Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Массаж – француз сөзінен шыққан, ысқылау деген мағынаны білдіреді, оның түпкі тамырын араб тілінен алған (арабша «масс» — жақындау, сипалау).
Тарихы
Осыдан 4000 жыл бұрын Египетте емдеу әрекеті басталған, оның ішіне массаж да кірген. Оған айғақ 1841-ші жылы Египет қолбасшысының табытының ішінде папирус жапырағына жазылған массаждың тәсілдері табылған. Массаждың ең көне түрі Берлинде үлкен музейде сақталған. Көз тартарлық дүниенің ішінде, екі адамның бірін – бірі сипалап отырған көрінісі ерекше көзге түседі. Бұл сол кездегі Ассирия патшасы Санхерибаның (біздің дәуірімізге дейінгі 705–681-ші жылдар) дүниесі еді.
Ежелгі гректер массаж арқылы денеге әр түрлі майларды уқалап жағуды египеттіктерден үйренген екен.
Ежелгі Грекия халқының спортшылары сайыстың алдында және соңынан денелерін майлатып, артынан Ніл өзенінің жағасынан әкелінген ұсақ құммен ысқылатқан екен.
Ең алғашқы массажды қолдануға ұсыныс берген гректің атақты дәрігері Геродикос. Оның оқушысы Гиппократ ауруларға массаждың илеу – жұмсарту – мыжу тәсілдерін кеңінен қолданады.
Массаж ертедегі Грекиядан Ежелгі Римге өтеді. Дәрігер Акслепиад (біздің дәуірге дейінгі 156–128-ші жылдар) массажды құрғақ және майлы, күшті және әлсіз, ұзақ және қысқа деп әр түрге бөлген. Корнелий Цельс оны әрі қарай дамытып, массаждың қасиетіне тереңірек көңіл бөлген. Өзінің «Медицина туралы» кітабының бір тарауын массажға арнаған. Массаждың өрлеуіне ұлкен көмегін тигізген дәрігердің бірі Гален (біздің дәуірімізге дейінгі 131–120-шы жылдар). Итальяндықтар массажды тек тұрмыс жағдайында ғана емес, тіпті әскери жағдайда да кең қолданған.
Массаждың етек алып, дамуына дүние жүзіне әйгілі ғалым, жазушы, астроном, орта ғасырдағы үлкен тұлға Әбу Әли – Ибн Сина (Авиценна) көп ықпал жасады. Ол массаждың әрбір түрін талдап берді. Мәселен, күшті массаж – денені қатайтады, әлсіз – босатады, ұзақ – адамды арықтатады, орташа – құлпыртады, даярлық – дене тәрбиесіне икемдейді. Ғалымның берген осындай анықтамалары – емдік, спорттық массаждың негізін құрады. Шығыс елдерінде массаж өз ерекшелігімен көзге түседі. Өйткені ол қолмен емес,аяқпен де жасалады.
Массаждың шыққан тегі өткен ғасырларда екенін білдік. Оның ең бір кең тараған, алғаш агылған жері Қытай елі болатын. «Най – цзин! (ішкі құрылыс туралы кітап) атты қолжазбада (осыдан 3000 жыл бұрын жазылған) және көп ескі әдеби еңбектерде массаждың қандай ауруларға қолданылғаны туралы жазылған. Массаждың техникасы, методикасы, әдісі, тәсілі осыдан 100 жыл бұрын реттеліп, баспа бетінде берілген.
Ежелгі Үндістанда «Аюр Веды» (ғылыми өмір) атты үш кітаптың біздің дәуірімізге дейін, 1800 жыл бұрын шыққан бөлімінде массаж туралы толық жазылып, оны қандай ауруға қалай қолданатыны жайлы атап көрсетілген.
Славян елдерінде массажды моншада бейнке (сыпырғыш) арқылы сабалап жасаған.
Массаж туралы туындылар көп болғанымен, бізге жеткені шамалы. Қазірдің өзінде біреу білсе, екіншісі білмейді. Тек ХІХ ғасырдың екінші жартысында массаждың физиологиялық қасиетін ашпақ болған. Оның әсерін, ғылыми тұрғыда, тек И. П. Павловтың жоғары жүйке жүйесінің теориясы жарық көрген кезде ғана айта алатын халге жетті.
Массаж халық медицинаның үлкен бір бөлігі. Ол барлық же шарына кең тараған, сондықтан емдеу әдістерінің ең негізгі тарауы болып құрамына кіреді. Қазіргі кезде шығыс және батыс массажы деп екіге бөледі. Батыс массажына классикалық және сегментарлық, ал шығыс массажына нүктелі (бір нүктеге қадап) және жүйелі (дененің бөлігіне жасау) массаждар жатады.
Массаждың денеге тигізетін әсері
Массаж — адам денесіне мөлшермен берілетін механикалық тітіркендіру. Ол массажистің қолымен немесе арнайы аппаратпен орындалады. Осындай тітіркендіруге ішкі ағзалар, мүшелер қарап қалмай, өз қызметтерін өзгертіп, массажға қарсы «жауабын» береді.
Массаждың денеге әсерін, оның физиологиялық қасиетін атақты ғалымдар И. М. Сеченов, И. П. Павлов, Н. Е. Введенский, Н. А. Ухтомский т. б. өз еңбектерінде айқын көрсеткен. Массаждың әсері өте тереңде жатыр. Ол – жүйкелі-рефлекторлы, гуморалды және механикалық ықпал жасау.
Массаж жасағанда теріде, бұлшыұ етте, буындарда жатқан жүйке талшықтары тітіркенеді. Ол тітіркеністер ми қабығына беріледі. Әрбір жүйке талшықтары ұштарының өз аттары бар. Мәселен, теріде – экстрорецептор, бұлшық ет, сіңір, шандырдан шыққандар – проприоцептор, қан тамырларынан кеткендер – ангиорецептор және ішкі ағзалардағы – интерорецептор деп аталады. Осы рецепторлардың бәрі тітіркеністен бірлесіп, миға әсер етеді. Ал оның өзі жоғарғы реттеуіш күштің қызметіне әсерін тигізіп «қарауындағы» барлық мүше ағзаларға жауап реакция келіп түседі. Содан денеде әр түрлі қимылдық өзгерістер туады. Жауап реакциясының күші, айқындалуы жоғарғы жүйке жүйесіне тікелей байланысты, сол сияқты, тітіркенген жердің көлеміне, массаждың методикасы мен тәсілдеріне, аурудың біліну белгілеріне де тығыз байланысты.
Тағы бір көңіл аударатын мәселе – массаждың тиімділігінде үлкен роль атқаратын – гуморалды фактор. Массаждың әсерімен ұлпалардың ішінде жоғарғғы активті (белсенді) зат құрылады. Ол қан айналымын және зат алмасуын үдетеді. Міне, соны гуморалды зат дейді.
Массаж денедегі барлық сұйық заттардық қозғалысын арттырады. Мәселен: қан, лимфа, ұлпааралық сұйықтың, ұлпалардың өзара созылуы, орын ауыстыруы т.б. Механикалық фактор зат алмасуын арттырып, денедегі тоқыраушылыққа жол бермейді. Массаж жасаған жердің ыстығын көтереді.
Сонымен массаждан жүйке импульстары ағындап, мми қыртысына келеді. Онда қоздыру және тежеу сияқты екі түрлі толқын пайда болады. Олар сол жүйке талшықтары арқылы денедегі мүшелерге беріледі. Олардың жауап реакциясы бойындағы аурудың өршуіне не өшуіне әсер етеді. Осыған орай емдік массажды тек тәжірибелі маман жасау керек деген ұғым туады.
Массаждан кейін адамның денесі сергіп, рахатттанып, көңіл – күйі көтеріліп, жылынып, ауырған жері басылады. Кейбір кезде бойда ширақтық аңғарылса, басқа жағдайда керісінше, ұйқы басып кетеді.
Массаж дұрыс орындалмағанда, массаждың өзіне тән талаптары бұзылғанда немесе аурудың асқынып, массаж болмайтын кезінде организм массажды көтере алмайды. Сондықтан массажды аурудың ерекшелігіне лайықтап жасау керек.
Кейбір ғалымдар массаждан кейін дененің қызарып, қатты ауыратын жағымсыз реакцияларын көрсеткен. Бұл көбінесе жасы келген қарияларда байқалады. Сол сияқты науқас адамды дұрыс отырғызбасане дұрыс жатқызбаса да осындай жағымсыз реакция береді. Мысалы, жүрегі ауыратын адамның белінде құяң болса, оны етпетінен жатқызғанда жүрек нашарлап кетеді. Сондқтан ондай ауруға массажды отырғызып жасаған абзал. Ішкі ағзалардың функционалды қызметін, науқастың ауырған жерін анық білмей массаж жасауға болмайды.
Массажды зерттеген ғалымдар оның орталық жүйке жүйесіне, қан тамырына, теріге, бұлшық еттерге, буындарға, зат алмасуына үлкен әсер ететінін айқын көрсетеді.
Массаждың зат алмасуына әсері
Зерттеуге қарағанда, массаж адам ағзасындағы зат алмасулардың бәріне әсер етеді. Организм мен оны қоршаған орта арасында үздіксіз зат және энергия алмасу процесі жүреді. Сыртқы ортамен зат алмасу организмге су және азқтық өнімдердің түсуінен басталады. Олардың бір бөлігі ас қорыту жолында едуір қарапайым заттарға ыдырап, организмнің ішкі ортасы – қан мен лимфаға өтеді. Заттар қанмен бірге клеткаларға түседі. Мұнда олар химиялық өзгерістерге ұшырайды. Организмге тән белок, май, углевод түзетін биосинтез және күрделі органикалық қосылыстардың ыдырау процесі жүреді. Заттардың өзгеруі ферменттердің әсер етуі арқылы жүреді де, жүйкелік – гуморалдық жолмен ретеледі. Зат алмасу процессінің ақырғы өнімдері несеп, нәжіс, тер арқылы және тыныс шығарғанда ауамен бірге сыртқа шығарылады.
Сонымен заттардың организмге сыртқы ортадан енуінен бастап, ыдырау өнімдерін шығаруға дейінгі күрделі өзгеру тізбегін зат алмасу деп атайды.
Массаждың негізін салып, оның қасиетін түбегейлі тексерген ғалымдардың бірі И. М. Саркизов – Серазини (1963 ж.) массаждың әсерінен зат алмасудың барлық түрі өзгереді деген. Оның айғағы – массаждан соң несептің ұлғаюы, оттегінің 10 – 15 процентке көбеюі. Сол сияқты массаждың әсерінен денедегі тұз, азоттық затттар, сүт қышқылы көп бөлініп шығады. П. С. Васильев, Н. И. Волков және А. В. Троицкий (1961 ж) өз еңбектерніде ауыр жұмыстан соң шаршаған бұлшық еттерге жиналған сүт қышқылын шығару үшін массаждың өте қажет екенін анықтаған. Аламсу процессі клеткаларда үлкен қарқынмен жүріп, ыдырау өнімдері мен артық су организмнен бүйрек, тері және өкпе арқылы үлкен жылдамдықпен шығарылады. Зат алмасу туралы сөз болғанда, денедегі су мен тұздың пайдасы зор екенін айтпаса болмайды. Адам денесінің 2/3 бөлігі судан тұрады. Қанда, лимфада, ас қорыту сөлінде өте су көп. Сыртқа шығарылатын су организмге кіретін су мөлшерімен үнемі толықтырылып отыруы керек. Адам сусыз бірнеше тәулік қана өмір сүре алады.
Денеге минералды тұздар да өте қажет. Солардың негізінде ішкі ортадағы тұрақтылық сақталады. Мысалы, қанның ұюы үшін онда кальций тұздары қажет. Сүйек тканінің едәуір мөлшері осы тұздардан тұрады. Организмге қажетті минералды тұздардың бәрі дерлік күнделікті жейтін тағамдарда болады. Онда натрий хлориді ғана жетіспейді. Сондықтан тамаққа ас тұзын ғана қосады.
Массаждың әсерінен денеде су мен минералды тұздардың алмасуы аса қарқынды өтеді.
Массаж тіпті ішкі секреция бездерінің қызметіне де өз ықпалын тигізеді. Барлық ішкі секреция бездері зат алмасуды реттеу ролін атқаратыны белгілі.
Қалқанша безінің гармондары организмнің өсіп – дамуына әсер етеді. Қалқанща безінің қызметінің бәсеңдеуі микседема аурувна әкеп соғады. Сол сияқты балалардың өсуі мен дамуын баяулатады.
Егер қалқанша безінің қызметі шамадан тыс күшейіп кетсе, онда безедов ауруы пайда болады. Мұндай адам ашушаң әрі тез шаршағыш келеді. Жүректің жиырылу жиілігі, қан қысымы, жүйке жүйесінің қозғыштығы артады. Безедов ауруына шалдыққан адам үнемі ашқарақтанып, тамақты көп ішеді, бірақ бойға қонбайды, өте арық болады. Олардың қалқанша безі ұлғайып, мойынның сәнін кетіреді және көзі бадырайып сыртына теуіп кетеді.
Осындай ауруға шалдыққан адамдар үшін гармондардың түзілуін тежейтін дәрілермен бірге массаж қолданылады. Массаж денедегі тотығу процесін реттеуге, жүйке жүйесінің қозғыштығы мен тежелуін теңестіруге көмек жасайды. Адам организмінде бүйрек безінің де орны ерекше. Ол бірнеше гармондар түзеді. Олар углевод, белок, май алмпсуын бақылап белоктың углеводқа айналуына себепші болады, тұз бен судың алмасуын реттейді.
Ғалымдардың зерттеулеріне қарағанда, массаждың әсер етпейтін жері жоқ. Ол орталық жүйке жүйесіне, гуморалды механизмге, бұлшық ет қан тамырларына, организмнің өзге жүйелеріне үлкен әсер етеді.
Массажды физиотерапия немесе емдік гимнастикамен қоса қабылдаса, оның нәтижесі бұрынғыдан да аса түседі. Өйткені ол адам денесіне жан- жақты күш түсіреді. Сондықтан массажды қолдану техникасын әр түрлі ауруларға пайдаланады. Өйткені науқастанған мүшенің орталық жүйке жүйесімен үзіліп қалған байланысын жалғастырып, жандандырады.
Көптеген ғалымдардың айтуынша, массаж әлсіреген денеге әл береді, шаршаған организмге күш қосады, бұзылған мүшені қалпына келтіреді. Тек методикасын дұрыс білу керек.
Массаждың түрлері
Массаж бірнеше топқа бөлінеді. Олар емдеу, гигиеналық, косметикалық және спорттық массаждар. Сондай-ақ осыларға қосылатын массаждың тағы бір түрі — адамның өзіне-өзі массаж жасауы (самомассаж).
Емдік массаж
Бұл емдеу әдістерінің ішінде өзінше оқшау тұрған ерекше түрі. Оны тек дәрігер тағайындайды. Ал орындағанда білгір мамандар ғана жасайды. Олар емханада, санаторин-профилакторий сияқты медициналық-мекемелерде аурудың жағдайын тыңғылықты қадағалап отырады. Ол басқа комплексті емнің құрамына кіреді. Мысалы дәрі-дәрмекпен, физиотерапиялық емдік гимнастикалармен бірге жүріп отырса, аурудың жылдам айығып кетуіне толық мүмкіндік бар. Емдік массаж өзі жеке бірнеше топқа бөлінеді. Ол аурудың түріне, зақымданған не жарақаттанған жерге байланысты. Мәселен жүрек-қан тамыр ауруларына (жүрек ақауы, миокард инфаркты, гипертония, гипотония ауруларында) бір түрлі массаж, тыныс алу жолдары ауырғанда — басқа түрі, орталық не шеткері жүйке жүйесі зақымданғанда тағы бір түрі қолданылады. Сол сияқты массаж операцияға дейін, одан кейін де кең қолданылады. Қысқасы, әр аурудың өзіне тән қолданатын массаждың тәсілдері, методикасы бар. Сондықтан емдік массажды тек медициналық білімі бар адамдар ғана жасай алады.
Гигиеналық массаж
Массаждың бұл түрі сау адамдардың денсаулығын сақтау үшін, аурудың алдын алу үшін, ерте қартайып — тері солып қалмау үшін қолданылады. Ол барлық денеге немесе жеке бір мүшеге жасалады. Сол сияқты оны маман, әйтпесе әркім өзіне - өзі жасай алады. Гигиеналық массаж, таңертеңгілік жаттығулар сияқты таңертең орындалады. Қай мезгілде жасаса да оның артықшылығы жоқ, дегенмен таңертең ұйқыдан оянған сәтте денені сергітуге арналған. Себебі адам организмі бірден құлшынып тіршілікке ене қоймайды, ол күні бойы (ең болмаса түске дейін) біртіндеп таратылады. Әсіресе, қан қысымы төмен не буындары ауыратын адамдарға ертеңгі массаждьң көмегі өте қажет – ақ.
Сегменталды массаж
Жұлыннан шыққан жүйке талшықтары ішкі ағзаларға және дененің бір бөлігіне (тері, бұлшық ет, ұлпалар т. б.) бірдей әсер етеді. Сонда адамның сыртқы және ішкі органдарының арасында тығыз байланыс болады. Осындай сезімтал аймақты ең алғаш орыс дәрігері А. А. Захарьин зерттеген. Ол жүрек ауырған кезде арқаның терісін сипалай отырып, осы рефлексогендік белдеуді анықтайды. Кейін ішкі органдар мен сыртқы терідегі сезімтал аймақтың өзара байланысын неміс дәрігері Х.Гед тиянақты тексере отырып, анықтап шығады. Сондықтан осындай сезімтал рефлексогендік аймақты ашқан авторлардың құрметіне Захарьин Гед белдеуі не аймағы деп атайды.
Көп ғалымдардың зерттеулеріне қарағанда, осы Захарьин Гед аймағы мен ішкі ағзалардың байланысы жұлыннан шыққан бірыңғай жүйке талшықтары және шеткері вегативтік жүйкелер арқылы іске асады Дененің белгілі бір бөлігін деп тері, бұлшық ет, тері астындагы шелді қабат, дәнекер ұлпа, тамырлар, сүйек — барлығы жүйке талшықтары арқылы ішкі ағзалармен байланысты. Сондықтан ішкі органдардың біреуі ауырса, бірден терінің бір жеріне беріледі. Мысалы, жүрек ауырғанда, оның әсері сол жақ иыққа, жауырынға, қолға беріледі. Егер сол жерлерді зер салып қараса, өзіне тән өзгерістері байқалады. Басқа қоршаған жерден гөрі бұл белдеуде электроөткізгіштік қасиет жоғары, терінің, температурасы көтеріңкі, бұлшық еттер қатты ауырып, сіресіп, өте сезімталдық байқалады.
Осы анықталған белдеуге массаж жасағанда, науқасқа шалдыққан ішкі органда әжептәуір жеңілдік анықталады. Ол жерде қан айналымы жақсарып, зат алмасуы күшейеді. Сондықтан ішкі ағзалардың, әрқайсысына лайықты сезімтал белдеулері болады. Жұлынның арнайы сегменттері соған арналған.
Массаждың түрлі тәсілдерін осы арнайы сезімтал белдеулерге колдана отырып, закымданған мүшені қалпына келтіруге болады. Ол үшін жұлынның сегменттерін анық білу керек. Барлығы жоғары реттеуші күштің қарамағында өтетінін еш уақытта естен шығармаған дүрыс.
Нүктелі массаж
Массаждың бұл түрі басқа массаждан ерекше. Нүктелі массаж организмнің биологиялық активті нүктелеріне әсер етеді (2—10 мм). Клиникалық тәжірибе және эксперименталды зерттеулер нүктелі массаждың әсерінен организмде айтарлықтай өзгерістер болатынын дәлелдеді. Массаж жасаған нүктеде терінің температурасы көтеріліп, электр өткізгіш қабілеті жоғарылайды. Оны жылжымалы тобископ деген прибор арқылы оңай анықтауға болады.
Нүктелі массажды басқаша акупунктура немесе акупрессура деп те атайды. Нүктелі массаж инемен емдеу әдісіне ұқсас, жүйке ұштарын тітіркендіреді.
Биологиялық активті нүкте Захарьин-Гед белдеуімен үнемі сәйкес келмейді.
Нүктелі массаж жасағанда әр түрлі тәсілдер қолданылады. Оның екі түрі бар: қоздыру және тежеу. Тежейтін нүктелі массаж бұлшық етті босатуға және ауырған жерді басуға бағытталады. Ол үшін бір нүктені—1,5 минут саусақпен нығарлап басып отырып. оң жаққа бұрайды (бұранда кіргізгендей), одан соң керісінше 6ұрап саусақты босатқандай басады. Арасында сәл кідіреді.
Қоздыратын нүктелі массаж
Бұлшық етті қатайту үшін (әлсіреп босап кеткенде) колданылады. Ол үшін саусақты бір нүктеге қадап 20—30 секунд дірілдетеді. Әрбір осындай қимылдан соң қолды жылдам жұлып алады. Әрқайсысын 3 —4 рет қайталайды. Қазіргі кезде ғалымдардыд айтуынша, адам бойынан 695 нүкте табылған. Олардың тек 140— 150-ін ғана массажға колданып жүр. Соньң өзінде көптеген нүктелер өте сирек пайдаланылады. Нүктелі массаждың қасиеті нүктенің орналасқан жеріне, күшіне және ұзақтығына тікелей банланысты. Ол бір, екі, үш... саусақтармен немесе вибрациялық аппаратпен орындалады. Нүктелі массаж әр түрлі ауруларды емдеуге, спортта тірек-қимыл, буын зақымданған кезде немесе классикалық массаждың алдында денені босаңсытуға, биологиялық активті нүктелердің, тиімділігін арттырьш, басқа бір нүктелердің жұмысын тежей тұру тәсілімен қолданылады.
Стоматологиялық термин аудармасы
Массаж (уқалау, сылау). жақсарту, қан мен лимфа айналысын күшейту қабынуға ұшыраған органдарды қалпына келтіруге арналған емдеу әдісінің түрі. Стоматологияда әдетте массаждың мынандай түрлері қолданылады: гидромассаж (сумен ), (діріл серімен ), ( әсер ету) т. б.
Галерея
Дереккөздер
- Стоматология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алматы, Қазақстан, 1991. ISBN 5-615-00789-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — медицина бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Massazh francuz sozinen shykkan yskylau degen magynany bildiredi onyn tүpki tamyryn arab tilinen algan arabsha mass zhakyndau sipalau Frankfurt Almaniya TarihyOsydan 4000 zhyl buryn Egipette emdeu әreketi bastalgan onyn ishine massazh da kirgen Ogan ajgak 1841 shi zhyly Egipet kolbasshysynyn tabytynyn ishinde papirus zhapyragyna zhazylgan massazhdyn tәsilderi tabylgan Massazhdyn en kone tүri Berlinde үlken muzejde saktalgan Koz tartarlyk dүnienin ishinde eki adamnyn birin biri sipalap otyrgan korinisi erekshe kozge tүsedi Bul sol kezdegi Assiriya patshasy Sanheribanyn bizdin dәuirimizge dejingi 705 681 shi zhyldar dүniesi edi Ezhelgi grekter massazh arkyly denege әr tүrli majlardy ukalap zhagudy egipettikterden үjrengen eken Ezhelgi Grekiya halkynyn sportshylary sajystyn aldynda zhәne sonynan denelerin majlatyp artynan Nil ozeninin zhagasynan әkelingen usak kummen yskylatkan eken En algashky massazhdy koldanuga usynys bergen grektin atakty dәrigeri Gerodikos Onyn okushysy Gippokrat aurularga massazhdyn ileu zhumsartu myzhu tәsilderin keninen koldanady Massazh ertedegi Grekiyadan Ezhelgi Rimge otedi Dәriger Akslepiad bizdin dәuirge dejingi 156 128 shi zhyldar massazhdy kurgak zhәne majly kүshti zhәne әlsiz uzak zhәne kyska dep әr tүrge bolgen Kornelij Cels ony әri karaj damytyp massazhdyn kasietine terenirek konil bolgen Өzinin Medicina turaly kitabynyn bir tarauyn massazhga arnagan Massazhdyn orleuine ulken komegin tigizgen dәrigerdin biri Galen bizdin dәuirimizge dejingi 131 120 shy zhyldar Italyandyktar massazhdy tek turmys zhagdajynda gana emes tipti әskeri zhagdajda da ken koldangan Massazhdyn etek alyp damuyna dүnie zhүzine әjgili galym zhazushy astronom orta gasyrdagy үlken tulga Әbu Әli Ibn Sina Avicenna kop ykpal zhasady Ol massazhdyn әrbir tүrin taldap berdi Mәselen kүshti massazh deneni katajtady әlsiz bosatady uzak adamdy aryktatady ortasha kulpyrtady dayarlyk dene tәrbiesine ikemdejdi Ғalymnyn bergen osyndaj anyktamalary emdik sporttyk massazhdyn negizin kurady Shygys elderinde massazh oz ereksheligimen kozge tүsedi Өjtkeni ol kolmen emes ayakpen de zhasalady Massazhdyn shykkan tegi otken gasyrlarda ekenin bildik Onyn en bir ken taragan algash agylgan zheri Қytaj eli bolatyn Naj czin ishki kurylys turaly kitap atty kolzhazbada osydan 3000 zhyl buryn zhazylgan zhәne kop eski әdebi enbekterde massazhdyn kandaj aurularga koldanylgany turaly zhazylgan Massazhdyn tehnikasy metodikasy әdisi tәsili osydan 100 zhyl buryn rettelip baspa betinde berilgen Ezhelgi Үndistanda Ayur Vedy gylymi omir atty үsh kitaptyn bizdin dәuirimizge dejin 1800 zhyl buryn shykkan boliminde massazh turaly tolyk zhazylyp ony kandaj auruga kalaj koldanatyny zhajly atap korsetilgen Slavyan elderinde massazhdy monshada bejnke sypyrgysh arkyly sabalap zhasagan Massazh turaly tuyndylar kop bolganymen bizge zhetkeni shamaly Қazirdin ozinde bireu bilse ekinshisi bilmejdi Tek HIH gasyrdyn ekinshi zhartysynda massazhdyn fiziologiyalyk kasietin ashpak bolgan Onyn әserin gylymi turgyda tek I P Pavlovtyn zhogary zhүjke zhүjesinin teoriyasy zharyk korgen kezde gana ajta alatyn halge zhetti Massazh halyk medicinanyn үlken bir boligi Ol barlyk zhe sharyna ken taragan sondyktan emdeu әdisterinin en negizgi tarauy bolyp kuramyna kiredi Қazirgi kezde shygys zhәne batys massazhy dep ekige boledi Batys massazhyna klassikalyk zhәne segmentarlyk al shygys massazhyna nүkteli bir nүktege kadap zhәne zhүjeli denenin boligine zhasau massazhdar zhatady Tailand Massazhdyn denege tigizetin әseriMassazh adam denesine molshermen beriletin mehanikalyk titirkendiru Ol massazhistin kolymen nemese arnajy apparatpen oryndalady Osyndaj titirkendiruge ishki agzalar mүsheler karap kalmaj oz kyzmetterin ozgertip massazhga karsy zhauabyn beredi Massazhdyn denege әserin onyn fiziologiyalyk kasietin atakty galymdar I M Sechenov I P Pavlov N E Vvedenskij N A Uhtomskij t b oz enbekterinde ajkyn korsetken Massazhdyn әseri ote terende zhatyr Ol zhүjkeli reflektorly gumoraldy zhәne mehanikalyk ykpal zhasau Massazh zhasaganda teride bulshyu ette buyndarda zhatkan zhүjke talshyktary titirkenedi Ol titirkenister mi kabygyna beriledi Әrbir zhүjke talshyktary ushtarynyn oz attary bar Mәselen teride ekstroreceptor bulshyk et sinir shandyrdan shykkandar proprioceptor kan tamyrlarynan ketkender angioreceptor zhәne ishki agzalardagy interoreceptor dep atalady Osy receptorlardyn bәri titirkenisten birlesip miga әser etedi Al onyn ozi zhogargy retteuish kүshtin kyzmetine әserin tigizip karauyndagy barlyk mүshe agzalarga zhauap reakciya kelip tүsedi Sodan denede әr tүrli kimyldyk ozgerister tuady Zhauap reakciyasynyn kүshi ajkyndaluy zhogargy zhүjke zhүjesine tikelej bajlanysty sol siyakty titirkengen zherdin kolemine massazhdyn metodikasy men tәsilderine aurudyn bilinu belgilerine de tygyz bajlanysty Tagy bir konil audaratyn mәsele massazhdyn tiimdiliginde үlken rol atkaratyn gumoraldy faktor Massazhdyn әserimen ulpalardyn ishinde zhogarggy aktivti belsendi zat kurylady Ol kan ajnalymyn zhәne zat almasuyn үdetedi Mine sony gumoraldy zat dejdi Massazh denedegi barlyk sujyk zattardyk kozgalysyn arttyrady Mәselen kan limfa ulpaaralyk sujyktyn ulpalardyn ozara sozyluy oryn auystyruy t b Mehanikalyk faktor zat almasuyn arttyryp denedegi tokyraushylykka zhol bermejdi Massazh zhasagan zherdin ystygyn koteredi Sonymen massazhdan zhүjke impulstary agyndap mmi kyrtysyna keledi Onda kozdyru zhәne tezheu siyakty eki tүrli tolkyn pajda bolady Olar sol zhүjke talshyktary arkyly denedegi mүshelerge beriledi Olardyn zhauap reakciyasy bojyndagy aurudyn orshuine ne oshuine әser etedi Osygan oraj emdik massazhdy tek tәzhiribeli maman zhasau kerek degen ugym tuady Massazhdan kejin adamnyn denesi sergip rahatttanyp konil kүji koterilip zhylynyp auyrgan zheri basylady Kejbir kezde bojda shiraktyk angarylsa baska zhagdajda kerisinshe ujky basyp ketedi Massazh durys oryndalmaganda massazhdyn ozine tәn talaptary buzylganda nemese aurudyn askynyp massazh bolmajtyn kezinde organizm massazhdy kotere almajdy Sondyktan massazhdy aurudyn ereksheligine lajyktap zhasau kerek Kejbir galymdar massazhdan kejin denenin kyzaryp katty auyratyn zhagymsyz reakciyalaryn korsetken Bul kobinese zhasy kelgen kariyalarda bajkalady Sol siyakty naukas adamdy durys otyrgyzbasane durys zhatkyzbasa da osyndaj zhagymsyz reakciya beredi Mysaly zhүregi auyratyn adamnyn belinde kuyan bolsa ony etpetinen zhatkyzganda zhүrek nasharlap ketedi Sondktan ondaj auruga massazhdy otyrgyzyp zhasagan abzal Ishki agzalardyn funkcionaldy kyzmetin naukastyn auyrgan zherin anyk bilmej massazh zhasauga bolmajdy Massazhdy zerttegen galymdar onyn ortalyk zhүjke zhүjesine kan tamyryna terige bulshyk etterge buyndarga zat almasuyna үlken әser etetinin ajkyn korsetedi Massazhdyn zat almasuyna әseriZertteuge karaganda massazh adam agzasyndagy zat almasulardyn bәrine әser etedi Organizm men ony korshagan orta arasynda үzdiksiz zat zhәne energiya almasu procesi zhүredi Syrtky ortamen zat almasu organizmge su zhәne azktyk onimderdin tүsuinen bastalady Olardyn bir boligi as korytu zholynda eduir karapajym zattarga ydyrap organizmnin ishki ortasy kan men limfaga otedi Zattar kanmen birge kletkalarga tүsedi Munda olar himiyalyk ozgeristerge ushyrajdy Organizmge tәn belok maj uglevod tүzetin biosintez zhәne kүrdeli organikalyk kosylystardyn ydyrau procesi zhүredi Zattardyn ozgerui fermentterdin әser etui arkyly zhүredi de zhүjkelik gumoraldyk zholmen reteledi Zat almasu processinin akyrgy onimderi nesep nәzhis ter arkyly zhәne tynys shygarganda auamen birge syrtka shygarylady Sonymen zattardyn organizmge syrtky ortadan enuinen bastap ydyrau onimderin shygaruga dejingi kүrdeli ozgeru tizbegin zat almasu dep atajdy Massazhdyn negizin salyp onyn kasietin tүbegejli teksergen galymdardyn biri I M Sarkizov Serazini 1963 zh massazhdyn әserinen zat almasudyn barlyk tүri ozgeredi degen Onyn ajgagy massazhdan son neseptin ulgayuy otteginin 10 15 procentke kobeyui Sol siyakty massazhdyn әserinen denedegi tuz azottyk zatttar sүt kyshkyly kop bolinip shygady P S Vasilev N I Volkov zhәne A V Troickij 1961 zh oz enbekternide auyr zhumystan son sharshagan bulshyk etterge zhinalgan sүt kyshkylyn shygaru үshin massazhdyn ote kazhet ekenin anyktagan Alamsu processi kletkalarda үlken karkynmen zhүrip ydyrau onimderi men artyk su organizmnen bүjrek teri zhәne okpe arkyly үlken zhyldamdykpen shygarylady Zat almasu turaly soz bolganda denedegi su men tuzdyn pajdasy zor ekenin ajtpasa bolmajdy Adam denesinin 2 3 boligi sudan turady Қanda limfada as korytu solinde ote su kop Syrtka shygarylatyn su organizmge kiretin su molsherimen үnemi tolyktyrylyp otyruy kerek Adam susyz birneshe tәulik kana omir sүre alady Denege mineraldy tuzdar da ote kazhet Solardyn negizinde ishki ortadagy turaktylyk saktalady Mysaly kannyn uyuy үshin onda kalcij tuzdary kazhet Sүjek tkaninin edәuir molsheri osy tuzdardan turady Organizmge kazhetti mineraldy tuzdardyn bәri derlik kүndelikti zhejtin tagamdarda bolady Onda natrij hloridi gana zhetispejdi Sondyktan tamakka as tuzyn gana kosady Massazhdyn әserinen denede su men mineraldy tuzdardyn almasuy asa karkyndy otedi Massazh tipti ishki sekreciya bezderinin kyzmetine de oz ykpalyn tigizedi Barlyk ishki sekreciya bezderi zat almasudy retteu rolin atkaratyny belgili Қalkansha bezinin garmondary organizmnin osip damuyna әser etedi Қalkansha bezinin kyzmetinin bәsendeui miksedema auruvna әkep sogady Sol siyakty balalardyn osui men damuyn bayaulatady Eger kalkansha bezinin kyzmeti shamadan tys kүshejip ketse onda bezedov auruy pajda bolady Mundaj adam ashushan әri tez sharshagysh keledi Zhүrektin zhiyrylu zhiiligi kan kysymy zhүjke zhүjesinin kozgyshtygy artady Bezedov auruyna shaldykkan adam үnemi ashkaraktanyp tamakty kop ishedi birak bojga konbajdy ote aryk bolady Olardyn kalkansha bezi ulgajyp mojynnyn sәnin ketiredi zhәne kozi badyrajyp syrtyna teuip ketedi Osyndaj auruga shaldykkan adamdar үshin garmondardyn tүziluin tezhejtin dәrilermen birge massazh koldanylady Massazh denedegi totygu procesin retteuge zhүjke zhүjesinin kozgyshtygy men tezheluin tenestiruge komek zhasajdy Adam organizminde bүjrek bezinin de orny erekshe Ol birneshe garmondar tүzedi Olar uglevod belok maj almpsuyn bakylap beloktyn uglevodka ajnaluyna sebepshi bolady tuz ben sudyn almasuyn rettejdi Ғalymdardyn zertteulerine karaganda massazhdyn әser etpejtin zheri zhok Ol ortalyk zhүjke zhүjesine gumoraldy mehanizmge bulshyk et kan tamyrlaryna organizmnin ozge zhүjelerine үlken әser etedi Massazhdy fizioterapiya nemese emdik gimnastikamen kosa kabyldasa onyn nәtizhesi buryngydan da asa tүsedi Өjtkeni ol adam denesine zhan zhakty kүsh tүsiredi Sondyktan massazhdy koldanu tehnikasyn әr tүrli aurularga pajdalanady Өjtkeni naukastangan mүshenin ortalyk zhүjke zhүjesimen үzilip kalgan bajlanysyn zhalgastyryp zhandandyrady Koptegen galymdardyn ajtuynsha massazh әlsiregen denege әl beredi sharshagan organizmge kүsh kosady buzylgan mүsheni kalpyna keltiredi Tek metodikasyn durys bilu kerek Massazhdyn tүrleriMassazh birneshe topka bolinedi Olar emdeu gigienalyk kosmetikalyk zhәne sporttyk massazhdar Sondaj ak osylarga kosylatyn massazhdyn tagy bir tүri adamnyn ozine ozi massazh zhasauy samomassazh Emdik massazhBul emdeu әdisterinin ishinde ozinshe okshau turgan erekshe tүri Ony tek dәriger tagajyndajdy Al oryndaganda bilgir mamandar gana zhasajdy Olar emhanada sanatorin profilaktorij siyakty medicinalyk mekemelerde aurudyn zhagdajyn tyngylykty kadagalap otyrady Ol baska kompleksti emnin kuramyna kiredi Mysaly dәri dәrmekpen fizioterapiyalyk emdik gimnastikalarmen birge zhүrip otyrsa aurudyn zhyldam ajygyp ketuine tolyk mүmkindik bar Emdik massazh ozi zheke birneshe topka bolinedi Ol aurudyn tүrine zakymdangan ne zharakattangan zherge bajlanysty Mәselen zhүrek kan tamyr aurularyna zhүrek akauy miokard infarkty gipertoniya gipotoniya aurularynda bir tүrli massazh tynys alu zholdary auyrganda baska tүri ortalyk ne shetkeri zhүjke zhүjesi zakymdanganda tagy bir tүri koldanylady Sol siyakty massazh operaciyaga dejin odan kejin de ken koldanylady Қyskasy әr aurudyn ozine tәn koldanatyn massazhdyn tәsilderi metodikasy bar Sondyktan emdik massazhdy tek medicinalyk bilimi bar adamdar gana zhasaj alady Gigienalyk massazhMassazhdyn bul tүri sau adamdardyn densaulygyn saktau үshin aurudyn aldyn alu үshin erte kartajyp teri solyp kalmau үshin koldanylady Ol barlyk denege nemese zheke bir mүshege zhasalady Sol siyakty ony maman әjtpese әrkim ozine ozi zhasaj alady Gigienalyk massazh tanertengilik zhattygular siyakty tanerten oryndalady Қaj mezgilde zhasasa da onyn artykshylygy zhok degenmen tanerten ujkydan oyangan sәtte deneni sergituge arnalgan Sebebi adam organizmi birden kulshynyp tirshilikke ene kojmajdy ol kүni bojy en bolmasa tүske dejin birtindep taratylady Әsirese kan kysymy tomen ne buyndary auyratyn adamdarga ertengi massazhdn komegi ote kazhet ak Segmentaldy massazhZhulynnan shykkan zhүjke talshyktary ishki agzalarga zhәne denenin bir boligine teri bulshyk et ulpalar t b birdej әser etedi Sonda adamnyn syrtky zhәne ishki organdarynyn arasynda tygyz bajlanys bolady Osyndaj sezimtal ajmakty en algash orys dәrigeri A A Zaharin zerttegen Ol zhүrek auyrgan kezde arkanyn terisin sipalaj otyryp osy refleksogendik beldeudi anyktajdy Kejin ishki organdar men syrtky teridegi sezimtal ajmaktyn ozara bajlanysyn nemis dәrigeri H Ged tiyanakty teksere otyryp anyktap shygady Sondyktan osyndaj sezimtal refleksogendik ajmakty ashkan avtorlardyn kurmetine Zaharin Ged beldeui ne ajmagy dep atajdy Kop galymdardyn zertteulerine karaganda osy Zaharin Ged ajmagy men ishki agzalardyn bajlanysy zhulynnan shykkan biryngaj zhүjke talshyktary zhәne shetkeri vegativtik zhүjkeler arkyly iske asady Denenin belgili bir boligin dep teri bulshyk et teri astyndagy sheldi kabat dәneker ulpa tamyrlar sүjek barlygy zhүjke talshyktary arkyly ishki agzalarmen bajlanysty Sondyktan ishki organdardyn bireui auyrsa birden terinin bir zherine beriledi Mysaly zhүrek auyrganda onyn әseri sol zhak iykka zhauyrynga kolga beriledi Eger sol zherlerdi zer salyp karasa ozine tәn ozgeristeri bajkalady Baska korshagan zherden gori bul beldeude elektrootkizgishtik kasiet zhogary terinin temperaturasy koterinki bulshyk etter katty auyryp siresip ote sezimtaldyk bajkalady Osy anyktalgan beldeuge massazh zhasaganda naukaska shaldykkan ishki organda әzheptәuir zhenildik anyktalady Ol zherde kan ajnalymy zhaksaryp zat almasuy kүshejedi Sondyktan ishki agzalardyn әrkajsysyna lajykty sezimtal beldeuleri bolady Zhulynnyn arnajy segmentteri sogan arnalgan Massazhdyn tүrli tәsilderin osy arnajy sezimtal beldeulerge koldana otyryp zakymdangan mүsheni kalpyna keltiruge bolady Ol үshin zhulynnyn segmentterin anyk bilu kerek Barlygy zhogary retteushi kүshtin karamagynda otetinin esh uakytta esten shygarmagan dүrys Nүkteli massazhMassazhdyn bul tүri baska massazhdan erekshe Nүkteli massazh organizmnin biologiyalyk aktivti nүktelerine әser etedi 2 10 mm Klinikalyk tәzhiribe zhәne eksperimentaldy zertteuler nүkteli massazhdyn әserinen organizmde ajtarlyktaj ozgerister bolatynyn dәleldedi Massazh zhasagan nүktede terinin temperaturasy koterilip elektr otkizgish kabileti zhogarylajdy Ony zhylzhymaly tobiskop degen pribor arkyly onaj anyktauga bolady Nүkteli massazhdy baskasha akupunktura nemese akupressura dep te atajdy Nүkteli massazh inemen emdeu әdisine uksas zhүjke ushtaryn titirkendiredi Biologiyalyk aktivti nүkte Zaharin Ged beldeuimen үnemi sәjkes kelmejdi Nүkteli massazh zhasaganda әr tүrli tәsilder koldanylady Onyn eki tүri bar kozdyru zhәne tezheu Tezhejtin nүkteli massazh bulshyk etti bosatuga zhәne auyrgan zherdi basuga bagyttalady Ol үshin bir nүkteni 1 5 minut sausakpen nygarlap basyp otyryp on zhakka burajdy buranda kirgizgendej odan son kerisinshe 6urap sausakty bosatkandaj basady Arasynda sәl kidiredi Қozdyratyn nүkteli massazhBulshyk etti katajtu үshin әlsirep bosap ketkende koldanylady Ol үshin sausakty bir nүktege kadap 20 30 sekund dirildetedi Әrbir osyndaj kimyldan son koldy zhyldam zhulyp alady Әrkajsysyn 3 4 ret kajtalajdy Қazirgi kezde galymdardyd ajtuynsha adam bojynan 695 nүkte tabylgan Olardyn tek 140 150 in gana massazhga koldanyp zhүr Sonn ozinde koptegen nүkteler ote sirek pajdalanylady Nүkteli massazhdyn kasieti nүktenin ornalaskan zherine kүshine zhәne uzaktygyna tikelej banlanysty Ol bir eki үsh sausaktarmen nemese vibraciyalyk apparatpen oryndalady Nүkteli massazh әr tүrli aurulardy emdeuge sportta tirek kimyl buyn zakymdangan kezde nemese klassikalyk massazhdyn aldynda deneni bosansytuga biologiyalyk aktivti nүktelerdin tiimdiligin arttyrsh baska bir nүktelerdin zhumysyn tezhej turu tәsilimen koldanylady Stomatologiyalyk termin audarmasyMassazh ukalau sylau zhaksartu kan men limfa ajnalysyn kүshejtu kabynuga ushyragan organdardy kalpyna keltiruge arnalgan emdeu әdisinin tүri Stomatologiyada әdette massazhdyn mynandaj tүrleri koldanylady gidromassazh sumen diril serimen әser etu t b GalereyaDerekkozderStomatologiya terminderinin oryssha kazaksha tүsindirme sozdigi Almaty Қazakstan 1991 ISBN 5 615 00789 3 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul medicina bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet