Транс (сананың жағдайы)

ТРАНС (франц. transe, transіr – мелшиіп қатып қалу), медицинада – адам санасының тұнжырау жағдайы. Бұл кезде адам еркінен тыс, сырттай қарағанда дұрыс кейде күрделі іс-әрекеттер жасайды (мысалы, көшелерді кезіп кету, көлікке отырып алып саяхат жасау, т.б.). Транс кезіндегі іс-әрекеттер адамның есінде сақталмайды. Транс негізінен эпилепсия, истерия, терең гипнозға түскенде байқалады, сондай-ақ өмірден безу, экстаз, “көріпкелдік”, т.б. жағдайларында да орын алады.

К.Хоффман былай дейді: «Транс әлі күнге дейін дәстүрлі түрде сананың төмендеуі немесе ұйқышылдық күйі ретінде анықталады. Дегенмен, кейінгі антропологиялық анықтамалар оны сананың өзгерген күйлерімен байланыстырады (Чарльз Тарт) және бұл барған сайын қабылданады.

К.Гофман сонымен қатар «...транс күйін көпше түрде талқылау керек, өйткені қарапайым (күнделікті) күйден айтарлықтай ерекшеленетін сананың бірнеше өзгертілген күйі бар» деп есептейді.

Транстың әдеттегі сана күйінен зейіннің бағыты бойынша ерекшеленеді – оның барысында адам сыртқы емес, ішкі зейіннің фокусын (яғни зейін бейнелерге, естеліктерге, сезімдерге, армандарға, қиялдарға және т.б.) қалыптастырады. , сананың қалыпты жағдайындағы сияқты.

Адам әдейі транс күйіне енген кезде, Шығыс елдеріндегі көптеген рухани мектептер мұндай транс медитация деп аталады.

М.Эриксонның пікірінше, транстың өзі емдік (яғни оның ішінде жай ғана болу), өйткені оның жүру барысында психикалық қайта құрылымдау мүмкін, оны сананың «қарапайым» жағдайында жүзеге асыру қиын.

Транс күйлері дәрежесі бойынша әр түрлі болады: зейіннің ішкі фокусынан бір нәрсеге кез келген дерлік назар аудару (бір нәрсені есте сақтау немесе елестету әрекеті) транстың пайда болуына әкеледі, өйткені адамның назары, аз болса да, аз дәрежеде. бұған дейін «сыртқы», қоршаған әлемге бағытталған.

Сілтеме

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том