Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Кориолис күші (француз ғалымы Г.Кориолистің (1792 – 1843) құрметіне аталған) – материялық нүктенің салыстырмалы қозғалысына жылжымалы санақ жүйесі айналысының тигізетін әсерін ескеру үшін енгізілетін инерция күштерінің бірі. Кориолис күші нүктенің массасы мен Кориолис үдеуінің көбейтіндісіне тең және ол осы үдеуге қарама-қарсы бағытталады. Айналған санақ жүйесінің айналу осіне болмай қозғалған материялық нүкте Кориолис күшінің әсерінен жүйенің салыстырмалы жылдамдығына перпендикуляр бағытта ауытқиды. Басқаша айтқанда, материялық нүкте осындай ауытқуға кедергі жасайтын денеге қысым түсіреді. Бұл эффект Жердің тәуліктік айналуы салдарынан да пайда болады.Кориолис күші әсерінен еркін түскен дене бағыттан шығысқа қарай ауытқиды; ал жер бетінде меридиан бойымен қозғалған дене қозғалыс бағытынан Солтүстік жарты шарда оңға қарай, Оңтүстік жарты шарда солға қарай ауытқиды. Жер айналысы баяу болғандықтан, бұл ауытқулардың шамасы аз болады. Үлкен жылдамдықпен қозғалған денелерде (мысалы, ), сондай-ақ, ұзақ уақыт бойы қозғалған денелерде (мысалы, өзен кемерінің мүжілуі) ауытқу шамалары едәуір болатындығы байқалады. Кориолис күші гироскоп пен турбина теориясында әрдайым ескеріледі.
Дереккөздер
Қазақ Энциклопедиясы, 11 - том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Koriolis kүshi francuz galymy G Koriolistin 1792 1843 kurmetine atalgan materiyalyk nүktenin salystyrmaly kozgalysyna zhylzhymaly sanak zhүjesi ajnalysynyn tigizetin әserin eskeru үshin engiziletin inerciya kүshterinin biri Koriolis kүshi nүktenin massasy men Koriolis үdeuinin kobejtindisine ten zhәne ol osy үdeuge karama karsy bagyttalady Ajnalgan sanak zhүjesinin ajnalu osine bolmaj kozgalgan materiyalyk nүkte Koriolis kүshinin әserinen zhүjenin salystyrmaly zhyldamdygyna perpendikulyar bagytta auytkidy Baskasha ajtkanda materiyalyk nүkte osyndaj auytkuga kedergi zhasajtyn denege kysym tүsiredi Bul effekt Zherdin tәuliktik ajnaluy saldarynan da pajda bolady Koriolis kүshi әserinen erkin tүsken dene bagyttan shygyska karaj auytkidy al zher betinde meridian bojymen kozgalgan dene kozgalys bagytynan Soltүstik zharty sharda onga karaj Ontүstik zharty sharda solga karaj auytkidy Zher ajnalysy bayau bolgandyktan bul auytkulardyn shamasy az bolady Үlken zhyldamdykpen kozgalgan denelerde mysaly sondaj ak uzak uakyt bojy kozgalgan denelerde mysaly ozen kemerinin mүzhilui auytku shamalary edәuir bolatyndygy bajkalady Koriolis kүshi giroskop pen turbina teoriyasynda әrdajym eskeriledi DerekkozderҚazak Enciklopediyasy 11 tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet