Люминесцентті шам

ультракүлгін сәуле шығаруы әсерінен кейбір заттардың (люминофорлардың) жарқырау қабілетін пайдаланатын газ разрядты бірі. Ол екі металл цоколі бар қысымы төмен сынап буымен толтырылған шыны түтік түрінде жасалады. Люминесцентті шам 8 Вт-тан 150 Вт-қа дейінгі қуатқа арналып шығарылады. Люминофор құрамына қарай жарқырау реңіне сәйкес: ЛД — күндізгі жарық шамы, ЛБ — ақ жарық шамы, ЛХБ — суық ақ жарық Шамы және ЛТБ — жылы ақ жарық шамдары болып бөлінеді. Сонымен бірге түс беруі жақсартылған табиғи (ЛЕЦ), жылы ақ жарық (ЛТБЦ) және күндізгідей жарық (ЛДЦ) шамдарының сериясы шығарылады: Таңбалаудан кейінгі цифрлар люминесцентті шамның Вт-пен белгіленген қуатын көрсетеді (мысалы, ЛХБ 20 таңбасы — суық ақ жарықты люминесцентті шам, қуаты 20 Вт).

салыстырғанда люминесцентті иіамдардың жарық беруі 7—8 есе артық (тұтынылған 1 Вт қуатқа сәйкес жарық ағыны), ұзақ мерзімге шыдайды, сондай-ақ ол көз қарықтырмайтын, шаршат пайтын жұмсақтау жарық береді. Люминесцентті шамдардың жарығы (әсіресе, ЛЕЦ, ЛДЦ типті) күндізгі жарыққа ұқсас болып, түстерді табиғи жарықтағыдай дәл ажыратуға мүмкіндік береді. Люминесцентті шамдардың тиімсіз жері де бар. Оған тым көп жер алатындығы, арнайы қосу-реттеу құрылғысының қажеттігі, ауа температурасын өте сезгіштігі (-|-10оС-тан төмен температурада шам жанбауы мүмкін) және стробоскоптық әсерге бейімдігі жатады. Соңғы құбылыс жарық желісіндегі айнымалы токтың тербеліс ырғағына сәйкес, люминесцентті тампық көзге байқалмайтын жиі жыпылықтауы (секундына 100 рет) салдарынан болады. Мұның өзі заттардың қозғалыс жылдамдығын адамның дұрыс түйсінуін қателестіріп, кері әсер тудырады. Стробоскоптық әсерлі шамдардың біреуін сыйымдылығы үлкен (2,5 мкф-ға дейін) қосымша конденсатор арқылы басқасымен қосарлан жалғастыру нәтижесінде толық жоюға.болады. Жалғастырудың мұндай схемасы өнеркәсіп шығаратын қос шамды жарық түсіргіштерге пайдала нылады, оны маман тұрмыстық жағдайда да құрастыра алады.

Дұрыс қосылмаған кезде люминесцентті шамдар радиоқабылдағыш пен телевизор жұмысына кедергі келтіреді. Кемшіліктеріне қарамастан, люминесцентті ліамдар неғұрлым жетілдірілген жарық көзі болып табылады. Тұрмыста негізінен қа бырғаға орнатылатын және столға қоятын люстраларда қуаты 13 Вт-тан 65 Вт-қа дейін жететін люминесценттік шамдар пайдаланылады. Көзді қарықтырмайтын табиғи және жұмсақ ақ жарық шамдарын пайдаланған абзал.

Люминесцентті шамдар тек үй ішіне ғана жарамды. Оған 20⁰ С-тан 25⁰ С-қа дейінгі ауа температура қолайлы. Басқаша температура да шамның жарық беруі бәсеңдейді, ал температура төмен болған жағдайда оның істен шығуы тездейді. Шамды орнату кезінде қосу-реттеу құрылғысының қосылған тұстарын (қорапта көрсетілген схема бойынша) тексеріп шығу қажет.

Дереккөздер

1. Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9