Сапропелиттер

Сапропелиттер (грекше sapros — шіріген және pelos — балшық, тұнба) — қатты, жанғыш пайдалы қазбалар.

• Сапропелиттер — қарапайым жәндіктер мен өсімдіктер қалдықтарының ауа бармайтын ашық және тұйық су алаптарында шоғырлануынан түзілген қазба көмірлер тобы.
• Минералдық құрамы саз, құм және суда еріген , , қосылыстарынан тұрады.
• Өзгеріске ұшырамаған сапропельдің түсі қоңыр, қоңыр-сұр, қара;
  • қолға майлы, сынымы жартылай бақалшақты.
• Элементтік құрамы: C (52 — 60%), H (6 — 7,5%), N (3,5 — 4,8%).
• Басты түрлері: сазды, әкті, диатомды, ірі детритті және ұсақ детритті сапропельдер.
• Сапропелиттер құрамы, органикалық материалдың ыдырауы мен өзгеруіне қарай нағыз сапропелиттер, сапропелит-гумит, және гумит-сапропелит (касьянит-богхед, кеннель-богхед, черемхит) болып бөлінеді.
• Нағыз cапропелиттер альгинит тобынан, кейде богхед, сапроколлит түрлерінен тұрады.
• Сырт бейнесі күңгірт, шала күңгірт; көмірленуі қоңыр, сұрғылт қара болады.
• Сапропелит-гумитте гелифтенген микрокомпоненттер басым, оның 25%-ы балдырлар.
• Түсі күңгірт қара, сұрғылт қара.
• Гумит-сапропелиттің құрамында 25 — 50%-дай альгинит, 20% липтинит, 75%-ға жуық витринит болады.
• Сапропелиттердің барлық қазба түрлері ұшпа заттар мен бастапқы қара майдың жоғары шығымдылығымен, cутектің жоғары мөлшерімен, қызу бөлгіштігінің жоғарылығымен ерекшеленеді.
• Сапропелиттер әр түрлі көміржаралу дәуірлеріндегі түзілімдерде белгілі.

Дереккөздер

1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
2. Қазақ Энциклопедиясы, 7 том