Көмір кені

Көмір кені – көмір қоры өндірістік пайдалануға жарамды әрі тиімді дәрежеде шоғырланған кен орны.

Үлкен ауданды қамтитын (мыңдаған км²) К. к-дері көмір алаптарын (бассейндерін) құрайды. Мыс., Тунгус көмір алабы (1 млн. км²), Кузнецк көмір алабы (260 000 км²), Қарағанды көмір алабы (3000 км²). Бірнеше К. к. көмірлі өлкелер (провинциялар) мен облыстарды құрайды. Алаптар көмірлі аудандарға, ал көмірлі аудандар телімдер мен шахта өрістеріне жіктеледі. Іргетас (платформа) жағдайында түзілген алаптарда (мыс., Мәскеу қоңыр көмір алабы) көмір қабаттарының саны 1 – 7, ал бөктерлік және ішкі ойпаңдардағы алаптарда (мыс., Донецк көмір алабы, Қарағанды көмір алабы) ондап, жүздеп есептеледі. Көмір қабаттарының қалыңд. бірнеше см-ден ондаған м-ге дейін, әдетте, 1 – 2 м шамасында болады. Қарағандыда көмір қабатының қалыңд. 8 м-ге, ал Екібастұзда (қ. Екібастұз көмір алабы) 160 м-ге дейін жетеді. К. к. үш топқа бөлінеді. Көмір қабаттары горизонталь немесе сәл еңіс болса, оларды 1-топқа (Мәскеу, Иркутск, Майкүбі, т.б. К. к-дері); қарапайым қатпарлы құрылымдыларын 2-топқа (Донбасс, Қарағандының Промышленная телімі), көмір қабатының құрылымы күрделі қатпарлы әрі шытынап жарылған болса, олар 3-топқа (Қарағанды алабының оңт., Кузнецк алабының солт. бөліктері) жатқызылады. Көмір қабаттарының қалыңдығына қарай К. к. тұрақты және тұрақсыз болып бөлінеді. Барлау дәрежесіне қарай К. к-нің қорлары А, В, С1 және С2 категорияларына бөлінеді.

Дереккөздер

1. “Балалар Энциклопедиясы”, V-том