Тарғыл тана

Тарғыл тана — бұл күй Қорқыттың авторлығында жеткен. Аңызын айтып, күйін тартып берген Н.Шәменұлы (1883-979), жазып алған М. Жарқынбаев.

Күйдің аңызы

"Қорқыт қырық жасқа келегенде оған ажалының жақын екендігі жайлы бір құдырет аян береді.Қорқыт жарық дүниені қимай, адам баласы мәңгілік жасайтын Жерұйық іздемекші болып, Желмаясына мініп, жолға шығады. Мұны көрген тәңірі періштелерімен ақылдасып:" Егер бұл адам өлімді ешқашан аузына алмайтын болса, онда мәңгілік өмір сүреді. Жанын олжағанына тәубе қылса, еркіне жіберейік, қанша өмір сүрсе де, жүре берсін",-депті. Бұл сөзді естіген Желмаяға тіл бітіп: "Егер ешбір дүниеге мойын бұрмай, тек қана өмірді ойласаң, мен сені өлімнен алып шығамын",-деген екен. Бұдан кейін Қорқыттың көңілі жайланып, өлімді ешқашан ойына алмауға тырысады. Бір күні Қорқыт Желмаясымен ел аралап келе жатып, далада мал бағып жүрген жас баланы ұшыратады. Қорқыттан үркіп, бір тарғыл тана табыннан бөлініп тұра қашыпты. Оны қайтарам деп қуа жөнелген баланың аяғына шөгір кіріп, танаға жете алмай жылап отыра кетеді. Баланы аяған Қорқыт оны өзі қайтармақшы блады. Бірақ қанша қуса да, тана жеткізбейді. Әбден ыза болған Қорқыт: "Өлсем де жетемін!" - деп өршелене қуады. Мұны естіген тәңірі тарғыл тананы тасқа айналдырып жібереді. Денесі тасқа айналып, жаны шығарда тіл бітіп:

Менің өзім қара едім

Қарадан туған ала едім.

Туған жерім-Қазалым,

Мына тау болды-ау ажалым,-

деп ыңыранады. Тананың жарық дүниемен қоштасардағы осы қиналысын өрген Қорқыт сол жерде қобызын қолына алып, "Тарғыл тана" күйін шығарған екен.

Дереккөздер

1. Қазақ музыкасы кітабы, 2005 жыл Алматы- 475 бет

Сілтемелер

• Тарғыл тана(қолжетпейтін сілтеме) — SazAlem сайтында