Таңба знак character symbol есептеуіш техникасында қолданылатын алфавиттің жеке символы және әлеуметтік хабардың материа

Таңба (знак; character, symbol) — есептеуіш техникасында қолданылатын алфавиттің жеке символы және әлеуметтік хабардың материалдық көрсеткіші. Арифметикалық амалдар таңбасы (знак арифметической операции; arithmetic operation character) — арифметикалық амалдарды анықтайтын алфавит белгісі (әдетте, +,-,*,/ ).

Таңба түрлері

Белгі таңба — заттардың өз бойындағы, одан бөліп алуға болмайтын белгісі (дене қызуының көтерілуі — адам ауруының белгісі);
Сигнал таңба — өз бойынан тыс, шартты келісім бойынша жасалған таңба (мектепте соғылған қоңырау — сабақ басталуы мен аяқталуының белгісі);
Символ таңба — дерексіз, бейнелі ұғымдарды бейнелейтін таңба;
Тілдік таңба;
Актуалданған таңба — коммуникативтік тіл бірлігінің сөйлеу қызметінде, оның дәл қолданысында, жүзеге асыру барысында, сөйлемде кездесуі;
Актуалды таңба — « қарама-қарсы сөйлеу элементі;
Виртуалды таңба — ауқымы жағынан көмескі, мазмұны жағынан айқын мағына:
Сұрақ белгісі — сұраулы сөйлемдердің соңында тұратын белгі: "?"
Леп белгісі — лепті сөйлемдер мен сөздердің соңында тұратын белгі: "!"
Атап көрсету белгісі — сөйлемнің бір бөлігін немесе толық сөйлемді, қаратпа сөздерді дауыс ырғағымен бөліп баса айтуда қолданылатын, мәтіндерде қолданылатын тыныс белгілері. Олар: екі үтір, екі тире, жақшалар, тырнақшалар;
Дауыстылардың таңбасы — кейбір тілдердің әліппесіндегі дауыстыларға қосымша қойылатын диакритикалық белгілер. Латын және грек тілдерінде дауыстылардың үстіне қойылатын сызықша — ұзақтықты көрсетсе, доға — қысқалықты көрсетеді;
Графикалық белгілер — тілдің дыбыстық жақтарын белгілеу түрлері;
Дейктикті белгілер — сияқты;
Идеографиялық белгі — идеографиялық жазуда қолданылатын шартты бейне немесе сурет;
Диакритикалық белгілер — жеке әріп (графема) мағынасының мәнін өзгерту немесе нақтылау үшін қолданылатын белгілер. Олар жол үстінде, астында, кейде жолдың ішінде қолданылады. Мысалы, көне славян тілінде жол үсті. Диакритикалық белгілер «титло» сөзінің қысқартылып жазылуын және кейбір дыбыстардың түсіп қалуын көрсету үшін кең пайдаланылған. Диакритикалық белгілер әріпке жаңа мағына беру үшін қолдануы мүмкін. Мысалы, ТМД халықтарының әліппелерінде орыс алфавитінің негізінде "ң", "е" әріптері енгізілген. Диакритикалық белгілер әріптік, көбінесе буындық жазу түрлерінде қолданылады. Диакритикалық белгілер кейбір транскрипция жүйелерінде және халықаралық жобаларында маңызды орын алады;
Жазуға дейінгі белгілер — жазу пайда болғанға дейінгі ауызша жеткізілетін хабардың орнына немесе соған қосымша қолданылған түрлі заттардың ;
Айыру белгілері — тәуелсіз сөйлемдерде, олардың бөліктерінде, бірыңғай синтаксистік элементтерінде қолданылатын белгілер. Олар: нүкте, сұрау белгісі, үтір, леп белгісі, нүкте мен үтір, қос нүкте, сызықша, көп нүкте;
Тыныс белгілері — сөздердің сөйлемдегі қызметіне қарай сөз соңынан немесе сөйлемдерден соң қойылатын белгілер;
Универсалды тыныс белгілер — тыныс белгілері көп нүкте, жақша мен тырнақшаның ең кемі екеуіне жатуы мүмкін тыныс белгілері;
Жеңілдеткен екпін таңбасы — француз, грек тілдерінде қолданылатын графикалық белгі: а) фонетикалық ерекшелігін; ә) ; б) морфологиялық және в) омонимдік ерекшелігін көрсету үшін пайдаланылады;
Айыру таңбасы — сөзді бір жолдан екінші жолға айырып көшіру үшін қолданылатын сызықша белгі;
Фонемдік қатар белгісі — ;
Фракционерленген белгі — фразеологиялық бірлікпен барабар.

Аралас таңба

Аралас таңба — жіктеу нұсқа таңбалары түрлі ұштасуларда әріптермен таңбаланатын таңба (математикалық, пунктуациялық және басқа да белгілермен қатар).

Сілтеме

Көне түрік таңбалары

Дереккөздер

Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Информатика және компьютерлік техника / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А. Қ. Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5
Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Лингвистика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. ISBN 9965-08-235-9
Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006. ISBN 9965-808-78-3

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Информатика және компьютерлік техника / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А. Қ. Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5

[2] Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Лингвистика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. ISBN 9965-08-235-9

[3] Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006. ISBN 9965-808-78-3