Оңтүстік Алтай қорықшасы

Оңтүстік Алтай қорықшасы – мемлекеттік табиғи кешенді қорықша.

Оңтүстік Алтай қорықшасы
Жалпы мағлұмат
Ауданы	197 176,1 га
Құрылған уақыты	2012 жыл
Орналасуы
48°33′00″N 85°48′14″E / 48.5501374°N 85.80387892°E / 48.5501374; 85.80387892^(T)
Ел	Қазақстан
Аймақ	Шығыс Қазақстан облысы
Аудан	Күршім ауданы
Оңтүстік Алтай қорықшасы
Оңтүстік Алтай қорықшасы

Құрылу тарихы

2005 жылға дейінгі Қазақ КСР табиғи-қорық қоры объектілерін дамыту мен орналастырудың бас сызбасы Шығыс Қазақстан облысының Күршім ауданында Күршім орман шаруашылығының Шердіаяқ орманшылығының аумағында - 1,8 мың га аумақта Нарым зоологиялық резерватын құруды көздеді. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман және аңшылық шаруашылығы комитетінің Ғылыми-техникалық кеңесінің 2009 жылғы 18 қарашадағы отырысында республикалық маңызы бар 4 кластер бөлімшеден тұратын (Теректі, Қаба, Бастерек, Қызылтас) Оңтүстік Алтай біртұтас мемлекеттік табиғи резерватты құру мақсатқа сай деп шешілді. 2012 жылы "Оңтүстік Алтай республикалық маңызы бар мемлекеттік табиғи резерватын құру туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 24 тамыздағы № 1083 Қаулысы шықты. Ауданы 197176,1 га.

Географиялық орны

Шығыс Қазақстан облысы Күршім ауданы жерінде орналасқан.

Флорасы

Жобалық аумақтың өсімдік жамылғысы әр түрлі өсімдіктер түріне жататын фитоценоздардан тұрады: орман, дала, шалғынды, бұталы өсімдіктер. Әрбір түрге белгілі бір белдеулерге тән, бірақ ерекше эдафикалық жағдайлармен байланысты түпкілікті және квазитүпкілікті фитоценоздар кіреді. Мұнда өсімдіктердің таралуының маңызды заңдылықтары тік аймақтық заңға сәйкес анықталады, яғни жер бедері сипатына, беткейлердің экспозициясына, теңіз деңгейінен биіктігіне тікелей байланысты. Мұның бәрі өсімдік әлемінің ерекше байлығын анықтайды, сондықтан қорық аумағында тек Алтай-Саян аймағында өсетін өсімдік түрлері бар: сібір әжімжапырағы, қалыңгүлді бөденешөп, алтай қасқыржидегі, алтай торсылдағы, Фишер көкгүлі, қазжуа, тікенекті ұшқат, көкемарал, жусан-қау түрлері, т.б. Қазақстанның Қызыл кітабына енген флора түрлері: алтай рауғашы, алакүлтелі қызғалдақ, жатаған қызғалдақ, дала таушымылдығы, алтай торсылдағы, Келлер кестежусаны, алтай қасқыржидегі, маралшөп тамыры, сібір қандығы, алтын тамыр, зайсан лақсасы, ашық құндызшөп, бұйра лалагүл, қауырсынды қау, оңтүстік алтайлық қау, көктемдік жанаргүл.

Фаунасы

Қорықшадағы жер үсті сулары Теректі, Қарақаба, Арасанқаба, Аққаба, Қалжыр және көптеген шағын өзендердің әрқайсысында өзіне тән типтік түрлер кездеседі: майқап мен сібір қарауызы, сонымен қатар Қаба мен Қалжыр өзендерінде - таймен. Қорық аумағы үшін сирек кездесетін түрлер: майқап, сібір қарауызы. Қорықтың герпетофаунасы құрғақ герпетокешенді өкілдеріне жататын 8 түрмен сипатталады: сұр құрбақа, данатин құрбақасы, сүйіртұмсық бақа, шиқылдауық жармасқы, секіргіш кесіртке, тірі туатын кесіртке, өрнекті жылан, жолақ қарашұбар жылан, кәдімгі сарыбас жылан, кәдімгі қалқантұмсық жылан, шығыс далалық сұр жылан, кәдімгі сұр жылан, тақыр кесірткесі, түрлі түсті кесіртке. Сүтқоректілерден: елік, марал, америкалық күзен, алтай суыры, қызғылт жирен сарышұнақ, борсық, сұр атжалман, соқыр тышқан, тас сусары мекендейді, қоңыр аю қыстайды. Көптеген жануарлардың ішінен 22 түрі Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген: таймен, қызғылт бірқазан, бұйра бірқазан, қара дегелек, сұңқылдақ аққу, тұйғын, бақалтақ қыран, қарақұс, бүркіт, кезқұйрықты субүркіт, аққұйрықты субүркіт, жұртшы, ителгі, лашын, сұр тырна, ақбас тырна, безгелдек, қарабас өгізшағала, үкі, барыс, тас сусары, алтай арқары. Халықаралық табиғатты және табиғи ресурстарды қорғау одағының тізіміне енгізілген жануарлар түрлері: тазқара, қарақұс, далалық күйкентай, ителгі, шәукілдек, еменшіл сұлукеш, кезқұйрықты субүркіт, безгелдек, дуадақ, көкқарға, барс, алтай арқары.

Дереккөздер

1. Сайт "Особо охраняемые природные территории Республики Казахстан" https://oopt.kz/