Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Сүйек ұлпасы (костная ткань) (textus osseus, лат. textus — ұлпа; лат. os, ossis — сүйек) — қаңқа дәнекер ұлпасы.
Сүйек ұлпасы сүйек жасушалары — және жасушааралық зат — сүйек тақташаларынан тұрады. Сүйек ұлпасын түзетін жас жасушаларды остеобласттар деп атайды. Сүйек ұлпасы қаңқа сүйектерін құрайды. Сүйектер сыртынан сүйекқаппен (периост) қапталған. Сүйектер организмде тіректік, механикалық, қорғаныс қызметтерін атқарады және минералдық тұздар мен май алмасуына қатысады.
Дөрекі талшықты (ретикулофиброзды) сүйек ұлпасы - матрикстегі коллаген талшықтарының ретсіз орналасуымен сипатталады. Ол салыстырмалы түрде төмен механикалық беріктігімен сипатталады және әдетте остеобласттар жоғары жылдамдықпен остеоид түзген кезде пайда болады. Әдетте, бұл ұрықтың сүйек тінінің қалыптасуы кезінде, патологиялық жағдайларда - сүйек сынығын емдеу кезінде немесе "Пагет ауруы" кезінде пайда болады. Остеоциттер денелері бар лакуналардың тұрақты бағыты болмайды. Дөрекі талшықты сүйек тінінде остеоциттердің мөлшері пластикалыға қарағанда жоғары, ал оның матрицасында негізгі зат көп және минералды компоненттер аз болады. Сүйек тінінің қалыпты дамуы мен регенерациясы кезінде дөрекі талшықты сүйек тіндері біртіндеп пластикалыға сүйек ұлпасымен ауыстырылады. Ересек адамда тек бас сүйегінің өскен тігістерінде және кейбір сіңірлердің сүйекке бекінген жерлерінде ғана сақталады.
Пластинкалы сүйек ұлпасы- ересек адамда бүкіл сүйек қаңқасын құрайды. Оның минералданған жасушааралық заты қалыңдығы 3-10 мкм арнайы сүйек пластинкаларынан тұрады, олардың әрқайсысында параллельді жіңішке коллаген талшықтары бар. Көршілес пластиналардың талшықтары бір-біріне бұрыш жасап жатады, бұл оларға әсер ететін жүктемелердің біркелкі таралуына ықпал етеді. Сүйектегі пластиналар бірнеше жүйені құрайды. Остеоциттер денелері орналасқан лакуналар пластинкалардың арасында рет-ретімен орналасады, ал жасуша өсінділері орналасқан сүйек түтікшелері пластинкаларға тік бұрышпен енеді.
Дереккөздер
- Цитология және гистология. Оқу құралы. Сапаров Қ.Ә. - Алматы: Қазақ университеті, 2009. - 128 бет. ISBN 978-601-247-057-4
- Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9
- Быков В. Л. Цитология и общая гистология. — СПб.: СОТИС, 2002, стр. 369-370
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sүjek ulpasy kostnaya tkan textus osseus lat textus ulpa lat os ossis sүjek kanka dәneker ulpasy Sүjek ulpasy sүjek zhasushalary zhәne zhasushaaralyk zat sүjek taktashalarynan turady Sүjek ulpasyn tүzetin zhas zhasushalardy osteoblasttar dep atajdy Sүjek ulpasy kanka sүjekterin kurajdy Sүjekter syrtynan sүjekkappen periost kaptalgan Sүjekter organizmde tirektik mehanikalyk korganys kyzmetterin atkarady zhәne mineraldyk tuzdar men maj almasuyna katysady Doreki talshykty retikulofibrozdy sүjek ulpasy matrikstegi kollagen talshyktarynyn retsiz ornalasuymen sipattalady Ol salystyrmaly tүrde tomen mehanikalyk beriktigimen sipattalady zhәne әdette osteoblasttar zhogary zhyldamdykpen osteoid tүzgen kezde pajda bolady Әdette bul uryktyn sүjek tininin kalyptasuy kezinde patologiyalyk zhagdajlarda sүjek synygyn emdeu kezinde nemese Paget auruy kezinde pajda bolady Osteocitter deneleri bar lakunalardyn turakty bagyty bolmajdy Doreki talshykty sүjek tininde osteocitterdin molsheri plastikalyga karaganda zhogary al onyn matricasynda negizgi zat kop zhәne mineraldy komponentter az bolady Sүjek tininin kalypty damuy men regeneraciyasy kezinde doreki talshykty sүjek tinderi birtindep plastikalyga sүjek ulpasymen auystyrylady Eresek adamda tek bas sүjeginin osken tigisterinde zhәne kejbir sinirlerdin sүjekke bekingen zherlerinde gana saktalady Plastinkaly sүjek ulpasy eresek adamda bүkil sүjek kankasyn kurajdy Onyn mineraldangan zhasushaaralyk zaty kalyndygy 3 10 mkm arnajy sүjek plastinkalarynan turady olardyn әrkajsysynda paralleldi zhinishke kollagen talshyktary bar Korshiles plastinalardyn talshyktary bir birine burysh zhasap zhatady bul olarga әser etetin zhүktemelerdin birkelki taraluyna ykpal etedi Sүjektegi plastinalar birneshe zhүjeni kurajdy Osteocitter deneleri ornalaskan lakunalar plastinkalardyn arasynda ret retimen ornalasady al zhasusha osindileri ornalaskan sүjek tүtiksheleri plastinkalarga tik buryshpen enedi DerekkozderCitologiya zhәne gistologiya Oku kuraly Saparov Қ Ә Almaty Қazak universiteti 2009 128 bet ISBN 978 601 247 057 4 Biomorfologiya terminderinin tүsindirme sozdigi Almaty Sozdik Slovar 2009 ISBN 9965 822 54 9 Bykov V L Citologiya i obshaya gistologiya SPb SOTIS 2002 str 369 370 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz