Табиғи газдар жіктемесі

Табиғи газдарды әр түрлі белгілері тұрғысынан жіктеу. Әдетте хаттамалық, тектік және техникалық(өндірістік) болып үш топқа жіктеледі. Хаттамалық жіктемелер табиғи газдардың геохимиясын зерттеу мақсатын көздей отырып, оларды ең айшықты өзіндік белгілері тұрғысынан даралайды. Аталған белгілердің ең маңыздылары - газдардың көрініс беру орны, физикалық жағдайы және құрамы. Алғашқы белгісіне қарай "атмосфера газдарын", "гидросфера газдарын", "литосфера газдарын" және олардың бір-біріне "ауысу өңірі газдарын" даралауға болады: Газдар дербес болуы (жеке фаза түрінде дараланган) немесе сорылған күйде ұшырасуы (таужыныстар мен қойнауқаттық суларда - "суда еріген газдар", мұнайларда - "мұнай газдары") ықтимал. Құрамына карай табиғи газдар "көмірсутекті газдар", "азотты газдар", көмірқышқыл газдары" және "күкіртсутекті газдар" болып төрт түрге бөлінеді. Күрделі құрамды газдар сирек кездеседі, бұлардың құрамындағы басты құрамбөліктердің мөлшері 50 %-дан аспайды. Көмірсутекті газдар, өз кезегінде, құрғақ, жұтаң және қоңды газдарға жіктеледі. Тектік жіктемелерде газды қоспалар өзінің жаралу тегі тұрғысынан дараланатын болады. Жіктеу белгісі ретіңде газды құрайтын құрамбөлікгердің туындау көзі (органогендік, литогендік, т.с.с.), немесе олардың туындауын қамтамасыз ететін процестер (биогендік, метаморфогендік, т.с.с.), иә болмаса солардың екеуі де алынады. Техникалық(өндірістік) жіктемелер табиғи газдарды тауарлық сапасы тұрғысынан, яғни олардың жылу бөлу қабілетіне (жанғыш газдар, төменкалориялы газдар, жанбайтын газдар) және өз құрамындағы пайдалы немесе зиянды газды (гелийлі, күкіртсутекті, т.с.с.) мөлшеріне қарай жіктеуге береді.

Дереккөздер

1. Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым. — Алматы: 2003 жыл. ISBN 9965-472-27-0