Предикация

Предикация (лат.praedicatio айтылған пікір) — шындық өмірдегі жағдайда, оқиғаны дербес сөздермен білдіру мақсатында ойын тәуелсіз заттарға қатынасын білдіруі. Теориялық тіл білімінде П. туралы екі көзқарас қалыптасқан:

1. П. тұтас сөйлемнің қызметін атқарушы ретінде қарастырылады, оның көрсеткіштері болып табылатын "жіктік морфемалары" етістікке емес, сөйлемге қатысты, соған тән белгілер болып табылады (, т. б.).
2. П. "етістік кешенінің" қызметін атқарушы ретінде қарастырылып, "баяндауышпен ұқсастырылады ().

Осы екі көзқарасқа байланысты П.-ның екі типологиясы жасалған. Оның бірінші түрі мынадай болып келеді:

1. біріншілік есімдік синтагма, екі есімнің бірге келуі, мыс.: “жеңімпаз - жауынгер”;
2. есімдікті сөйлем, мыс.: “кешегі жеңімпаз жауынгер - осы”;
3. мезгілдік орны бар есімдік сөйлем, мыс.: “бұл кешегі жауынгер - жеңімпаз”;
4. етістікті сөйлем, етістік - сөйлемнің екінші мүшесі, мыс.: “жауынгер жеңімпаз атанды”.

Екінші типологияда П. етістіктің дамуымен байланысты болады:

1. көп құрамды құрылым;
2. аморфты (тұлғасыз) қатар;
3. морфологиялық тұлғасы бар сөйлем мүшелері.

Дереккөздер

1. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9
2. Салқынбай А. Б. Лингвистикалық түсіндірме сөздік - Алматы: сөздік-словарь, 1988. -301б.