Олигоцен (грек. olіgos – аз, шамалы және грек. kaіnos – жаңа) – палеоген дәуірінің соңғы кезеңі.
Ол шамамен 37,2 млн. жыл мен 25,2 млн. жыл аралығында болған, ұзақтығы шамамен 12 млн. жылдай. Олигоценге дейін теңіз арқылы бөлініп жатқан Еуропа мен Азия бірігіп, бір құрлықты құрады. Осы кезде құрайтын тау тізбектері түзілді. Бұл кезеңде Қазақстан жерінде ауа райы жылы болды. Суалған теңіздердің орнына көлдер мен өзендер, батпақты ойпаттар пайда болып, Тянь-Шань, Алтай және Орал тау жүйелері түзіле бастады. Арал теңізінің солтүстігінен Орталық Қазақстан және дейінгі аймақты жалпақ жапырақты ормандар (емен, самырсын, жаңғақ, кипарис, терек, тал, т.б. ағаштар) алып жатты. Жануарлар дүниесінен олигоценде тоғайларда алып мүйізтұмсықтар (парацератерий), батпақ мүйізтұмсықтары () және ашық жерлерде – тенисеггисодондар, сондай-ақ тапиртәрізділер (, т.б.), шошқатәрізділер (антракотерий, ), бұғытәрізділер (, ), қоянтәрізділер, кемірушілер, т.б. тіршілік етті.
Олигоценнің орта шенінде индрикотерий фаунасының жақсы дамыған кезеңі болды. Бұл ежелгі тұяқтылар (пантодонттар, т.б.), алғашқы жыртқыш аңдар () және сүтқоректілердің кейбір түрлерінің өліп біткен кезеңі болды. Олигоценнің басында адам тәрізді маймылдар пайда бола бастады. Ауа райының суытуына байланысты мәңгі жасыл ормандардың алып жатқан аумағы азайып, олардың орнына жапырағы түсетін өсімдіктер өсе бастады.
Ішкі сілтемелер
Пайдаланылған әдебиеттер
- Қазақ энциклопедиясы 7- том
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Oligocen grek oligos az shamaly zhәne grek kainos zhana paleogen dәuirinin songy kezeni Ol shamamen 37 2 mln zhyl men 25 2 mln zhyl aralygynda bolgan uzaktygy shamamen 12 mln zhyldaj Oligocenge dejin teniz arkyly bolinip zhatkan Europa men Aziya birigip bir kurlykty kurady Osy kezde kurajtyn tau tizbekteri tүzildi Bul kezende Қazakstan zherinde aua rajy zhyly boldy Sualgan tenizderdin ornyna kolder men ozender batpakty ojpattar pajda bolyp Tyan Shan Altaj zhәne Oral tau zhүjeleri tүzile bastady Aral tenizinin soltүstiginen Ortalyk Қazakstan zhәne dejingi ajmakty zhalpak zhapyrakty ormandar emen samyrsyn zhangak kiparis terek tal t b agashtar alyp zhatty Zhanuarlar dүniesinen oligocende togajlarda alyp mүjiztumsyktar paraceraterij batpak mүjiztumsyktary zhәne ashyk zherlerde teniseggisodondar sondaj ak tapirtәrizdiler t b shoshkatәrizdiler antrakoterij bugytәrizdiler koyantәrizdiler kemirushiler t b tirshilik etti Oligocennin orta sheninde indrikoterij faunasynyn zhaksy damygan kezeni boldy Bul ezhelgi tuyaktylar pantodonttar t b algashky zhyrtkysh andar zhәne sүtkorektilerdin kejbir tүrlerinin olip bitken kezeni boldy Oligocennin basynda adam tәrizdi majmyldar pajda bola bastady Aua rajynyn suytuyna bajlanysty mәngi zhasyl ormandardyn alyp zhatkan aumagy azajyp olardyn ornyna zhapyragy tүsetin osimdikter ose bastady Ishki siltemelerPajdalanylgan әdebietterҚazak enciklopediyasy 7 tomBul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz