Оразаның түрлері

Оразаның түрлері: Ораза - парыз, уәжіп, нәпіл және мәкрүһ болып төртке бөлінеді.

Парыз Ораза

Парыз Ораза екіге бөлінеді: 1.Тағайындалған Ораза: Рамазан Ораза. 2.Тағайындалмаған Ораза: Қазаға қалған Ораза мен «кәффарат» ретінде ұсталған Оразалар.

Уәжіп Ораза

Бұл да екіге бөлінеді. Атау (нәзір) Ораза сияқты. Белгілі бір уақытта тұтамын деп, уақыт белгілен тұтқан Ораза - тағайындалған уәжіп Ораза. Нақты уақыт белгілемей кез келген бір күні немесе айда тұтамын деп атаған Ораза - тағайындалмаған уәжіп Ораза.

Нәпіл Ораза

Бұл - сүннет, мұстахап, мәндүп болып үшке бөлінеді. Нәпіл Оразалар мына күндерде ұсталады: Күнара тұту. Бұл ең жақсы Ораза. Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Ең сауапты ораза - Дәуіттің (а.с.) ұстаған оразасы. Дәуіт бір күн ораза ұстап, бір күн ұстамайтын». Абдуллаһ ибн Омар «Мен одан да көп ұстай аламын», - деген кезде Аллаһ Елшісі: «Бұдан жақсысы жоқ», - деп жауап қайтарды (Муслим, Сиам, 192).

Әр айда үш күн Ораза ұстау

Әр айдың он үшінші, он төртінші, он бесінші күні Ораза ұстау - мұстахап. Әбу Зәрдың риуаяты бойынша, Аллаһ Елшісі (с.а.у.) былай дейді: «Әр айда үш күн ораза ұстағың келсе, айдың 13, 14,15-ші күндерінде ұста» (Бухари, Әнбия, 377). Әр аптаның дүйсенбі, бейсенбі күндері Ораза ұстау. Усама ибн Зәйдтің риуаят етуі бойынша, Пайғамбарымыз (с.а.у.) дүйсенбі және бейсенбі күндері Ораза ұстайтын. Одан «Неге бұл күндері ұстайсыз?» деп сұрағанда: «Адамдардың істері Аллаһқа дүйсенбі мен бейсенбі күндері тапсырылады», - деді. Басқа бір риуаятта «Менің істерімнің Ұлы Раббыма ораза ұстаған кезімде ұсынылуын қалаймын», - деген қосымша сөзі бар (Әбу Дәуд, Саум, 60).

Шәууәл айында алты күн Ораза ұстау

Бұл Оразаны сол айдың ішінде кез келген күні үзбей бірінен кейін бірін немесе үзіп-үзіп ұстауға болады. Бірақ айттың артынша кезекпен дереу бәрін ұстаған абзал. Қаза, атау, т.б. Оразаны осы күндерде ұстаса дәл сол сауапты ала алады. Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Кімде-кім Рамазанды оразамен өткізіп, бұдан кейінгі шәууәл айында алты күн Ораза ұстаса, жыл бойы ораза ұстағанмен бірдей (Ибн Мажа, Сиам, 33).

Арафа күнінде Ораза ұстау

Қажылықта болмаған адамның Зилхижжаның тоғызыншы күнінде Ораза ұстауы - мұстахап. Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Арафа күні ұсталған оразаның бұрынғы және келешектегі бір жылдық күнәлардан арылтатыны Аллаһтан үміт етілген (Ханбал, V 196). Мухаррам айының тоғызыншы, оныншы (ашура) және он бірінші күндері Ораза ұстау мұстахап немесе сүннет. Пайғамбарымыз (с.а.у.) Мединеге келген кезде яһудилердің (еврей) ашура күні Ораза ұстағанын көріп, «Бұл қандай ораза?», - деп сұрады. Оған: «Бұл - Ұлы күн. Аллаһ бұл күні мен Исрайл ұрпағын дұшпандардан құтқарған. Сондықтан осы күні Мұса ораза ұстайтын» - деп жауап қайтарды. Пайғамбарымыз (с.а.у.) сонда: «Мен Мұсаға сендердеге қарағанда әлдеқайда жақынмын», - деді де, осы күні Ораза ұстауды әмір етті (Бухари, Саум, 69).

Харам айларда Ораза ұстау

Зилқағда, Зилхижжа, Мухаррам және Рәжап айларының бейсенбі, жұма, сенбі күндері Ораза ұстау - мәндүп. Арафа өзін Ашура сөзіне ауыстырыңыз, өйткені мақалада нақты Ашура күні туралы ғана пікір келтірілген.

Шағбан айында Ораза ұстау

Хазіреті Айша былай дейді: «Аллаһ Елшісі Шағбан айында ұстағандай Рамазаннан басқа ешқандай айда ораза ұстамайтын. Ол шағбан айының бәрін оразамен өткізетін» (Муслим, Салат,176).

Мәкрүһ Оразалар

Мәкрүһ Оразалар «тахриман» және «тәнзиһан» мәкрүһ болып екіге бөлінеді. 1. Тахриман мәкрүһ О. Рамазан айтының бірінші күні мен құрбан айтының төрт күнінде ұсталған Оразалар тахриман мэкрүһ. Өйткені ол күндер - Аллаһтың бізге ұсынған сый-сыяпатты, қуанышты күндері. Бұл күндері Ораза ұстаған адам күнәһар бояумен қатар Оразасы жарамсыз. Мұндай Ораза бұзылса, қазасы өтелмейді. 2. Тәнзиһан мәкрүһ. Тек қана ашура күні Ораза ұстау, жұма күні ғана Ораза ұстау және сенбі күні ғана Ораза ұстау, наурыз күндерінде Ораза ұстау - тәнзиһан мәкрүһ. Бірақ әдет етіп, ұстап жүрген Оразасы сол күнге сәйкес келсе, ештеңе етпейді. Жұма күні жайлы Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Түндер арасында тек қана жұма түйін ғибадатқа бөлмеңдер. Бірақ кімде-кім әдет етіп ұстап жүрген Оразасы сол күнге сәйкес келсе, бұдан тыс нәрсе». Екі күн қатарынан ауыз айтпай Ораза ұстау да мәкрүһ. Бұл - уисал Оразасы. Пайғамбарымыз (с.а.у.) үмбетіне жаны ашығаны үшін бұлайша Ораза ұстауға тыйым салған. «Сен осылай ораза ұстайсың ғой» деп, сұрағандарға Ол: «Мен сендер секілді емеспін. Мені Раббым ішіп-жегізеді», - дейді. Күмәнді күні де Ораза ұстау - мәкрүһ. Яғни, шағбан айының отызыншы күнін Рамазан күні ме, әлде шағбан айы ма деп, аспан бұлт болғандықтан күмән пайда болса, бұл күн «күмәнді күн» деп аталады. Осы күні Ораза ұстау - мәкрұһ. Тіпті екі күн бұрын да Ораза ұстау - мәкрүһ. Әйелдің күйеуінен рұқсат алмай нәпіл Ораза ұстауы - мәкрүһ. Ері оған бұзғыза алады. Пайғамбарымыз(с.а.у.) былай дейді: «Ері жанында бола тұрып, рұқсатсыз ораза ұстаған әйелдің оразасы адал болмайды» (Бухари, Саум). Қажылардың әлсіреп қалулары ықтимал болғандықтан «тәруия» және арафа күні Ораза ұстаулары - мәкрүһ. Хайыз немесе нифас кезіндегі әйелдің Ораза ұстауы харам болып, Оразасы іске аспайды. Қазасын өтейді.

Дереккөздер

1. Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1