Кианит

Кианит , дистен (гр. kianos — көк) — силикаттар класына жататын минерал. Химиялық формуласы: Аl2[SіO4]O. Сингониясы триклиндік, кристалдары баған, тақта тәрізді. Түсі — көгілдір, кок, кейде жасыл, сары, түссіз, қара, жылтырлығы — шыныдай, қаттылығы (010),(110) жақтарында — 7, (100)—4.5, жіктілігі жетілген, меншікті салмағы — 3,56-3,68. К. аймактық метаморфизмде жоғары қысымда алюминийі көп тау жынысытарда пайда болады. Кианитті тау жынысытар —алюминийдің кені. Синонимі: дистен.

Kyanite
Негізі
Санаты	Минерал
Химиялық формуласы	Al2SiO5
	Triclinic pinacoidal : 1 : P1
	a = 7.1262(12) Å, b = 7.852(10) Å, c = 5.5724(10) Å α = 89.99(2)°, β = 101.11(2)°, γ = 106.03(1)° Z = 4
Ерекшеліктері
Түсі	Blue, white, rarely green, gray, yellow, pink, orange, and black, can be zoned
	Columnar; fibrous; bladed
	Lamellar on {100}
	[100] perfect [010] imperfect with 79° angle between
	Splintery
Беріктігі	Brittle
бойынша минерал қаттылығы	4.5-5 parallel to one axis 6.5-7 perpendicular to that axis
	White
	Transparent to translucent
	3.53 - 3.65 measured; 3.67 calculated
Оптикалық сипаты	Biaxial (-)
	nα = 1.712 - 1.718 nβ = 1.720 - 1.725 nγ = 1.727 - 1.734
	Trichroic, colorless to pale blue to blue
	78°-83°
Дереккөздер

Оптикалық екі осьті, солақай, 2u = 80°, бояуы қанық болғанда плеохроизмы күшті, Ng=1,728, Nm = 1,722; Np = 1,713—1,717.

Жаратылысы. Кианит — метаморфизмның терең зоналарындағы тығыз тастардың және бірсыпыра пегматиттік желілердің негізгі минералы. КСРО-да дистеннін бірсыпыра ірі кендері белгілі. Оның химилық қатты минерал ретіндегі шашыранды түрлері құмтастарда көп кездеседі.

Кианит — отқа және қышқылға төзімді бұйымдар үшін бағалы материал. Оның мөлдір түрлері зергер бұйымдарын жасау үшін қолданылады.

Дереккөздер

1. Handbook of Mineralogy
2. MinDat
3. Webmineral data
4. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
5. Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990. ISBN 2—9—3 254—69