Сабыр Шарипов

Сабыр Шарипов, (нағыз аты-жөні, тегі Давлетшин Мұхаммедсабыр Шарифұлы; 1882, Татарстан Республикасы, – 1942) – жазушы, қоғам қайраткері.

Биографиясы

1898 - 1903 жылдары Павлодар ауыл шаруашылығы мектеп-интернатында оқыған. 1904 - 1916 жылдары Ақмола мен Атбасардағы ауыл шаруашылық машиналары қоймасының қызметшісі, Атбасар у. Сарысу болысының іс жүргізушісі, бұдан кейін Ақмола, Көкшетау уездерінде ағаш шебері, кеңсе хатшысы, аудармашы болған.

1917 жылғы Ақпан төңкерісі кезінде Көкшетауда болды, сол жылы Ресей социал-демократиялық еңбек партиясына қабылданды, біраз уақыттан кейін Көкшетау социал-демократиялық тобының хатшысы болып сайланады, кейін Сібірде, Түркістанда, Көкшетауда Кеңес билігін орнатуға қатысты.

1919 ж. Атбасар ревкомының төрағасы, 1921 – 1924 ж. Ақмола губаткомы төрағасының орынбасары, Мәскеудегі «Эмбауылынефть» тресі меңгерушісінің орынбасары болған. 1932 – 34 ж. Кеңес-Иран акцион. мұнай қоғамының директоры. 1936 ж. мамырына дейін КСРО сыртқы сауда Наркомының Оңтүстік Қазақстандағы өкілі болған. 1935 – 37 ж. Қазақстан Компартиясы ОК-нің партия тарихы институтының аға ғылыми қызметкері, 1938 – 41 ж. Ембі мұнай кәсіпшілігінде басшылық қызметтер атқарған.

Шығармашылығы

Сабыр Шәріповтың тұңғыш шығармасы – «Алтыбасар» повесі (1918-1919) қазақ тілінде 1923-1924 жылдары «Қызыл Қазақстан» журналында жарияланған. Онда революцияға дейінгі өмір, қазақ халқының әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі, әртүрлі ұлт еңбекшілерінің қарым-қатынасы, олардың қоғамдағы орны, көшпелі өмірдің түкке тұрғысыздығы, отырықшылық өмірге шақыру, егіншілікпен айналысу қажеттілігі көрсетілген. «Заңсыздық» (1921-1935) повесі қазақ даласындағы тап күресін, капиталистік қатынастардың дамуын, еңбекшілердің қасіретін суреттеуге арналған.

Ирандық кезең көрші халықтармен достық пен экономикалық байланыстарды нығайту үшін белсенді белсенділікке толы болды. «Рузи Иран» (1935) повесі иран халқының, Иранға жақсы өмір іздеп кеткен кеңес эмигранттарының өміріне арналған. Иран туралы екінші әңгіме «Ләйла» (1937) азаттық күресінің символына айналған екі жастың махаббатын суреттейді.

«Бекболат» (1937) повесі тарихи оқиғаларға негізделген, Бекболаттың прототипі қазақ халқының халық батыры, 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалысының жетекшісі Амангелді Иманов болды. Сондай-ақ «Сүлік» (1929), «Қалаға шығу» (1929), «Ерден көл» (1929), «Кәмен» (1935), «Жаубасар» (1937) повестерін, «Ит терісі» көркем очерктерін жазды. (1936 ), «Көтеріліс қарсаңында» (1936), «Жаппай көтеріліс» (1936), «Алабас» (1936), «Албан-бұғы» (1936), «Тәйшім Орыс-ұлы» (1937) және тағы басқа шығармалары бар.

Дереккөздер

1. Қазақ Энциклопедиясы