Социал-демократия – бұл саяси және экономикалық демократияны қолдайтын социализм шеңберіндегі саяси, әлеуметтік және экономикалық философия. Саяси режим ретінде әлеуметтік демократияны ғалымдар либералды демократиялық мемлекет пен капиталистік аралас және әлеуметтік бағдарланған нарықтық экономика шеңберіндегі әлеуметтік теңдік пен әлеуметтік әділеттілікті алға жылжытудың экономикалық және әлеуметтік шараларын қолдау ретінде сипаттайды. Мұндай модельді жүзеге асыру үшін қолданылатын практикалық іс-шаралар либералды демократия мен қатысу демократиясын міндетті түрде белгілеуді, кірістерді қайта бөлу шараларын, экономиканы қоғамдық мүдделер үшін мемлекеттік реттеуді және әлеуметтік қамсыздандыру ережелерін білдіреді.
Соғыстан кейінгі консенсус кезінде социал-демократиялық партиялардың ұзақ уақыт билік етуінің және олардың Солтүстік және Батыс Еуропадағы әлеуметтік-экономикалық саясатқа әсерінің арқасында әлеуметтік демократия кейнсианизммен, демонополизациямен, скандинавиялық экономикалық модельмен, әлеуметтік либералды парадигмамен, әл-ауқат жағдайымен және елдегі әл-ауқат жағдайымен байланысты болды. Социал-демократия батыстық, жаңа немесе қазіргі заманғы социализмнің немесе ХХІ ғасырдағы социализмнің, сондай-ақ демократиялық социализмнің реформистік қанатының ең көп таралған түрі ретінде сипатталды.
Социализм ұзақ мерзімді мақсат ретінде, социал-демократия капитализмді ізгілендіруге және оған демократиялық, эгалитарлық және бірлескен нәтижелерге қол жеткізуге жағдай жасауға тырысады. Ол теңсіздікпен күресуге, аз артықшылықты емес топтардың қысымын жою кедейлікті жоюға бағытталған саясатты ұстанумен, сондай-ақ қарт адамдарға күтім жасау, бала күтімі, жалпыға бірдей білім беру, денсаулық сақтау және қызметкерлерді сақтандыру сияқты қоғамдық әлеуметтік қызметтерді қолдаумен сипатталады. Социал-Демократия көбінесе жұмысшылар қозғалысымен және кәсіподақтармен тығыз байланыста болады, жұмысшылардың мүдделі тараптармен Ұжымдық келіссөздер жүргізу құқығын қолдайды.
Қазіргі әлеуметтік демократияның идеологиясы әлеуметтік либерализмнен біршама солға және демократиялық социализмнен біршама оңға. Демократиялық социалистерден айырмашылығы, социал-демократтар өндіріс құралдарын мәжбүрлеп ұлттандыру қажеттілігін талап етпейді. Әлеуметтік либералдардан айырмашылығы, олар әлеуметтік құрылымның негізі әлі де капиталистік емес, социалистік болуы керек деп санайды.
Идеялар, принциптер және құндылықтар
Социал-демократтар әділеттіліктің, бостандық пен теңдіктің идеяларын, принциптері мен құндылықтарын қолдайды.
- Заңның үстемдігі мен үстемдігі, адамның құқықтары мен бостандықтарын, жеке бостандықтарды сақтау және қорғау;
- Жұмысшылардың, фермерлердің, зиялы қауымның және халықтың орта топтарының мүдделерін қорғау;
- Жасына, кастасына, терісінің түсіне, бойына, салмағына, денсаулық жағдайына, тәуелді адамдарға көзқарасына, мүгедектігіне, нәсіліне және ұлтына, отбасы жағдайына, генетикалық сипаттамаларына, отбасы жағдайына, ұлтына, жынысына, әлеуметтік сыныбына, жыныстық бағдарына және гендерлік сәйкестілігіне, тұрғылықты жеріне, еңбек саласындағы кемсітушілікке, сондай-ақ басқа да туа біткен немесе жүре пайда болған сипаттамаларына байланысты кемсітушілікке қарсы;
- Либералдық құндылықтарды, демократияны, парламентаризмді, тең құқықтар (теңдік) мен мүмкіндіктерді, тең құқықты, әділдікті, ынтымақтастықты, Әлеуметтік және экономикалық теңдікті, заң алдындағы теңдікті, заңдылықты, қоғамдық тәртіпті, құқықтық тәртіпті, қылмысқа қарсы күресті құру және қолдау;
- Экономиканы шектеулі мемлекеттік реттеу. Аралас және әлеуметтік бағытталған нарықтық көп деңгейлі экономика абсолютті еркін нарыққа қарсы;
- Қызметкерлердің, шағын және орта бизнестің мүдделері мен бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі үшін кәсіпкерлік қызметті реттеудің тиімді тетіктерін құру және жетілдіру;
- Мемлекеттік-жекешелік әріптестік;
- Стратегиялық маңызды кәсіпорындарды мәжбүрлеусіз және қоғамдық бақылаумен ұлттандыру;
- Табиғатты және қоршаған ортаны қорғау жөнінде жаңа заңдар енгізу;
- Зайырлы және ашық прогрессивті әлеуметтік саясат;
- Кәсіподақтармен тығыз және кең ынтымақтастық;
- Халықты әлеуметтік қамсыздандыруға арналған мемлекеттік шығыстарды қаржыландыру үшін қажетті салық салудың орташа немесе жоғары деңгейі және салық салудың прогрессивті шәкілі;
Пайдаланған сілтеме
- Bailey, David J. (2009). The Political Economy of European Social Democracy: A Critical Realist Approach. Routledge.
- Bookchin, Murray (1998). The Third Revolution: Popular Movements in the Revolutionary Era. 2. London: Cassell.
- Busky, Donald F. (2000). Democratic Socialism: A Global Survey. Westport, Connecticut: Praeger Publishers.
- Corfe, Robert; Miller, Eddie (2002). New Socialist Business Values: For Industrial Resurgence.
- Clarke, Peter (1981). Liberals and Social Democrats. Cambridge University Press.
- Giddens, Anthony (2003). "Neoprogressivism: A New Agenda for Social Democracy".
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Social demokratiya bul sayasi zhәne ekonomikalyk demokratiyany koldajtyn socializm shenberindegi sayasi әleumettik zhәne ekonomikalyk filosofiya Sayasi rezhim retinde әleumettik demokratiyany galymdar liberaldy demokratiyalyk memleket pen kapitalistik aralas zhәne әleumettik bagdarlangan naryktyk ekonomika shenberindegi әleumettik tendik pen әleumettik әdilettilikti alga zhylzhytudyn ekonomikalyk zhәne әleumettik sharalaryn koldau retinde sipattajdy Mundaj modeldi zhүzege asyru үshin koldanylatyn praktikalyk is sharalar liberaldy demokratiya men katysu demokratiyasyn mindetti tүrde belgileudi kiristerdi kajta bolu sharalaryn ekonomikany kogamdyk mүddeler үshin memlekettik retteudi zhәne әleumettik kamsyzdandyru erezhelerin bildiredi Қyzyl raushan social demokrattardyn halykaralyk simvoly Sogystan kejingi konsensus kezinde social demokratiyalyk partiyalardyn uzak uakyt bilik etuinin zhәne olardyn Soltүstik zhәne Batys Europadagy әleumettik ekonomikalyk sayasatka әserinin arkasynda әleumettik demokratiya kejnsianizmmen demonopolizaciyamen skandinaviyalyk ekonomikalyk modelmen әleumettik liberaldy paradigmamen әl aukat zhagdajymen zhәne eldegi әl aukat zhagdajymen bajlanysty boldy Social demokratiya batystyk zhana nemese kazirgi zamangy socializmnin nemese HHI gasyrdagy socializmnin sondaj ak demokratiyalyk socializmnin reformistik kanatynyn en kop taralgan tүri retinde sipattaldy Socializm uzak merzimdi maksat retinde social demokratiya kapitalizmdi izgilendiruge zhәne ogan demokratiyalyk egalitarlyk zhәne birlesken nәtizhelerge kol zhetkizuge zhagdaj zhasauga tyrysady Ol tensizdikpen kүresuge az artykshylykty emes toptardyn kysymyn zhoyu kedejlikti zhoyuga bagyttalgan sayasatty ustanumen sondaj ak kart adamdarga kүtim zhasau bala kүtimi zhalpyga birdej bilim beru densaulyk saktau zhәne kyzmetkerlerdi saktandyru siyakty kogamdyk әleumettik kyzmetterdi koldaumen sipattalady Social Demokratiya kobinese zhumysshylar kozgalysymen zhәne kәsipodaktarmen tygyz bajlanysta bolady zhumysshylardyn mүddeli taraptarmen Ұzhymdyk kelissozder zhүrgizu kukygyn koldajdy Қazirgi әleumettik demokratiyanyn ideologiyasy әleumettik liberalizmnen birshama solga zhәne demokratiyalyk socializmnen birshama onga Demokratiyalyk socialisterden ajyrmashylygy social demokrattar ondiris kuraldaryn mәzhbүrlep ulttandyru kazhettiligin talap etpejdi Әleumettik liberaldardan ajyrmashylygy olar әleumettik kurylymnyn negizi әli de kapitalistik emes socialistik boluy kerek dep sanajdy Ideyalar principter zhәne kundylyktarSocial demokrattar әdilettiliktin bostandyk pen tendiktin ideyalaryn principteri men kundylyktaryn koldajdy Zannyn үstemdigi men үstemdigi adamnyn kukyktary men bostandyktaryn zheke bostandyktardy saktau zhәne korgau Zhumysshylardyn fermerlerdin ziyaly kauymnyn zhәne halyktyn orta toptarynyn mүddelerin korgau Zhasyna kastasyna terisinin tүsine bojyna salmagyna densaulyk zhagdajyna tәueldi adamdarga kozkarasyna mүgedektigine nәsiline zhәne ultyna otbasy zhagdajyna genetikalyk sipattamalaryna otbasy zhagdajyna ultyna zhynysyna әleumettik synybyna zhynystyk bagdaryna zhәne genderlik sәjkestiligine turgylykty zherine enbek salasyndagy kemsitushilikke sondaj ak baska da tua bitken nemese zhүre pajda bolgan sipattamalaryna bajlanysty kemsitushilikke karsy Liberaldyk kundylyktardy demokratiyany parlamentarizmdi ten kukyktar tendik men mүmkindikterdi ten kukykty әdildikti yntymaktastykty Әleumettik zhәne ekonomikalyk tendikti zan aldyndagy tendikti zandylykty kogamdyk tәrtipti kukyktyk tәrtipti kylmyska karsy kүresti kuru zhәne koldau Ekonomikany shekteuli memlekettik retteu Aralas zhәne әleumettik bagyttalgan naryktyk kop dengejli ekonomika absolyutti erkin narykka karsy Қyzmetkerlerdin shagyn zhәne orta biznestin mүddeleri men biznestin әleumettik zhauapkershiligi үshin kәsipkerlik kyzmetti retteudin tiimdi tetikterin kuru zhәne zhetildiru Memlekettik zhekeshelik әriptestik Strategiyalyk manyzdy kәsiporyndardy mәzhbүrleusiz zhәne kogamdyk bakylaumen ulttandyru Tabigatty zhәne korshagan ortany korgau zhoninde zhana zandar engizu Zajyrly zhәne ashyk progressivti әleumettik sayasat Kәsipodaktarmen tygyz zhәne ken yntymaktastyk Halykty әleumettik kamsyzdandyruga arnalgan memlekettik shygystardy karzhylandyru үshin kazhetti salyk saludyn ortasha nemese zhogary dengeji zhәne salyk saludyn progressivti shәkili Pajdalangan siltemeBailey David J 2009 The Political Economy of European Social Democracy A Critical Realist Approach Routledge Bookchin Murray 1998 The Third Revolution Popular Movements in the Revolutionary Era 2 London Cassell Busky Donald F 2000 Democratic Socialism A Global Survey Westport Connecticut Praeger Publishers Corfe Robert Miller Eddie 2002 New Socialist Business Values For Industrial Resurgence Clarke Peter 1981 Liberals and Social Democrats Cambridge University Press Giddens Anthony 2003 Neoprogressivism A New Agenda for Social Democracy Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet