Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Томас Алва Эдисон (ағылш. Thomas Alva Edison; 11 ақпан 1847 жыл – 18 қазан 1931 жыл) — американдық өнертапқыш және бизнесмен. Ол электр энергиясын өндіру, жаппай байланыс, дыбыс жазу және кино сияқты салаларда көптеген құрылғыларды ойлап тапты. Фонографты, кинокамераны және электр шамының алғашқы нұсқаларын қамтитын бұл өнертабыстар қазіргі индустриалды әлемге кең әсер етті. Ол көптеген зерттеушілер мен қызметкерлермен жұмыс жасай отырып, өнертабыс процесіне ұйымдасқан ғылым мен командалық жұмыс принциптерін қолданған алғашқы өнертапқыштардың бірі. Ол алғашқы өнеркәсіптік зерттеу зертханасын құрды.
| Томас Эдисон | |
| ағылш. Thomas Edison | |
 Эдисон 1922 жылда | |
| Толық есімі | Томас Алва Эдисон |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Уэст-Орандж, Нью-Джерси, АҚШ |
| Азаматтығы | |
| Ұлты | Америкалық (Нидерланд ұлтынан шыққан) |
| Қызметі | өнертапқыш, кәсіпкер, инженер |
| Әкесі | Сэмюэль Огден Эдисон кіші. |
| Анасы | Нэнси Мэттьюс Эллиотт |
| Жұбайы | Мэри Стилвелл (1871–1884) |
| Балалары | 6, оның ішінде: |
| Марапаттары мен сыйлықтары | Маттеуччи медалі (1887.ж) |
| Қолтаңбасы |
|
Ортаққордағы Томас Эдисон | |
Мансабының басында ол телеграфшы болып жұмыс істеді, бұл оны алғашқы өнертабыстарына шабыттандырды. 1876 жылы ол өзінің алғашқы зертханасын Менло паркте (Нью-Джерси) құрды, онда оның көптеген алғашқы өнертабыстары жасалды.
Кейін ол Флорида штатының Форт Майерс қаласында бизнесмендер Генри Форд пен Харви Файрстоунмен бірлесе отырып ботаникалық зертхана, сондай-ақ әлемдегі алғашқы "Қара Мария" (The Black Maria) киностудиясы жұмыс істеген Нью-Джерси штатының Вест-Ориндж қаласында зертхана құрды. Эдисон екі рет үйленді және алты баланың әкесі болды. Ол 1931 жылы қант диабетінің асқынуынан қайтыс болды.
Өмірбаян
Томас Эдисон 1847 жылы, 11 ақпанда Огайо штатындағы Милан қаласында дүниеге келген. Оның әкесі, Самюэль Эдисон, Канадада бидай және темір саудасымен айналысқан. Алайда Канаданың тәуелсіздігі үшін соғыс кезінде АҚШ-қа қоныс адаруға мәжбүр болған. Осыдан кейін ол мектеп мұғалімі, Томас Эдисонның анасы, Нэнси Эллиотпен тұрмыс құрды. Томас Эдисон 7 жасқа толғанда оның отбасы Мичиган қаласындағы Порт-Гуран қаласына көшіп келеді. Ол жерде біраз уақыт өткеннен кейін қызамақпен ауырып, сол аурудың кесірінен есту қабілетін нашарлатып алады.
Томас Эдисонның тұлға болып қалыптасуына және білім алуына анасы үлкен рөл атқарды. Жас кезінен Томас өте зерек болып өсті және жаңа құрылғыларға қатты қызығатын. Алайда, мектепте Томас Эдисон өзінің құрдастарымен салыстырғанда үлгерімі өте төмен болды және оны “мисыз ақымақ” деп санаған. Сол себепті ол мектепке 2 айға жуық уақыт барды. Ары қарай білім алуына анасының ықпал зор болды.
Жас баланың бойындағы ерекше қабілетті байқаған анасы оған тек жалпы мектептік бағадарламаны ғана оқытпай, жаңа заттарды үйренуге және өзі үшін білім алуға құштарлығын оята білді. Томас Эдисон он жасқа толғанда оған Чемберстің “Энцеклопедиясы”, Добиньидың “Реформация тарихы”, Гибонның “Рим империясының құлауы” сынды күрделі кітаптарды оқуға рұқсат берілді. Ал жаратылыстану ғылымына байланысты кітаптарды аса қызуғышылықпен оқыды. 2 жылдан кейін Детройт кітапханасына кіруге мүмкіндік алғаннан кейін ол өзіне сөрелеріндегі барлық кітапты оқып шығуға мақсат қойды. Эдисонның білім алуындағы ерекшелік оның жүйелі болмауы. Осы жағдай оның болашақта атақты өнертапқыш болуына себепші болды.
Алғашқы жұмысы
12 жастан бастап Томас Порт-Гурон мен Детройт арасында қатынайтын темір жолда жұмыс істей бастады. Ол поезд ішінде газет-журнал, темекі сынды заттарды сатумен айналысатын. Томас Эдисонның темір жолдағы жұмысы Америкадағы азамат соғысына тұспа-тұс келді. Ол кезде адамдар соғыстағы жаңалықтарды білу үшін жапппай газет алатын. Сондықтан Томас газет сатумен көп пайдаға кенелуге болатынын түсініп, вагонның ішінде өзінің газетін шығаруға бекінді. Жаңалықтарды телеграф жұмыскеркерлерінен сұрап алатын, ал газетті тауар тасымалдайтын вагонның ішінде басып шығаратын. Осы іске керек барлық керек-жарақты және химикаттарды сатып алып, құрылғыларды вагонға орнатты. Енді оның газеті жүздеген тиражбен тарай бастады. Дегенмен, бұл жағдайға қанағаттанбаған бала сол вагон ішінде өзінің зертханасын ашты. Алайда, Томас Эдисонның бұл жаңа бастамасы жағымсыз жағдаймен аяқталды. Поезд кенеттен тоқтаған кезде химикаттар жерге төгіліп вагон ішінде өрт шығады. Бұны көрген жолсерік Томас Эдисонды зертхана және баспаханасымен бірге сыртқа лақтырып жібереді.
1862 жылы Томас Эдисон бекет бастығының баласын қозғалып бара жатқан поездан құтқарып алады. Осы жағдайды көрген бекет бастығы жақсылықтың қайтарымы ретінде оны телеграф жұмысына баулиды. Осы кезден бастап Эдисон телеграф ісімен айналысып, 5 айдан кейін осы мамандық бойынша жұмыс бастауына мүмкіндік алады.
Телеграфшы
1863 жылы Томас Эдисон айына 25 доллар жалақысы бар телеграф жұмысына орналасады. Ол күндізгі уақытты кітап оқуға және тәжірбие жасауға , ал түнгі уақытын жұмысын атқаруға арнайды. Алайда Томастың түнгі кезекшілікте ұйықтап қалу кесірінен 2 поезд соғыса жаздайды. Сол себепті оны бұл жұмыстан қуып жібереді.
Көп ұзамай Томас Эдисон тағы да телеграф жұмысына орналасады, бірақ оның құрылғыларға деген қызуғышылығы оған тағы да кедергі жасайды. Басшылық Томасты 2 айдан кейін алаңғасарлығы үшін жұмыстан шығарып жібереді. Бұдан кейін ол Индианополиста, сосын жұмысын жалғасырады. Алайда, Томас Эдисон бұл жерлерге де ұзақ тұрақтана алмады, сол себепті әуелі Мемфиске, кейін ауысады. Луйсвильде ол 2 жылдай қызметін атқарады, бірақ қайтадан сәтсіздікке ұрынады. Жаңа тәжірбие жасау мақсатында күкірт қышқылын тасып бара жатқанда байқаусызда төгіп алады. Ол нәрсе банк конторасындаы қымбат жиһаздарды бұлғап тастайды. Амалсыздан, Томас Эдисон өзінің туған жері, Порт-Гуронға қайтуға мәжбүр болады. Осыдан кейін ол телеграф жұмысын жалғастырады. Ал 2 жылдан кейін ол Нью-Йоркке жол тартады. Осы кезден кейін оның өмірінде жаңа кезең басталады.
Нью-Йорк
1869 жылдың көктемінде Томас Эдисон 23 жасында Нью-Йоркке келеді. Алайда ұзақ уақыт бойы жұмыс таба алмай сандалады. Сол кездері ол көп қиындық көреді, кейде тіпті аш жүрген күндері болады. Алайда бір оқиға өміріне қолайлы әсер етіп, материалдық тәуелділіктен құтқарды. Томас Эдисон Ло атты компанияның бастығына кірмекші болады. Ол болса алтын нарығының жағдайын телеграф арқылы жіберетін құрылғыны жөндеу үстінде болатын. Томас бұл жағдайды көріп, жаңағы құрылғыны бірер минутта жөндеп тастайды. Осыдан кейін оның жұмысы өрге жүзеді. Біраз уақыт өте ол әріп бастыруға мүмкіндік беретін телеграфқа патент алады. Енді алтын нарығының жұмысы тек оның құрылғылары арқылы жүре бастайды. Енді оның қол астында көп капитал және мүмкіндіктер болды.
Енді ол Нью-Йоркке жақын орналасқан Ньюаркте өзінің шеберханасын ашады. Ол жерде Томас Эдисон телеграфқа қажет құрылғылыр және басқа да электрлік құралдар жасайтын. Уақыт өте оны кеңейтіп, технопарк сынды үлкен ғылыми-техникалық орталыққа айналдырды.
1871 жылдың көктемінде Томас Эдисонның анасы қайтыс болады. Дәл сол жылдың қысында ол Мэри Стилвеллмен отау құрады. Олардың Мэрион, Томас және Уильям деген балалары болған. Алайда 1884 жылы оның әйелі қайтыс болады. Сол себепті 1886 жылы өнеркәсіпші қызына үйленеді. Екінші әйелімен де ортақ үш балалары болған.
Томас Эдисонның ашқан жаңалықтары
Электр шамы
тарихы XIX ғасырдың басынан бастау алады. Петербург медицина-хирургиялық университеттің профессоры 1802 жылы 2 электрод өзекше арқылы қысқа уақытқа жарық шығарды. Ал 1810 жылы атақты Фарадейдің ұстазы Деви ауасыз кеңістікте көмірді электр қуаты арқылы жаға отырып электр жарығын алды. Томас Эдисонға дейін бұдан басқа да көптеген адамдар электр жарығын алуға талпынды. Алайда жасалынған құрылғылардың барлығында кемшіліктер болады. Барлығы дерлік ұзақ уақыт бойы жана алмады және бағасы өте қымбат тұрды. Сол себепті оларды тұрмыстық қолданысқа енгізуге мүлдем жарамсыз болды.
Электр тоғы кедергісі көп сымнан өткенде үлкен мөлшерде жылу бөліне бастайды. Егер тоқ өтетін ортаның тоқ кедергісін одан сайын арттырса, жылудың көп бөлінуінен жарық пайда болады. Алайда, жылудың көп мөлшерде бөлінуі шамның ішіндегі кедергісі көп сымдарды күйдіріп жіберетін. Сол себепті Эдисон көптеген тәжірбиелер жасау арқылы жылуға төзімді материал іздеді. Ақыры соңында, 10 000 рет жасалған тәжірбиеден кейін ол көмірленген бамбук талшығы ең қолайлы материал екеніне көз жеткізді. Сонымен қатар, ол талшықтың жанып кетпеуі үшін шамның ішінен барлық ауаны сорып алды. Осы талшықты қолдана отырып Томас Эдисон 100 сағатқа дейін жұмыс істейтін шам үлгілерін жасай алды. Томас Эдисонның еңбегі тек шамды жасауында ғана емес, сонымен қатар оны қолданушыға ыңғайлы, қауіпсіз және қолжетімді бағада жасай алуында жатыр.
1878 жылы ол электр шамдарын жасаумен айналысатын деген компаниясын ашады. Ал 1882 жылы электргенераторлар, шамдар жасайтын деген тағы да бір компанияны ашады. Сол жылы ол Нью-Йоркте әлемдегі бірінші қосалқы электр бекетін орнатады.
Фонограф
Томас Эдисонның жасаған құрылғылардың ішінде фонограф ерешке орын алады. Фонограф дыбысты жазып, дәл сол қалпында қайтадан жаңғырта алуға мүмкіндік беретін құрылғы. Ол 1877 жылы 21 қарашада көрсетілімге бірінші рет қойылған. Бұл құрылғы сол кездегі адамдарды қатты таңғалдырды.
Телефонды дамытуы
1861 жылы дыбысты сым арқылы ұзақ қашықтыққы тасымалдаудың әдісін ойлап тапқан. Алайда, телефонды жасаушы атағы Бостон университетінің профессоры Александр Беллге тиесілі. Дұрыс жалғанбаған электр тізбектегі сымдарың тербелісі динамикте естіледі. Алғашқы жасалынған телефондар осы принципке сәйкес жұмыс істеген. Алайда телефонның бірінші түптұлғасында көптеген кемшіліктер бар болатын. Біріншіден, ол ұзақ қашықтыққа жұмыс істеуге мүмкіндік бермеген және дыбыстың дұрыс естілуі сөйлеушінің асықпай, қатты дауыспен сөйлегенін қажет етеді.
Ал Томас Эдисонның жасаған мүлде басқа принципке негізделген. Ол өзінің нұсқасында индукциялық катушка мен (угольный микрофон) пайдаланды. Қолданушы микрофонға сөйлегенде тізбектегі тоқ дыбыстың қысымына сәйкес өзгеріп отырады. Ал екінші жақта тұрған дыбыстың қаттылығына қарай өзгеріп жатқан тоқты қайтадан дыбысқа түрлендіреді. Сондықтан екінші жақтағы адам сөйлеп жатқан адамның дәлме-дәл дыбысын естуге мүмкіндік алады. Оның жаңадан ойлап тапқан телефоны дыбысты ұзақ қашықтыққа тасымалдауға мүмкіндік берді. Сонымен қатар тыңдаушы ақырын естілетін дыбыстардың өзін де ешбір қателіксіз естуге мүмкіндік алды.
Томас Эдисон аталған құрылғылардан басқа төрт жақты телеграф, , және ойлап тапқан. Оның өмірінде ойлап табылған құрылғылардың жалпы саны 1000-нан асып жығылады.
Өмірінің соңы
Томас Эдисон 84 жасында 1931 жылы 18 қазанда қайтыс болып, 21 қарашада үйінің арт жағына жерленді.
Дереккөздер
- Адриан Вулдридж "Табыс әліппесі". The Economist. (ағыл.).
- "Кон Эдисон: Кон Эдисонның қысқаша тарихы – электр энергиясы". Coned.com . 1 қаңтар 1998 жыл. (ағыл.).
- "Менло паркінің сиқыршысы" (ағыл.). Франклин Институты.
- Надеждин Н. Я. Томас Эдисон: "Человек изобретающий".
- Николис Скилакис. (2008) “Томас Эдисон“. Сто человек, которые изменили ход истории,14,5-29.
- Лапиров-Скобло М. Я. Эдисон. — Жизнь замечательных людей
- Mattew Josephson. Edison-ISBN- McGraw Hill, 1959.13: 978-0471548065
- Mattew Josephson. Edison-ISBN- McGraw Hill, 1959.13: 978-0471548065
- . Adair, Thomas Alva Edison. New York: Oxford University Press, 1996.
- F. Dyer, Edison, his life and inventions. Champaign, Ill.: Project Gutenberg.
- F. Dyer, Edison, his life and inventions. Champaign, Ill.: Project Gutenberg.
- . Adair, Thomas Alva Edison. New York: Oxford University Press, 1996.
- F. Dyer, Edison, his life and inventions. Champaign, Ill.: Project Gutenberg.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tomas Alva Edison agylsh Thomas Alva Edison 11 akpan 1847 zhyl 18 kazan 1931 zhyl amerikandyk onertapkysh zhәne biznesmen Ol elektr energiyasyn ondiru zhappaj bajlanys dybys zhazu zhәne kino siyakty salalarda koptegen kurylgylardy ojlap tapty Fonografty kinokamerany zhәne elektr shamynyn algashky nuskalaryn kamtityn bul onertabystar kazirgi industrialdy әlemge ken әser etti Ol koptegen zertteushiler men kyzmetkerlermen zhumys zhasaj otyryp onertabys procesine ujymdaskan gylym men komandalyk zhumys principterin koldangan algashky onertapkyshtardyn biri Ol algashky onerkәsiptik zertteu zerthanasyn kurdy Tomas Edisonagylsh Thomas EdisonEdison 1922 zhyldaTolyk esimiTomas Alva EdisonTugan kүni11 akpan 1847 1847 02 11 Tugan zheriMajlan Ogajo AҚShҚajtys bolgan kүni18 kazan 1931 1931 10 18 84 zhas Қajtys bolgan zheriUest Orandzh Nyu Dzhersi AҚShAzamattygy AҚShҰltyAmerikalyk Niderland ultynan shykkan Қyzmetionertapkysh kәsipker inzhenerӘkesiSemyuel Ogden Edison kishi AnasyNensi Mettyus ElliottZhubajyMeri Stilvell 1871 1884 Mina Miller 1886 Balalary6 onyn ishinde Madlen Edison Charlz Edison Teodor Miller EdisonMarapattary men syjlyktaryMatteuchchi medali 1887 zh Dzhon Skott medali 1889 zh Edvard Longstret medali 1899 zh Dzhon Fric medali 1908 zh Franklin medali 1915 zh Әskeri teniz kүshterinin erekshe kyzmeti үshin medali 1920 zh Kongress altyn medali 1928 zh ҚoltanbasyOrtakkordagy Tomas Edison Mansabynyn basynda ol telegrafshy bolyp zhumys istedi bul ony algashky onertabystaryna shabyttandyrdy 1876 zhyly ol ozinin algashky zerthanasyn Menlo parkte Nyu Dzhersi kurdy onda onyn koptegen algashky onertabystary zhasaldy Kejin ol Florida shtatynyn Fort Majers kalasynda biznesmender Genri Ford pen Harvi Fajrstounmen birlese otyryp botanikalyk zerthana sondaj ak әlemdegi algashky Қara Mariya The Black Maria kinostudiyasy zhumys istegen Nyu Dzhersi shtatynyn Vest Orindzh kalasynda zerthana kurdy Edison eki ret үjlendi zhәne alty balanyn әkesi boldy Ol 1931 zhyly kant diabetinin askynuynan kajtys boldy ӨmirbayanTomas Edison 1847 zhyly 11 akpanda Ogajo shtatyndagy Milan kalasynda dүniege kelgen Onyn әkesi Samyuel Edison Kanadada bidaj zhәne temir saudasymen ajnalyskan Alajda Kanadanyn tәuelsizdigi үshin sogys kezinde AҚSh ka konys adaruga mәzhbүr bolgan Osydan kejin ol mektep mugalimi Tomas Edisonnyn anasy Nensi Elliotpen turmys kurdy Tomas Edison 7 zhaska tolganda onyn otbasy Michigan kalasyndagy Port Guran kalasyna koship keledi Ol zherde biraz uakyt otkennen kejin kyzamakpen auyryp sol aurudyn kesirinen estu kabiletin nasharlatyp alady Tomas Edisonnyn tulga bolyp kalyptasuyna zhәne bilim aluyna anasy үlken rol atkardy Zhas kezinen Tomas ote zerek bolyp osti zhәne zhana kurylgylarga katty kyzygatyn Alajda mektepte Tomas Edison ozinin kurdastarymen salystyrganda үlgerimi ote tomen boldy zhәne ony misyz akymak dep sanagan Sol sebepti ol mektepke 2 ajga zhuyk uakyt bardy Ary karaj bilim aluyna anasynyn ykpal zor boldy Tomas Edison balalyk shagynda 1861 zh Zhas balanyn bojyndagy erekshe kabiletti bajkagan anasy ogan tek zhalpy mekteptik bagadarlamany gana okytpaj zhana zattardy үjrenuge zhәne ozi үshin bilim aluga kushtarlygyn oyata bildi Tomas Edison on zhaska tolganda ogan Chemberstin Enceklopediyasy Dobinidyn Reformaciya tarihy Gibonnyn Rim imperiyasynyn kulauy syndy kүrdeli kitaptardy okuga ruksat berildi Al zharatylystanu gylymyna bajlanysty kitaptardy asa kyzugyshylykpen okydy 2 zhyldan kejin Detrojt kitaphanasyna kiruge mүmkindik algannan kejin ol ozine sorelerindegi barlyk kitapty okyp shyguga maksat kojdy Edisonnyn bilim aluyndagy erekshelik onyn zhүjeli bolmauy Osy zhagdaj onyn bolashakta atakty onertapkysh boluyna sebepshi boldy Algashky zhumysy 12 zhastan bastap Tomas Port Guron men Detrojt arasynda katynajtyn temir zholda zhumys istej bastady Ol poezd ishinde gazet zhurnal temeki syndy zattardy satumen ajnalysatyn Tomas Edisonnyn temir zholdagy zhumysy Amerikadagy azamat sogysyna tuspa tus keldi Ol kezde adamdar sogystagy zhanalyktardy bilu үshin zhapppaj gazet alatyn Sondyktan Tomas gazet satumen kop pajdaga keneluge bolatynyn tүsinip vagonnyn ishinde ozinin gazetin shygaruga bekindi Zhanalyktardy telegraf zhumyskerkerlerinen surap alatyn al gazetti tauar tasymaldajtyn vagonnyn ishinde basyp shygaratyn Osy iske kerek barlyk kerek zharakty zhәne himikattardy satyp alyp kurylgylardy vagonga ornatty Endi onyn gazeti zhүzdegen tirazhben taraj bastady Degenmen bul zhagdajga kanagattanbagan bala sol vagon ishinde ozinin zerthanasyn ashty Alajda Tomas Edisonnyn bul zhana bastamasy zhagymsyz zhagdajmen ayaktaldy Poezd kenetten toktagan kezde himikattar zherge togilip vagon ishinde ort shygady Buny korgen zholserik Tomas Edisondy zerthana zhәne baspahanasymen birge syrtka laktyryp zhiberedi 1862 zhyly Tomas Edison beket bastygynyn balasyn kozgalyp bara zhatkan poezdan kutkaryp alady Osy zhagdajdy korgen beket bastygy zhaksylyktyn kajtarymy retinde ony telegraf zhumysyna baulidy Osy kezden bastap Edison telegraf isimen ajnalysyp 5 ajdan kejin osy mamandyk bojynsha zhumys bastauyna mүmkindik alady Telegrafshy 1863 zhyly Tomas Edison ajyna 25 dollar zhalakysy bar telegraf zhumysyna ornalasady Ol kүndizgi uakytty kitap okuga zhәne tәzhirbie zhasauga al tүngi uakytyn zhumysyn atkaruga arnajdy Alajda Tomastyn tүngi kezekshilikte ujyktap kalu kesirinen 2 poezd sogysa zhazdajdy Sol sebepti ony bul zhumystan kuyp zhiberedi Kop uzamaj Tomas Edison tagy da telegraf zhumysyna ornalasady birak onyn kurylgylarga degen kyzugyshylygy ogan tagy da kedergi zhasajdy Basshylyk Tomasty 2 ajdan kejin alangasarlygy үshin zhumystan shygaryp zhiberedi Budan kejin ol Indianopolista sosyn zhumysyn zhalgasyrady Alajda Tomas Edison bul zherlerge de uzak turaktana almady sol sebepti әueli Memfiske kejin auysady Lujsvilde ol 2 zhyldaj kyzmetin atkarady birak kajtadan sәtsizdikke urynady Zhana tәzhirbie zhasau maksatynda kүkirt kyshkylyn tasyp bara zhatkanda bajkausyzda togip alady Ol nәrse bank kontorasynday kymbat zhiһazdardy bulgap tastajdy Amalsyzdan Tomas Edison ozinin tugan zheri Port Guronga kajtuga mәzhbүr bolady Osydan kejin ol telegraf zhumysyn zhalgastyrady Al 2 zhyldan kejin ol Nyu Jorkke zhol tartady Osy kezden kejin onyn omirinde zhana kezen bastalady source source source source source source agylsh A Day with Thomas Edison 1922 Nyu Jork 1869 zhyldyn kokteminde Tomas Edison 23 zhasynda Nyu Jorkke keledi Alajda uzak uakyt bojy zhumys taba almaj sandalady Sol kezderi ol kop kiyndyk koredi kejde tipti ash zhүrgen kүnderi bolady Alajda bir okiga omirine kolajly әser etip materialdyk tәueldilikten kutkardy Tomas Edison Lo atty kompaniyanyn bastygyna kirmekshi bolady Ol bolsa altyn narygynyn zhagdajyn telegraf arkyly zhiberetin kurylgyny zhondeu үstinde bolatyn Tomas bul zhagdajdy korip zhanagy kurylgyny birer minutta zhondep tastajdy Osydan kejin onyn zhumysy orge zhүzedi Biraz uakyt ote ol әrip bastyruga mүmkindik beretin telegrafka patent alady Endi altyn narygynyn zhumysy tek onyn kurylgylary arkyly zhүre bastajdy Endi onyn kol astynda kop kapital zhәne mүmkindikter boldy Endi ol Nyu Jorkke zhakyn ornalaskan Nyuarkte ozinin sheberhanasyn ashady Ol zherde Tomas Edison telegrafka kazhet kurylgylyr zhәne baska da elektrlik kuraldar zhasajtyn Uakyt ote ony kenejtip tehnopark syndy үlken gylymi tehnikalyk ortalykka ajnaldyrdy 1871 zhyldyn kokteminde Tomas Edisonnyn anasy kajtys bolady Dәl sol zhyldyn kysynda ol Meri Stilvellmen otau kurady Olardyn Merion Tomas zhәne Uilyam degen balalary bolgan Alajda 1884 zhyly onyn әjeli kajtys bolady Sol sebepti 1886 zhyly onerkәsipshi kyzyna үjlenedi Ekinshi әjelimen de ortak үsh balalary bolgan Tomas Edisonnyn ashkan zhanalyktaryElektr shamy Edisonnyn ojlap tapkan elektr shamy tarihy XIX gasyrdyn basynan bastau alady Peterburg medicina hirurgiyalyk universitettin professory 1802 zhyly 2 elektrod ozekshe arkyly kyska uakytka zharyk shygardy Al 1810 zhyly atakty Faradejdin ustazy Devi auasyz kenistikte komirdi elektr kuaty arkyly zhaga otyryp elektr zharygyn aldy Tomas Edisonga dejin budan baska da koptegen adamdar elektr zharygyn aluga talpyndy Alajda zhasalyngan kurylgylardyn barlygynda kemshilikter bolady Barlygy derlik uzak uakyt bojy zhana almady zhәne bagasy ote kymbat turdy Sol sebepti olardy turmystyk koldanyska engizuge mүldem zharamsyz boldy Elektr togy kedergisi kop symnan otkende үlken molsherde zhylu boline bastajdy Eger tok otetin ortanyn tok kedergisin odan sajyn arttyrsa zhyludyn kop bolinuinen zharyk pajda bolady Alajda zhyludyn kop molsherde bolinui shamnyn ishindegi kedergisi kop symdardy kүjdirip zhiberetin Sol sebepti Edison koptegen tәzhirbieler zhasau arkyly zhyluga tozimdi material izdedi Akyry sonynda 10 000 ret zhasalgan tәzhirbieden kejin ol komirlengen bambuk talshygy en kolajly material ekenine koz zhetkizdi Sonymen katar ol talshyktyn zhanyp ketpeui үshin shamnyn ishinen barlyk auany soryp aldy Osy talshykty koldana otyryp Tomas Edison 100 sagatka dejin zhumys istejtin sham үlgilerin zhasaj aldy Tomas Edisonnyn enbegi tek shamdy zhasauynda gana emes sonymen katar ony koldanushyga yngajly kauipsiz zhәne kolzhetimdi bagada zhasaj aluynda zhatyr 1878 zhyly ol elektr shamdaryn zhasaumen ajnalysatyn degen kompaniyasyn ashady Al 1882 zhyly elektrgeneratorlar shamdar zhasajtyn degen tagy da bir kompaniyany ashady Sol zhyly ol Nyu Jorkte әlemdegi birinshi kosalky elektr beketin ornatady Edison zhәne Fonograf 1877 1878 zhzh Fonograf Tomas Edisonnyn zhasagan kurylgylardyn ishinde fonograf ereshke oryn alady Fonograf dybysty zhazyp dәl sol kalpynda kajtadan zhangyrta aluga mүmkindik beretin kurylgy Ol 1877 zhyly 21 karashada korsetilimge birinshi ret kojylgan Bul kurylgy sol kezdegi adamdardy katty tangaldyrdy Telefondy damytuy 1861 zhyly dybysty sym arkyly uzak kashyktykky tasymaldaudyn әdisin ojlap tapkan Alajda telefondy zhasaushy atagy Boston universitetinin professory Aleksandr Bellge tiesili Durys zhalganbagan elektr tizbektegi symdaryn terbelisi dinamikte estiledi Algashky zhasalyngan telefondar osy principke sәjkes zhumys istegen Alajda telefonnyn birinshi tүptulgasynda koptegen kemshilikter bar bolatyn Birinshiden ol uzak kashyktykka zhumys isteuge mүmkindik bermegen zhәne dybystyn durys estilui sojleushinin asykpaj katty dauyspen sojlegenin kazhet etedi Edisonnyn zhasagan fonografy Al Tomas Edisonnyn zhasagan mүlde baska principke negizdelgen Ol ozinin nuskasynda indukciyalyk katushka men ugolnyj mikrofon pajdalandy Қoldanushy mikrofonga sojlegende tizbektegi tok dybystyn kysymyna sәjkes ozgerip otyrady Al ekinshi zhakta turgan dybystyn kattylygyna karaj ozgerip zhatkan tokty kajtadan dybyska tүrlendiredi Sondyktan ekinshi zhaktagy adam sojlep zhatkan adamnyn dәlme dәl dybysyn estuge mүmkindik alady Onyn zhanadan ojlap tapkan telefony dybysty uzak kashyktykka tasymaldauga mүmkindik berdi Sonymen katar tyndaushy akyryn estiletin dybystardyn ozin de eshbir kateliksiz estuge mүmkindik aldy Tomas Edison atalgan kurylgylardan baska tort zhakty telegraf zhәne ojlap tapkan Onyn omirinde ojlap tabylgan kurylgylardyn zhalpy sany 1000 nan asyp zhygylady Өmirinin sony Tomas Edison 84 zhasynda 1931 zhyly 18 kazanda kajtys bolyp 21 karashada үjinin art zhagyna zherlendi DerekkozderAdrian Vuldridzh Tabys әlippesi The Economist agyl Kon Edison Kon Edisonnyn kyskasha tarihy elektr energiyasy Coned com 1 kantar 1998 zhyl agyl Menlo parkinin sikyrshysy agyl Franklin Instituty Nadezhdin N Ya Tomas Edison Chelovek izobretayushij Nikolis Skilakis 2008 Tomas Edison Sto chelovek kotorye izmenili hod istorii 14 5 29 Lapirov Skoblo M Ya Edison Zhizn zamechatelnyh lyudej Mattew Josephson Edison ISBN McGraw Hill 1959 13 978 0471548065 Mattew Josephson Edison ISBN McGraw Hill 1959 13 978 0471548065 Adair Thomas Alva Edison New York Oxford University Press 1996 F Dyer Edison his life and inventions Champaign Ill Project Gutenberg F Dyer Edison his life and inventions Champaign Ill Project Gutenberg Adair Thomas Alva Edison New York Oxford University Press 1996 F Dyer Edison his life and inventions Champaign Ill Project Gutenberg