Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Мораль философиясы – қоғамдық сананың өте көне формасы, ол қоғамдық қарым-қатынастармен бірге туындап, өсіп, өрбіп отырған. Адамдардың бір-бірімен, әлеуметтік топтармен, қоғамның барлық жүйелерімен қарым-қатынасын реттейтін ұстанымдар мен іс-қимылдардың, нормалардың жүйесі. Моральдық нормалар адамдардың арасындағы қарым-қатынасты Ізгілік пен Зұлымдық тұрғысынан бағалауға сүйенген.
Адамдар іс-әрекетін мынау жақсы немесе жаман деп бағалаған. Алғашқы қауымдастықтарда адамдар өз арасындағы мәселелерді адамгершілік негізіне сүйеніп шешіп отырған. Рудың ертеден бері қалыптасып қалған әдет ғұрыптары қоғам мүшелерінің еркіне сай келгендіктен, олардың қажетін өтейтін болғандықтан, әдет-ғұрыптарды мүлтіксіз орындау әркімнің үйреншікті дағдысына айналған.
Мораль барлық азаматтардың мүддесін, арман-тілегін, еркін білдіреді, қоғам мен адам мүдделерінің дұрыс ара-қатынасын бейнелейді, жеке адамның мүддесін жоғары қойып отырады: кез келген азаматқа оның ұлтына, байлығына қарамастан басқа адамдармен тең екендігін көрсетеді; іс-әрекетті бағалау үшін бірдей өлшем ұсынады.
Олар көпшіліктің үлгі-өнегесі, әдет-ғұрып, қоғамдық пікірдің ықпалы арқылы нығая түседі. Сондықтан мораль талаптары жеке біреудің жарлығымен тағайындалмайды, ол адамдардың барлығы орындауға тиісті мінез-құлық формасы болып табылады. Моральдық сананың мәнін терең түсіну үшін оны құқықтық санамен салыстырып көрейік.
Мораль мен құқықтың бір-бірінен айырмашылығы мынада:
- қалыптасуы жағынан: мораль қоғамның пайда болуымен бірге қалыптасады, ал құқық мемлекетпен бірге туындайды.
- айтылу түрі жағынан: мораль қоғамдық сананың түрі ретінде адамдардың іс-әрекетінде тікелей өмір сүреді, ал құқық арнайы нормативті актілерде көрініс табады;
- әрекет ету аясы тұрғысынан мораль барлық қоғамдық қарым-қатынасты реттей алады, ал құқық тек іргелі, өзінің шамасы келетін қатынастарды ғана қамти алады.
- әрекет ету мерзімі жағынан: моральдық нормалар оларды түсіне бастаған уақыттан бастап іске қосыла береді, ал құқықтық нормалар арнайы белгіленген уақыттан бастап қана әрекет ете алады.
- іске асыру тәсілі жағынан: моральдық нормалар қоғамдық ықпал арқылы іске асырылады, ал құқықтық нормалар мемлекеттің араласуын қажет етеді.
- бағалау өлшемі тұрғысынан: моральдық нормалар қоғамдық қарым-қатынасты ізгілік пен зұлымдық тұрғысынан реттейтін болса, ал құқықтық нормалар заңды, заңсыздық тұрғысынан реттейді.
Дереккөздер
- “Философия” Есіркепова Г.К., Шымкент, 2008.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Moral filosofiyasy kogamdyk sananyn ote kone formasy ol kogamdyk karym katynastarmen birge tuyndap osip orbip otyrgan Adamdardyn bir birimen әleumettik toptarmen kogamnyn barlyk zhүjelerimen karym katynasyn rettejtin ustanymdar men is kimyldardyn normalardyn zhүjesi Moraldyk normalar adamdardyn arasyndagy karym katynasty Izgilik pen Zulymdyk turgysynan bagalauga sүjengen Adamdar is әreketin mynau zhaksy nemese zhaman dep bagalagan Algashky kauymdastyktarda adamdar oz arasyndagy mәselelerdi adamgershilik negizine sүjenip sheship otyrgan Rudyn erteden beri kalyptasyp kalgan әdet guryptary kogam mүshelerinin erkine saj kelgendikten olardyn kazhetin otejtin bolgandyktan әdet guryptardy mүltiksiz oryndau әrkimnin үjrenshikti dagdysyna ajnalgan Moral barlyk azamattardyn mүddesin arman tilegin erkin bildiredi kogam men adam mүddelerinin durys ara katynasyn bejnelejdi zheke adamnyn mүddesin zhogary kojyp otyrady kez kelgen azamatka onyn ultyna bajlygyna karamastan baska adamdarmen ten ekendigin korsetedi is әreketti bagalau үshin birdej olshem usynady Olar kopshiliktin үlgi onegesi әdet guryp kogamdyk pikirdin ykpaly arkyly nygaya tүsedi Sondyktan moral talaptary zheke bireudin zharlygymen tagajyndalmajdy ol adamdardyn barlygy oryndauga tiisti minez kulyk formasy bolyp tabylady Moraldyk sananyn mәnin teren tүsinu үshin ony kukyktyk sanamen salystyryp korejik Moral men kukyktyn bir birinen ajyrmashylygy mynada kalyptasuy zhagynan moral kogamnyn pajda boluymen birge kalyptasady al kukyk memleketpen birge tuyndajdy ajtylu tүri zhagynan moral kogamdyk sananyn tүri retinde adamdardyn is әreketinde tikelej omir sүredi al kukyk arnajy normativti aktilerde korinis tabady әreket etu ayasy turgysynan moral barlyk kogamdyk karym katynasty rettej alady al kukyk tek irgeli ozinin shamasy keletin katynastardy gana kamti alady әreket etu merzimi zhagynan moraldyk normalar olardy tүsine bastagan uakyttan bastap iske kosyla beredi al kukyktyk normalar arnajy belgilengen uakyttan bastap kana әreket ete alady iske asyru tәsili zhagynan moraldyk normalar kogamdyk ykpal arkyly iske asyrylady al kukyktyk normalar memlekettin aralasuyn kazhet etedi bagalau olshemi turgysynan moraldyk normalar kogamdyk karym katynasty izgilik pen zulymdyk turgysynan rettejtin bolsa al kukyktyk normalar zandy zansyzdyk turgysynan rettejdi Derekkozder Filosofiya Esirkepova G K Shymkent 2008