tayakshanyn auru tugyzuy sau adamnyn organizmine bajlanysty Eger mikrobka karsy kүresetin kүsh yagni immu nitet pajda bolsa onda onyn әreketinen densaulyk bүzylmajdy Naukas adam zhotelgende tүshkirgende auzyn zhәne murnyn kol oramalmen zhauyp mikrobtyn auaga taraluyna zhol bermeui kazhet Aurudy dәriger gana emdej alady Muryn arkyly demaludyn manyzy erekshe Muryn kuys ynda tolyp zhatkan kaltashyktar bar Olar auany zhylytady Suyk kүnderi salkyn tiip auyrudan saktajdy Murynmen ty nys alu tisti bүzyludan saktajdy Өndiristerde las auany tazartu үshin zheldetkishter shan tozan ustagyshtar ornatylsa al үjdegi shan tozandy suly shүberekpen sүrtip otyru kerek Temeki tartudyn tynys alu mүshelerine әseriTemekinin tүtininde ete uly zat nikotin bar Temeki tүtshnin ishinde uly gaz shan zhәne kүje bolady Kүnine 20 tal temeki tartatyn adam 90 milligramm shamasynda nikotin zhutady Algashky ret temeki tartkanda adam ulanady basy ajnalady zhүregi kagady kusady kol ayagy dirildejdi Temeki tynys alu mүshelerinin bәrine ziyandy oser etedi Nikotin tynys alu zholdarynyn shyryshty kabygyn titirkendi kabyndyrady korganysh kabileti nasharlagan shyryshty kabyk arkyly auru tugyzatyn mikrobtar erkin otedi Sondyktan temeki tartatyn adamdar suyk tiyu zhәne t b aurularmen zhii auyrady Nikotin kan tamyrlaryn taryltady Өkpe obyrymen auyrgandardyn 97 y temeki tartushylar Sebebi temekini uzak uakyt tartkandyktan zhara pajda bolady Tynys aludyn zhүjkelik zhәne gumoraldyk retteluiTynys alganda zhәne tynys shygarganda eki kubylys үnemi kezektesip otyrady Tynys bulshyk etterinin kyzmeti sopaksha midagy tynys ortalygymen retteledi Өkpenin tirshilik syjymdylygyn anyktau Өkpenin tynys zholdarynyn tynys bulshyk etterinin mehanoreceptorlarynan zhәne hemoreceptorlarynan SO2 koncentraciyasy zhogarylaganda kozu parasimpatikalyk zhүjke zhүjesinen sopaksha midagy tynys ortalygyna tүsedi Tynys ozdiginen rettele alatyn kubylys Muryn kuysyndagy receptorlarga shyrysh shan tozan himiyalyk titirkendirgishter әr tүrli untaktar әser etkende korganysh refleksi tүshkiru pajda bolady Kemej kenirdek zhәne aua tamyrlardagy receptorlarga titirkendirgishter әser etkende korganysh refleksi zhotel pajda bolady Tүshkiru zhәne zhotelu teren tynys aludan bastalady O Zh Zh tynys alu zhәne tynys shygaru kyzmetteri gumoraldy retteledi Mysaly miga agyp kelgen kannyn ku ramynda SO2 kobejgende tynys alu ortalyktarynda kozu pajda bolady Tynys zhiilejdi SO2 tynys syrtka shygarylady