Нахшыван Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (әз. Нахчыван Мухтар Совет Сосиалист Республикасы / Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası) — Әзірбайжан КСР құрамындағы автономиялы республика. 1924 жылы 9 ақпанда құрылған.
Нахшыван Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы | |||||
әз. Нахчыван Мухтар Совет Сосиалист Республикасы | |||||
| |||||
Әкімшілігі | |||||
---|---|---|---|---|---|
Ел | |||||
Кіреді | |||||
Әкімшілік орталығы | |||||
Тарихы мен географиясы | |||||
Құрылған уақыты | |||||
Таратылған уақыты | |||||
Жер аумағы | 5500 км² | ||||
Тұрғындары | |||||
Тұрғыны | 293 875 адам (1989) | ||||
| |||||
Нахшыван Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы Ортаққорда |
1920 жылы облысты Қызыл Әскер басып алды. 1920 жылы шілдеде Нахшыван кеңес республикасы құрылды. 1923 жылы ақпанда Әзірбайжан КСР қарамағында Нахшыван автономиялы өлке құрылды, ол 1924 жылы ақпанда Нахшыван Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасына айналды.
1990 жылғы қарашадан бастап - Әзірбайжан Республикасының құрамында Нахшыван Автономиялық Республикасы.
Республикалық « (әзірбайжан тілінде) және «Кеңестік Нахчыван» (орыс тілінде) газеттері шығарылды.
Әкімшілік бөлініс
1930 жылдан бастап Нахшыван АКСР 6 ауданға (Абракүн, Жулфа, Ленин, Нахшыван, Сталин, Шаһбұз) және республикалық бағыныстағы Нахшыван қаласы болып бөлінді. 1930 жылдардың бірінші жартысында Ленин ауданы Ордубад, Сталин - Норашын болып өзгертіліп, Жулфа ауданы таратылды (1936 жылы қалпына келтірілді). 1948 жылы Абракүн ауданы таратылды. 1963 жылы қаңтарда Ордубад және Шаһбұз аудандары таратылды. Сол жылы мамырда Ордубад республикалық бағыныстағы қалаға айналды. 1964 жылы Норашын ауданы Ильичевский болып өзгертілді. 1965 жылы қаңтарда Ордубад пен Шаһбұз аудандары қалпына келтіріліп, Ордубад қаласы республикалық бағынудан аудандыққа ауыстырылды. 1978 жылы Нахшыван ауданының атауы Бәбек болып өзгертілді. 1980 жылдары Жулфа мен Ордубад республикалық бағыныстағы қала мәртебесін алды.
1987 жылы 1 қаңтарда Нахшыван АКСР әкімшілік бөлінісі келесідей көрінді:
- Бәбек ауданы. Орталығы — кенті
- Жулфа ауданы. Орталығы — Жулфа қ.
- Ильичевский ауданы. Орталығы — қ.
- Ордубад ауданы. Орталығы — Ордубад қ.
- Шаһбұз ауданы. Орталығы — кенті
- Жулфа қаласы
- Нахшыван қаласы
- Ордубад қаласы
Тұрғындары
- 1926-1989 жылдардағы Бүкілодақтық санақтардың мәліметтері бойынша Нахшыван АКСР халқының саны мен этникалық құрамының динамикасы
Ұлт | 1926 адам | % | 1939 адам | % | 1959 адам | % | 1970 адам | % | 1979 адам | % | 1989 адам | % |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Барлығы | 104656 | 100,00 % | 126696 | 100,00 % | 141361 | 100,00 % | 202187 | 100,00 % | 240459 | 100,00 % | 293875 | 100,00 % |
Әзербайжандар | 88433 | 84,50 % | 108529 | 85,66 % | 127508 | 90,20 % | 189679 | 93,81 % | 229968 | 95,64 % | 281807 | 95,89 % |
Орыстар | 1837 | 1,76 % | 2549 | 2,01 % | 3161 | 2,24 % | 3919 | 1,94 % | 3807 | 1,58 % | 3782 | 1,29 % |
Күрдтер | 2649 | 2,53 % | 1509 | 1,19 % | 303 | 0,21 % | 1087 | 0,54 % | 1696 | 0,71 % | 3127 | 1,06 % |
Армяндар | 11276 | 10,77 % | 13350 | 10,54 % | 9519 | 6,73 % | 5828 | 2,88 % | 3406 | 1,42 % | 1906 | 0,65 % |
Украиндар | 92 | 0,09 % | 360 | 0,28 % | 438 | 0,31 % | 997 | 0,49 % | 942 | 0,39 % | 1858 | 0,63 % |
Беларустар | 7 | 0,01 % | 33 | 0,03 % | 63 | 0,04 % | 108 | 0,05 % | 94 | 0,04 % | 450 | 0,15 % |
Татарлар | 17 | 0,02 % | 52 | 0,04 % | 88 | 0,06 % | 102 | 0,05 % | 90 | 0,04 % | 104 | 0,04 % |
Басқалар | 345 | 0,33 % | 314 | 0,25 % | 281 | 0,20 % | 467 | 0,23 % | 456 | 0,19 % | 841 | 0,29 % |
Сілтеме
- Great Soviet Encyclopedia article
- Nakhichevan (Naxcivan)
Дереккөздер
- 1926 жылғы Бүкілодақтық халық санағы. КСРО республикаларының аймақтары бойынша халықтың ұлттық құрамы Демоскоп
- 1939 жылғы Бүкілодақтық халық санағы. Одақтас республикалар аймақтарының қала және ауыл тұрғындарын ұлтына және жынысына қарай бөлу Демоскоп
- 1959 жылғы Бүкілодақтық халық санағы. КСРО республикалары (РКФСР-ден басқа) аймақтарының қала және ауыл халқы жынысы мен ұлты бойынша Демоскоп
- 1970 жылғы Бүкілодақтық халық санағы. КСРО республикалары (РКФСР-ден басқа) аймақтарының қала және ауыл халқы жынысы мен ұлты бойынша Демоскоп
- 1979 жылғы Бүкілодақтық халық санағы. КСРО республикалары (РКФСР-ден басқа) аймақтарының қала және ауыл халқы жынысы мен ұлты бойынша Демоскоп
- 1989 жылғы Бүкілодақтық халық санағы. КСРО республикалары аймақтарының қала және ауыл тұрғындарының жынысы мен ұлты бойынша бөлінуі Демоскоп
- 1926 жылғы санақта олар «түркілер» деп көрсетілген. 1939 жылдан бастап жүргізілген санақтарға сәйкес қазіргі терминология және мақала мәтінінде — әзербайжандар
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Nahshyvan Avtonomiyaly Kenestik Socialistik Respublikasy әz Nahchyvan Muhtar Sovet Sosialist Respublikasy Naxcivan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi Әzirbajzhan KSR kuramyndagy avtonomiyaly respublika 1924 zhyly 9 akpanda kurylgan Nahshyvan Avtonomiyaly Kenestik Socialistik Respublikasyәz Nahchyvan Muhtar Sovet Sosialist RespublikasyTu EltanbasyӘkimshiligiEl KSROKirediӘzirbajzhan KSRӘkimshilik ortalygyNahshyvanTarihy men geografiyasyҚurylgan uakyty9 akpan 1924Taratylgan uakyty1990Zher aumagy5500 km TurgyndaryTurgyny293 875 adam 1989 Nahshyvan Avtonomiyaly Kenestik Socialistik Respublikasy Ortakkorda 1920 zhyly oblysty Қyzyl Әsker basyp aldy 1920 zhyly shildede Nahshyvan kenes respublikasy kuryldy 1923 zhyly akpanda Әzirbajzhan KSR karamagynda Nahshyvan avtonomiyaly olke kuryldy ol 1924 zhyly akpanda Nahshyvan Avtonomiyaly Kenestik Socialistik Respublikasyna ajnaldy 1990 zhylgy karashadan bastap Әzirbajzhan Respublikasynyn kuramynda Nahshyvan Avtonomiyalyk Respublikasy Respublikalyk әzirbajzhan tilinde zhәne Kenestik Nahchyvan orys tilinde gazetteri shygaryldy Әkimshilik bolinis1930 zhyldan bastap Nahshyvan AKSR 6 audanga Abrakүn Zhulfa Lenin Nahshyvan Stalin Shaһbuz zhәne respublikalyk bagynystagy Nahshyvan kalasy bolyp bolindi 1930 zhyldardyn birinshi zhartysynda Lenin audany Ordubad Stalin Norashyn bolyp ozgertilip Zhulfa audany taratyldy 1936 zhyly kalpyna keltirildi 1948 zhyly Abrakүn audany taratyldy 1963 zhyly kantarda Ordubad zhәne Shaһbuz audandary taratyldy Sol zhyly mamyrda Ordubad respublikalyk bagynystagy kalaga ajnaldy 1964 zhyly Norashyn audany Ilichevskij bolyp ozgertildi 1965 zhyly kantarda Ordubad pen Shaһbuz audandary kalpyna keltirilip Ordubad kalasy respublikalyk bagynudan audandykka auystyryldy 1978 zhyly Nahshyvan audanynyn atauy Bәbek bolyp ozgertildi 1980 zhyldary Zhulfa men Ordubad respublikalyk bagynystagy kala mәrtebesin aldy 1987 zhyly 1 kantarda Nahshyvan AKSR әkimshilik bolinisi kelesidej korindi Bәbek audany Ortalygy kenti Zhulfa audany Ortalygy Zhulfa k Ilichevskij audany Ortalygy k Ordubad audany Ortalygy Ordubad k Shaһbuz audany Ortalygy kenti Zhulfa kalasy Nahshyvan kalasy Ordubad kalasyTurgyndary1926 1989 zhyldardagy Bүkilodaktyk sanaktardyn mәlimetteri bojynsha Nahshyvan AKSR halkynyn sany men etnikalyk kuramynyn dinamikasyҰlt 1926 adam 1939 adam 1959 adam 1970 adam 1979 adam 1989 adam Barlygy 104656 100 00 126696 100 00 141361 100 00 202187 100 00 240459 100 00 293875 100 00 Әzerbajzhandar 88433 84 50 108529 85 66 127508 90 20 189679 93 81 229968 95 64 281807 95 89 Orystar 1837 1 76 2549 2 01 3161 2 24 3919 1 94 3807 1 58 3782 1 29 Kүrdter 2649 2 53 1509 1 19 303 0 21 1087 0 54 1696 0 71 3127 1 06 Armyandar 11276 10 77 13350 10 54 9519 6 73 5828 2 88 3406 1 42 1906 0 65 Ukraindar 92 0 09 360 0 28 438 0 31 997 0 49 942 0 39 1858 0 63 Belarustar 7 0 01 33 0 03 63 0 04 108 0 05 94 0 04 450 0 15 Tatarlar 17 0 02 52 0 04 88 0 06 102 0 05 90 0 04 104 0 04 Baskalar 345 0 33 314 0 25 281 0 20 467 0 23 456 0 19 841 0 29 SiltemeGreat Soviet Encyclopedia article Nakhichevan Naxcivan Derekkozder1926 zhylgy Bүkilodaktyk halyk sanagy KSRO respublikalarynyn ajmaktary bojynsha halyktyn ulttyk kuramy Demoskop 1939 zhylgy Bүkilodaktyk halyk sanagy Odaktas respublikalar ajmaktarynyn kala zhәne auyl turgyndaryn ultyna zhәne zhynysyna karaj bolu Demoskop 1959 zhylgy Bүkilodaktyk halyk sanagy KSRO respublikalary RKFSR den baska ajmaktarynyn kala zhәne auyl halky zhynysy men ulty bojynsha Demoskop 1970 zhylgy Bүkilodaktyk halyk sanagy KSRO respublikalary RKFSR den baska ajmaktarynyn kala zhәne auyl halky zhynysy men ulty bojynsha Demoskop 1979 zhylgy Bүkilodaktyk halyk sanagy KSRO respublikalary RKFSR den baska ajmaktarynyn kala zhәne auyl halky zhynysy men ulty bojynsha Demoskop 1989 zhylgy Bүkilodaktyk halyk sanagy KSRO respublikalary ajmaktarynyn kala zhәne auyl turgyndarynyn zhynysy men ulty bojynsha bolinui Demoskop 1926 zhylgy sanakta olar tүrkiler dep korsetilgen 1939 zhyldan bastap zhүrgizilgen sanaktarga sәjkes kazirgi terminologiya zhәne makala mәtininde әzerbajzhandar