Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Сарысу-теңіз көтерілімі, солт-нде Теңіз ойысымен, батысында Ұлытау антиклинорийімен, шығысында Қарағанды алабымен және оңт-нде Жезқазған ойысымен шектеледі. Сарысу-теңіз көтерілімі және құрылымдық-формац. белдемдері деп екіге бөлінеді. Шығыс құрылымы шамамен ұз. 350 — 400 км, ені 100 — 125 км аралықты алып жатыр. Ол солт.-батысында Теңіз ойысының шекарасымен шектелсе, оңт.-шығысында герциндік Нұр-Айнасу құрылымымен, каледондық Жайылма мульдасымен және Атасу құрылымдық-формац. белдемімен терең жарылымдар арқылы жапсарласады. Көтерілімнің геол. қимасы кембрийге дейін тұрақтанған жаралымдардың біршама қалың қабатынан басталады. Бұл жаралымдардың жалпы қалыңд. 2000 — 4800 м аралығында. Жоғ. протерозойдың төм. бөлігін қамтитын (R1-2) мәрмәр тақтатастар, порфироидтар, кварциттер Қараменде және Қожамсейіт свиталарына біріктірілген (қалыңд. 3500 м-ге дейін). Кембрийге дейінгі жаралымдар қимасы венд жаралымдарының братолюбов сериясымен (қалыңд. 1000 м-ге жетеді) аяқталады. Төм.-ортаңғы кембрий жаралымдары (e1l–e2) Қарымбай свитасына топтастырылған. Андезиттерден, андезит-базальттардан, олардың туфтарынан тұратын бұл свитаның қалыңд. 1700 м-ге дейін жетеді. Ақкелін свитасына топтастырылған жоғ. кембрий (e3) терригендік шөгінді тау жыныстарынан тұратын түзілімдердің қалыңд. 1400 м-ге дейін жетеді. Ордовик түзілімдерінің қимасы шартты түрде екі бөліктен тұрады: төм. ордовик (О1) негізінен терригендік шөгінді тау жыныстарынан құралса (қалыңд. 2200 м-ге дейін), орт. және жоғ. ордовик (О2-3), керісінше, эффузиялар мен туфтардан құралады (қалыңд. 2500 м-ге дейін). Ордовик түзілімдерінің осы сипатты қимасы Сарысу-Теңіз құрылымдарының екеуіне де тән. Силур түзілімдері (S) Батыс Сарысу-Теңіз құрылымында ұшыраспайды, ал Шығыс Сарысу-Теңіз құрылымында бұл деңгей түзілімдері қимасының қалыңд. 3000 м-ге жетеді. Бұл қиманың жоғ. бөлігі андезиттерден, дациттерден, липариттерден (риолиттерден) және солардың туфтарынан құралса, ал төм. бөлігі терригендік тау жыныстарынан тұрады. Сарысу-теңіз көтерілімі. аумағының басым бөлігі континенттік саяз сулы алаптарда түзілген девон-карбон түзілімдерінің ашылымдарымен сипатталады. Девон-карбон түзілімдерінің қимасы Сарысу-теңіз көтерілімінің екі құрылымында да ұқсас болып келеді; девон түзілімдерін қызыл түсті жанартаутекті-шөгінді моласса формациясының өкілдері құрайды; төм. карбон түзілімдері (С1) карбонатты-терригендік құраммен сипатталады, тек Шығыс Сарысу-Теңіз құрылымы ауқымынан ғана көрініс беретін орт. және жоғ. карбон (С23) түзілімдері Тасқұдық пен Жезқазған свиталарына біріктірілген, олар қанық бояулы және қызғылт түсті терригендік тау жыныстарынан тұрады. Бұл түзілімдер қимасының қалыңд. 2700 — 3000 м-ге жетеді. Батыс Сарысу-Теңіз құрылымында төрт түрлі, Шығыс Сарысу-Теңіз құрылымында үш түрлі интруз. кешен оқшауланады. Сарысу-теңіз көтерілімі пайдалы қазба кенорындарына аса бай емес.
Пайдаланылған cілтемелер
- Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sarysu teniz koterilimi solt nde Teniz ojysymen batysynda Ұlytau antiklinorijimen shygysynda Қaragandy alabymen zhәne ont nde Zhezkazgan ojysymen shekteledi Sarysu teniz koterilimi zhәne kurylymdyk formac beldemderi dep ekige bolinedi Shygys kurylymy shamamen uz 350 400 km eni 100 125 km aralykty alyp zhatyr Ol solt batysynda Teniz ojysynyn shekarasymen shektelse ont shygysynda gercindik Nur Ajnasu kurylymymen kaledondyk Zhajylma muldasymen zhәne Atasu kurylymdyk formac beldemimen teren zharylymdar arkyly zhapsarlasady Koterilimnin geol kimasy kembrijge dejin turaktangan zharalymdardyn birshama kalyn kabatynan bastalady Bul zharalymdardyn zhalpy kalynd 2000 4800 m aralygynda Zhog proterozojdyn tom boligin kamtityn R1 2 mәrmәr taktatastar porfiroidtar kvarcitter Қaramende zhәne Қozhamsejit svitalaryna biriktirilgen kalynd 3500 m ge dejin Kembrijge dejingi zharalymdar kimasy vend zharalymdarynyn bratolyubov seriyasymen kalynd 1000 m ge zhetedi ayaktalady Tom ortangy kembrij zharalymdary e1l e2 Қarymbaj svitasyna toptastyrylgan Andezitterden andezit bazalttardan olardyn tuftarynan turatyn bul svitanyn kalynd 1700 m ge dejin zhetedi Akkelin svitasyna toptastyrylgan zhog kembrij e3 terrigendik shogindi tau zhynystarynan turatyn tүzilimderdin kalynd 1400 m ge dejin zhetedi Ordovik tүzilimderinin kimasy shartty tүrde eki bolikten turady tom ordovik O1 negizinen terrigendik shogindi tau zhynystarynan kuralsa kalynd 2200 m ge dejin ort zhәne zhog ordovik O2 3 kerisinshe effuziyalar men tuftardan kuralady kalynd 2500 m ge dejin Ordovik tүzilimderinin osy sipatty kimasy Sarysu Teniz kurylymdarynyn ekeuine de tәn Silur tүzilimderi S Batys Sarysu Teniz kurylymynda ushyraspajdy al Shygys Sarysu Teniz kurylymynda bul dengej tүzilimderi kimasynyn kalynd 3000 m ge zhetedi Bul kimanyn zhog boligi andezitterden dacitterden liparitterden riolitterden zhәne solardyn tuftarynan kuralsa al tom boligi terrigendik tau zhynystarynan turady Sarysu teniz koterilimi aumagynyn basym boligi kontinenttik sayaz suly alaptarda tүzilgen devon karbon tүzilimderinin ashylymdarymen sipattalady Devon karbon tүzilimderinin kimasy Sarysu teniz koteriliminin eki kurylymynda da uksas bolyp keledi devon tүzilimderin kyzyl tүsti zhanartautekti shogindi molassa formaciyasynyn okilderi kurajdy tom karbon tүzilimderi S1 karbonatty terrigendik kurammen sipattalady tek Shygys Sarysu Teniz kurylymy aukymynan gana korinis beretin ort zhәne zhog karbon S2 3 tүzilimderi Taskudyk pen Zhezkazgan svitalaryna biriktirilgen olar kanyk boyauly zhәne kyzgylt tүsti terrigendik tau zhynystarynan turady Bul tүzilimder kimasynyn kalynd 2700 3000 m ge zhetedi Batys Sarysu Teniz kurylymynda tort tүrli Shygys Sarysu Teniz kurylymynda үsh tүrli intruz keshen okshaulanady Sarysu teniz koterilimi pajdaly kazba kenoryndaryna asa baj emes Pajdalanylgan ciltemelerҚazak Enciklopediyasy 7 tomBul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet