Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Планетарий (жаңа лат. planetarіum, лат. planeta — планета, ғаламшар) — астрономия, космонавтика және Жер туралы ғылымдар бойынша көпшілікке арналған ғылыми-ағарту мекемесі. Мұнда дәрістер астрономиялық құбылыстарды көрсетумен қабат жүргізіледі.
Планетарийде аспан сферасы жұлдыздармен, планеталармен, жер серіктерімен, кометалар және метеорлармен бірге демонстрацияланады; күн және ай тұтылуын, Ай, Марс, Шолпан панорамасын және Жер шарының климаттық белдеулерін көруге болады. Демонстрация арнайы «Планетарий» аспабы арқылы жасалады. Демонстрациялар жиі астрономия, космонавтика және Жер туралы ғылымдар бойынша дәрістермен бірге жүргізіледі. Бұл дәл кигіз үй сияқты төбесі күмбез, ішіне жұлдыз кісі сиятын дөңгелек үй. Күмбездің ішкі беті жұлдызды аспанды сымбалдайды. Үйдің ортаснды аспан шырақтарының бейнелерін күмбез бетіне теңбіл-теңбіл дақ түрінде проекциялап түсіретін планетарий деп аталатын аспап тұрады. Аспан айналып тұпрғанда, қараңғыда қарап отырғна кісіге Күн,Ай. Планеталар, жұлдыздар көкжиектен туып, көтеріліп барып-барып батқан сияқты болып көрінеді. Қысқасы, күмбез бетіндегі шыырақтардың өзара орналасуы, қозғалуы дәл аспандағына сәйкес. Планетарий үлкен қалалардың бәрінде бар. Алматы обсерваториясындағы күмбезді үйлердің бә\ірі сондай планетарий. Планетарийге барған оқушы жастарға түсіндіруші адам, жасандыы аспанды көрсете отырып, әлемнің құрылысы туралы терең мәліме т берумен қатар, «Үркердің қызын Жеті қарақшының бір жігіті ұрлап алыпты» деген сияқты қызық аңыздарды да ескеріп айтып береді. Планетарийде телескоп, фуко маятнигі сияқты басқа да бақылау жүргізетін аспаптар болады. Әлемдегі тұңғыш планетарий Мюнхенде 1925 жылы салынған.
Дереккөздер
- Greger, 2011
- Қазақ энциклопедиясы"
Сыртқы сілтемелер
- WPD (Worldwide Planetariums Database)
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Planetariums |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Planetarij zhana lat planetarium lat planeta planeta galamshar astronomiya kosmonavtika zhәne Zher turaly gylymdar bojynsha kopshilikke arnalgan gylymi agartu mekemesi Munda dәrister astronomiyalyk kubylystardy korsetumen kabat zhүrgiziledi Jena kalasyndagy Cejss planetariji agartu maksatynda tүngi aspandy imitaciyalau үshin arnalgan optika tarihyndagy tungysh gimarat pen appratura Planetarijde aspan sferasy zhuldyzdarmen planetalarmen zher serikterimen kometalar zhәne meteorlarmen birge demonstraciyalanady kүn zhәne aj tutyluyn Aj Mars Sholpan panoramasyn zhәne Zher sharynyn klimattyk beldeulerin koruge bolady Demonstraciya arnajy Planetarij aspaby arkyly zhasalady Demonstraciyalar zhii astronomiya kosmonavtika zhәne Zher turaly gylymdar bojynsha dәristermen birge zhүrgiziledi Bul dәl kigiz үj siyakty tobesi kүmbez ishine zhuldyz kisi siyatyn dongelek үj Kүmbezdin ishki beti zhuldyzdy aspandy symbaldajdy Үjdin ortasndy aspan shyraktarynyn bejnelerin kүmbez betine tenbil tenbil dak tүrinde proekciyalap tүsiretin planetarij dep atalatyn aspap turady Aspan ajnalyp tuprganda karangyda karap otyrgna kisige Kүn Aj Planetalar zhuldyzdar kokzhiekten tuyp koterilip baryp baryp batkan siyakty bolyp korinedi Қyskasy kүmbez betindegi shyyraktardyn ozara ornalasuy kozgaluy dәl aspandagyna sәjkes Planetarij үlken kalalardyn bәrinde bar Almaty observatoriyasyndagy kүmbezdi үjlerdin bә iri sondaj planetarij Planetarijge bargan okushy zhastarga tүsindirushi adam zhasandyy aspandy korsete otyryp әlemnin kurylysy turaly teren mәlime t berumen katar Үrkerdin kyzyn Zheti karakshynyn bir zhigiti urlap alypty degen siyakty kyzyk anyzdardy da eskerip ajtyp beredi Planetarijde teleskop fuko mayatnigi siyakty baska da bakylau zhүrgizetin aspaptar bolady Әlemdegi tungysh planetarij Myunhende 1925 zhyly salyngan DerekkozderGreger 2011 Қazak enciklopediyasy Syrtky siltemelerWPD Worldwide Planetariums Database Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Category Planetariums