Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Контаминация (лат. contaminato - қосылу, араласу, жымдасу) - екі элементтен үшінші жаңа тілдік бірлік (единица) жасау (Біріккен сөздер).
Тілдің даму барысында жаңа ұғымды, кейде тіпті ойды білдіру үшін немесе оған экспрессивті-модальды мән қосу үшін кейде тіркесудің белгілі шеңбері сақталмай, түбірге қосылмаған қосымша жалғанып немесе сөз бұрын тіркеспеген екінші сөзбен тіркесіп жаңа тілдік бірлік (единица) жасалып қалыптасады. Осындай жаңа тілдік бірліктердің бір түрі.
Контаминация арқылы жасалған туындылар (туынды сөздер, тұрақты және еркін тіркестер) болып келеді. Мысалы, Кісі киімі кіршіл, кісі аты тершіл. Осындағы кіршіл, тершіл сөздері әдеттегі кіршең, тершең түрінде болмай, , тер зат атауларына бейімділік мәнін беретін ұйқышыл, тершіл сездеріндегідей -шыл, -шіл қосымшасы арқылы жаңа сөз жасалып қалыптасқан. Негізінен екі синоним тіркескен.
Контаминация арқылы үшінші жаңа тіркес жасалады. Орыс тіліндегі "играет значение" деген тіркес "играет роль" және "имеет значение" деген тіркестерден яғни бірінші тіркестің бірінші сөзі, екінші тіркестің екінші сөзінен алынып жасалған. Қазақ тіліндегі тауы қайту тұрақты тіркесі тауы шағылу және беті қайту тіркестерінен жасалған. Тауы шағылу тіркесі ертеде-ақ қалыптасқан болу керек, өйткені оның құрамындағы тауы да, шағылу да қазір жеке қолданылмайды. Сондай-ақ Абайдың "Көлеңкесі түседі көкейіңе, Әр сөзін бір ойланып салмақтасаң" немесе "Қысқа күнде қырық жерге қойма қойып, Қу қулық тілмен сауған заңы құрсын" деген өлең жолдарындағы Көлеңкесі түседі көкейіңе деген көлеңкесі суға я жерге түседі деген мен көкейіне қону тіркестерінен жасалғаны байқалады. Әдетте қайта-қайта жанжалдасып, таласа беруді "қысқа күнде қырық ұрысысты" дер еді. Абай оны өзінше өзгертіп, пәле-жаланы қойма сөзімен алмастырып, бір жағынан, бұзықтықты, екінші жағынан, пәле-жаланы бір жерге сыйғызып образды тіркес жасаған. Контаминация құбылысы сөйлеу тілде де көркем сез шеберлерінің қалам ұшынан да сындарлап шығып, тілдің коммуникативтік те, эстетикалық та қызметін атқаруға үлес қосады.
Дереккөздер
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kontaminaciya lat contaminato kosylu aralasu zhymdasu eki elementten үshinshi zhana tildik birlik edinica zhasau Birikken sozder Tildin damu barysynda zhana ugymdy kejde tipti ojdy bildiru үshin nemese ogan ekspressivti modaldy mәn kosu үshin kejde tirkesudin belgili shenberi saktalmaj tүbirge kosylmagan kosymsha zhalganyp nemese soz buryn tirkespegen ekinshi sozben tirkesip zhana tildik birlik edinica zhasalyp kalyptasady Osyndaj zhana tildik birlikterdin bir tүri Kontaminaciya arkyly zhasalgan tuyndylar tuyndy sozder turakty zhәne erkin tirkester bolyp keledi Mysaly Kisi kiimi kirshil kisi aty tershil Osyndagy kirshil tershil sozderi әdettegi kirshen tershen tүrinde bolmaj ter zat ataularyna bejimdilik mәnin beretin ujkyshyl tershil sezderindegidej shyl shil kosymshasy arkyly zhana soz zhasalyp kalyptaskan Negizinen eki sinonim tirkesken Kontaminaciya arkyly үshinshi zhana tirkes zhasalady Orys tilindegi igraet znachenie degen tirkes igraet rol zhәne imeet znachenie degen tirkesterden yagni birinshi tirkestin birinshi sozi ekinshi tirkestin ekinshi sozinen alynyp zhasalgan Қazak tilindegi tauy kajtu turakty tirkesi tauy shagylu zhәne beti kajtu tirkesterinen zhasalgan Tauy shagylu tirkesi ertede ak kalyptaskan bolu kerek ojtkeni onyn kuramyndagy tauy da shagylu da kazir zheke koldanylmajdy Sondaj ak Abajdyn Kolenkesi tүsedi kokejine Әr sozin bir ojlanyp salmaktasan nemese Қyska kүnde kyryk zherge kojma kojyp Қu kulyk tilmen saugan zany kursyn degen olen zholdaryndagy Kolenkesi tүsedi kokejine degen kolenkesi suga ya zherge tүsedi degen men kokejine konu tirkesterinen zhasalgany bajkalady Әdette kajta kajta zhanzhaldasyp talasa berudi kyska kүnde kyryk urysysty der edi Abaj ony ozinshe ozgertip pәle zhalany kojma sozimen almastyryp bir zhagynan buzyktykty ekinshi zhagynan pәle zhalany bir zherge syjgyzyp obrazdy tirkes zhasagan Kontaminaciya kubylysy sojleu tilde de korkem sez sheberlerinin kalam ushynan da syndarlap shygyp tildin kommunikativtik te estetikalyk ta kyzmetin atkaruga үles kosady DerekkozderBul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz