Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Әбдіров Нұркен (1919, Қарағанды облысы Қарқаралы ауданы бұрынғы 5-а. — 19.12.1942, Ростов облысы) — әскери -, сержант, Кеңес Одағының Батыры (1943 ж. қаза болған соң берілген). Арғын тайпасы, Қаракесек руының Сарым бұтағынан шыққан. 1939 ж. Қарағанды аэроклубының ұшқыштар курсын бітіріп, запастағы пилот мамандығын алды. Қызыл Армия қатарына 1940 ж. шақырылды. Орынбор авиация училищесін бітіргеннен кейін (1942 ж. ), 267-ші авиация дивизиясының 808-ші полкіне жіберілді. Шайқаста ержүректілігімен, іскер қимылдарымен көзге түсті, жаудың оқ-дәрі, қару-жарақ қоймаларын, адам күші мен ұрыс техникасын жойды. 16 рет әуе шайқасына қатысып, фашистердің 12 танкісін, 28 жүк автомобилін, оқ-дәрі тиеген 18 машинасын, жанармай құйылған 3 цистернасын, 3 зеңбірегін жойып, 50-ден астам неміс солдаты мен офицерін жер кұштырған. 17-жауынгерлік тапсырмасын алған (19. 12. 1942 ж. ) Н. Әбдіров жаудың Сталинград шебіне енетін Боков-Пономаревка аудандағы қорғаныс бекінісі мен шоғырланған танкілерін жою үшін әуеге көтерілді. Тапсырманы орындау кезінде Н. Әбдіров бірнеше дзотты, зенит артиллериясының 2 нүктесін, 6 танкті жойды, бірақ өзінің ұшағы да зақымданды. Жалын шарпыған ұшағын жау техникасы шоғырланған тұсқа бағыттап, капитан Н.Ф. Гастелло сиякты қаһармаңдықпен қаза тапты. Ростов облысының Вешенск ауданның Н. Әбдіров жерленген Коньки хуторында, Қарағанды қаласында, сондай-ақ өз есіміндегі ауылда (батырдың туған жерінде) Н. Әбдіровке ескерткіштер орнатылған. Қарағандыда Н. Әбдіров атындағы даңғыл бар. Жыл сайын Н. Әбдіров атыңдағы жүлде үшін еркін күрестен жарыс өткізіледі. Волгоградтағы Мамаев қорғанының етегінде Н. Әбдіров бейнелі зираты жасалған. Қарағандыдағы кеншілердің Мәдениет сарайының репертуарына Нүркен Әбдіров туралы балет енгізілген (музыкасы А. Руденскийдікі). Н. Әбдіров туралы Г. Якимов жазған «Мәңгілік өмір шыңына» («Пике в бессмертие») атты деректі повесть (Алматы, 1966 ж. ) бойынша «Қазақтелефильм» студиясы фильм шығарды.
| Нұркен Әбдіров | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | ауыл №5, Қарқаралы уезі, Қарағанды облысы |
| Қайтыс болған күні | 19 желтоқсан 1942 (23 жас) |
| Қайтыс болған жері | Коньков маңы, , РКФСР |
| Мемлекет | |
| Әскер түрі | Әскери-әуе күштері |
| Қызмет еткен жылдары | 1940—1942 |
| Атағы |
|
| Әскери бөлімі | 267-ші шабуылшы авиациялық дивизиясы |
| Шайқасы | |
| Марапаттары |
|
| Байланысы | атқыш Александр Иванович Комиссаров |
Нұркен Әбдіров Ортаққорда | |
Басқа мағыналар үшін Әбдіров деген бетті қараңыз.
Әбдіров Нұркен 1919 жылы Қарқаралы өңірінде бұрынғы 5-ші ауыл, қазіргі Нұркен атындағы шаруашылық аумағында шаруаның отбасында дүниеге келген. Кейін ата–анасымен бірге Қарағандыға қоныс аударып, осы қалада әуе клубында үшқыш мамандығын игерген. Соғыс басталғанда Нұркен Орынбор әуе училищесінде оқитын. Ол майданға аттануға ұмытыла берді, сондықтанда оны алдымен Ташкенттегі, одан кейін Сібір қалаларының біріндегі шабуылшы әскери үшқыш дайындайтын курстарға жіберді. Оқуды тәмамдағаннан кейін ол 267 әуе дивизиясының 808-ші шабуылшы полкы құрамында майданға аттанды.
Н.Әбдіров талай әуе шайқасына қатысып, ерлік пен өжеттік, әскери шеберлік танытты, әр тапсырманы мұқият орындап отырды. Қазанның 23 күні тұңғыш рет әуе шайқасына аттанар алдында Нұркен былай деп жазған екен: "Егер біз фашистерді құртпасақ, олар біздің түбімізге жетеді. Сөйтіп қуанышты, бақытты өмірмен қоштасамыз..."
Қарапайым қазақ баласы Н.Әбдіровтың өмірі мен ерлігі қаһарман, қаншыл қазақ ұлтының бойындағы игі қасиеттердің айнасындай әлемге шұғыла шашып тұр.
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза начальствующему и рядовому составу Красной Армии» от 31 марта 1943 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1943. — 9 апреля (№ 14 (220)). — С. 1
- Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
- Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Әbdirov Nurken 1919 Қaragandy oblysy Қarkaraly audany buryngy 5 a 19 12 1942 Rostov oblysy әskeri serzhant Kenes Odagynyn Batyry 1943 zh kaza bolgan son berilgen Argyn tajpasy Қarakesek ruynyn Sarym butagynan shykkan 1939 zh Қaragandy aeroklubynyn ushkyshtar kursyn bitirip zapastagy pilot mamandygyn aldy Қyzyl Armiya kataryna 1940 zh shakyryldy Orynbor aviaciya uchilishesin bitirgennen kejin 1942 zh 267 shi aviaciya diviziyasynyn 808 shi polkine zhiberildi Shajkasta erzhүrektiligimen isker kimyldarymen kozge tүsti zhaudyn ok dәri karu zharak kojmalaryn adam kүshi men urys tehnikasyn zhojdy 16 ret әue shajkasyna katysyp fashisterdin 12 tankisin 28 zhүk avtomobilin ok dәri tiegen 18 mashinasyn zhanarmaj kujylgan 3 cisternasyn 3 zenbiregin zhojyp 50 den astam nemis soldaty men oficerin zher kushtyrgan 17 zhauyngerlik tapsyrmasyn algan 19 12 1942 zh N Әbdirov zhaudyn Stalingrad shebine enetin Bokov Ponomarevka audandagy korganys bekinisi men shogyrlangan tankilerin zhoyu үshin әuege koterildi Tapsyrmany oryndau kezinde N Әbdirov birneshe dzotty zenit artilleriyasynyn 2 nүktesin 6 tankti zhojdy birak ozinin ushagy da zakymdandy Zhalyn sharpygan ushagyn zhau tehnikasy shogyrlangan tuska bagyttap kapitan N F Gastello siyakty kaһarmandykpen kaza tapty Rostov oblysynyn Veshensk audannyn N Әbdirov zherlengen Konki hutorynda Қaragandy kalasynda sondaj ak oz esimindegi auylda batyrdyn tugan zherinde N Әbdirovke eskertkishter ornatylgan Қaragandyda N Әbdirov atyndagy dangyl bar Zhyl sajyn N Әbdirov atyndagy zhүlde үshin erkin kүresten zharys otkiziledi Volgogradtagy Mamaev korganynyn eteginde N Әbdirov bejneli ziraty zhasalgan Қaragandydagy kenshilerdin Mәdeniet sarajynyn repertuaryna Nүrken Әbdirov turaly balet engizilgen muzykasy A Rudenskijdiki N Әbdirov turaly G Yakimov zhazgan Mәngilik omir shynyna Pike v bessmertie atty derekti povest Almaty 1966 zh bojynsha Қazaktelefilm studiyasy film shygardy Nurken ӘbdirovTugan kүni9 tamyz 1919 1919 08 09 Tugan zheriauyl 5 Қarkaraly uezi Қaragandy oblysyҚajtys bolgan kүni19 zheltoksan 1942 1942 12 19 23 zhas Қajtys bolgan zheriKonkov many RKFSRMemleket KSROӘsker tүriӘskeri әue kүshteriҚyzmet etken zhyldary1940 1942AtagyӘskeri bolimi267 shi shabuylshy aviaciyalyk diviziyasyShajkasyҰly Otan sogysyMarapattaryBajlanysyatkysh Aleksandr Ivanovich KomissarovNurken Әbdirov Ortakkorda Baska magynalar үshin Әbdirov degen betti karanyz Қaragandydagy eskertkishi Әbdirov Nurken 1919 zhyly Қarkaraly onirinde buryngy 5 shi auyl kazirgi Nurken atyndagy sharuashylyk aumagynda sharuanyn otbasynda dүniege kelgen Kejin ata anasymen birge Қaragandyga konys audaryp osy kalada әue klubynda үshkysh mamandygyn igergen Sogys bastalganda Nurken Orynbor әue uchilishesinde okityn Ol majdanga attanuga umytyla berdi sondyktanda ony aldymen Tashkenttegi odan kejin Sibir kalalarynyn birindegi shabuylshy әskeri үshkysh dajyndajtyn kurstarga zhiberdi Okudy tәmamdagannan kejin ol 267 әue diviziyasynyn 808 shi shabuylshy polky kuramynda majdanga attandy N Әbdirov talaj әue shajkasyna katysyp erlik pen ozhettik әskeri sheberlik tanytty әr tapsyrmany mukiyat oryndap otyrdy Қazannyn 23 kүni tungysh ret әue shajkasyna attanar aldynda Nurken bylaj dep zhazgan eken Eger biz fashisterdi kurtpasak olar bizdin tүbimizge zhetedi Sojtip kuanyshty bakytty omirmen koshtasamyz Қarapajym kazak balasy N Әbdirovtyn omiri men erligi kaһarman kanshyl kazak ultynyn bojyndagy igi kasietterdin ajnasyndaj әlemge shugyla shashyp tur Tagy karanyzNүrken Әbdirov atyndagy sport kombinatyDerekkozderUkaz Prezidiuma Verhovnogo Soveta SSSR O prisvoenii zvaniya Geroya Sovetskogo Soyuza nachalstvuyushemu i ryadovomu sostavu Krasnoj Armii ot 31 marta 1943 goda Vedomosti Verhovnogo Soveta Soyuza Sovetskih Socialisticheskih Respublik gazeta 1943 9 aprelya 14 220 S 1 Ajbyn Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 880 bet ISBN 9965 893 73 H Қaragandy Қaragandy oblysy Enciklopediya Almaty Atamura 2006 ISBN 9965 34 515 5Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet