Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Платина кентастары — платиндық металдар — платиноидтар (Pt, Pd, Іr, Rh, Os, Ru) шоғырланған табиғи түзілімдер. Жаралуы жағынан Платина кентастарының кендері түпкі және қорымды, ал заттық құрамы платиналық, кешендік болып бөлінеді. Оларда платиноидтардың мөлшері: платиналықта 2 — 5 г/т-дан бірнеше кг/т-ға, кешенді түпкіде 0,1 г/т-дан жүздеген г/т-ға, қорымдыда ондаған мг/м3-тан жүздеген г/м3-қа дейін жетеді. Түпкі кентастар — платина металдарының ең негізгі көзі. Пластик. металдардың 98,5%-ы осы кентастардан өндіріледі. Олардың басты өндірістік және минералдық типтерінің кен орындары тек қана қат-қабатты мафит-ультрамафиттік магмалық тау жыныстары кешендерімен байланысты.
Платиноидтардың 100-ден аса минералының ішінен көп тарағандары: поликсен, иридийлі палладий, палладийлі платина, осмийлі иридий, сперрилит, ферроплатина, невьянскит, қалайылы платина, т.б. Платина кентастарының түп кендері платформалы және қатпарлы аймақтардағы жер қыртысының терең жарылыстарын бойлай орналасқан ультранегізді интрузиялармен байланысты. Олар 0,5 — 1,0 км-ден 3 — 5 км-ге дейінгі тереңдікте жаралады. Кентастың басты минералдары пирротин, халькопирит, пентландит, кубанит. Кентастардағы басты металдар — платина мен палладий. Платина кентастарының ашық және көмілген күйде кездесетін, ультранегізді интрузиялардың үгілуінен жаралған қорымды кендері мезозой мен кайнозойдағы аллювийлік, элювийлік-аллювийлік тау жыныстарда шоғырланған. Ірі қорымдардың ұзындығы ондаған км-ге, ені жүздеген м-ге, металы бар құнарлы қабаттардың қалыңд. бірнеше м-ге жетеді.
Платина кентастары шахта, ашық, драга әдістерімен өндіріледі. Байытылған концентратта 70 — 90%-ға дейін платиноидтар минералдары болады. Алынған концентраттан платиноидтар пирометаллургиялық, электрхимиялық, химиялық, гравитациялық және магн. сепарация әдісі, т.б. өңдеу жолдарымен бөлініп алынады. Қазақстанда Платина кентастарының минералдары аз мөлшерде Бетпақдаланың, Солтүстік Балқаштың, Солтүстік Ұлытау, Кемпірсай (Ақтөбе облысы), Шар (Шығыс Қазақстан облысы) ультранегізді тау жыныстарынан, Қалбаның кейбір қорымдарынан табылды.
Платина кентастарының дүниежүзіндегі ірі қорымдары: Тунамин, Лак-дез-Иль (Канада), Гуд-Ньюс-Бей, Лейк Оуэн (АҚШ), Оралдың платиналық белдеулері, Генеральское (Ресей), Чако және Нариньо (Колумбия), т.б. елдерде орналасқан.
Дереккөздер
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Platina kentastary platindyk metaldar platinoidtar Pt Pd Ir Rh Os Ru shogyrlangan tabigi tүzilimder Zharaluy zhagynan Platina kentastarynyn kenderi tүpki zhәne korymdy al zattyk kuramy platinalyk keshendik bolyp bolinedi Olarda platinoidtardyn molsheri platinalykta 2 5 g t dan birneshe kg t ga keshendi tүpkide 0 1 g t dan zhүzdegen g t ga korymdyda ondagan mg m3 tan zhүzdegen g m3 ka dejin zhetedi Tүpki kentastar platina metaldarynyn en negizgi kozi Plastik metaldardyn 98 5 y osy kentastardan ondiriledi Olardyn basty ondiristik zhәne mineraldyk tipterinin ken oryndary tek kana kat kabatty mafit ultramafittik magmalyk tau zhynystary keshenderimen bajlanysty Platinoidtardyn 100 den asa mineralynyn ishinen kop taragandary poliksen iridijli palladij palladijli platina osmijli iridij sperrilit ferroplatina nevyanskit kalajyly platina t b Platina kentastarynyn tүp kenderi platformaly zhәne katparly ajmaktardagy zher kyrtysynyn teren zharylystaryn bojlaj ornalaskan ultranegizdi intruziyalarmen bajlanysty Olar 0 5 1 0 km den 3 5 km ge dejingi terendikte zharalady Kentastyn basty mineraldary pirrotin halkopirit pentlandit kubanit Kentastardagy basty metaldar platina men palladij Platina kentastarynyn ashyk zhәne komilgen kүjde kezdesetin ultranegizdi intruziyalardyn үgiluinen zharalgan korymdy kenderi mezozoj men kajnozojdagy allyuvijlik elyuvijlik allyuvijlik tau zhynystarda shogyrlangan Iri korymdardyn uzyndygy ondagan km ge eni zhүzdegen m ge metaly bar kunarly kabattardyn kalynd birneshe m ge zhetedi Platina kentastary shahta ashyk draga әdisterimen ondiriledi Bajytylgan koncentratta 70 90 ga dejin platinoidtar mineraldary bolady Alyngan koncentrattan platinoidtar pirometallurgiyalyk elektrhimiyalyk himiyalyk gravitaciyalyk zhәne magn separaciya әdisi t b ondeu zholdarymen bolinip alynady Қazakstanda Platina kentastarynyn mineraldary az molsherde Betpakdalanyn Soltүstik Balkashtyn Soltүstik Ұlytau Kempirsaj Aktobe oblysy Shar Shygys Қazakstan oblysy ultranegizdi tau zhynystarynan Қalbanyn kejbir korymdarynan tabyldy Platina kentastarynyn dүniezhүzindegi iri korymdary Tunamin Lak dez Il Kanada Gud Nyus Bej Lejk Ouen AҚSh Oraldyn platinalyk beldeuleri Generalskoe Resej Chako zhәne Narino Kolumbiya t b elderde ornalaskan Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VII tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet