Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Керейіт | |
|---|---|
| Ұраны | Ақсақал, Ойтым |
| Лақап атауы | |
| Шығу тегі | Орта жүздің керей тайпасы |
| Жүзі | Кіші жүз |
| Тайпасы | Жетіру |
| Бөлімдері | ? |
| Тараулары | ? |
| Ақсақалы | ? |
| Қыстаулары | ? |
| Жайлаулары | ? |
| Веб-торабы | ? |
Керейіт — (моңғ. кэраид — христиандар) Кіші жүздің Жетіру бірлестігіне кіреді.
Керейт – қазақ халқының құрамындағы ру. Шежіре деректері бойынша, Кіші жүз құрамындағы жетіру бірлестігіне кіреді. Керейттен рулары тарайды. Керейт тайпасының тарихы көне жазба ескерткіштерде 7 ғ-дан белгілі. өзендерінің аумағын жайлаған қабырғалы Керейт хандығымен сабақтастырыла қаралады. Бұл ретте сол заман оқиғаларын қағазға түсірген Рашид әд-Диннің, , еңбектерінде хандық аты да, оны құраған тайпа атауы да Керейт деп аталады. Шыңғыс ханнан ығыса отырып, бойын теріскейге қарай жайлаған, кейін Орта жүз құрамына енген Керейттер уақыт өте келе, байырғы атау соңындағы қосымшасын айтпайтын болды. Ал өзбектердің, қырғыздардың құрамына кірген Керейттер, Кіші жүздегі өз руластары сияқты бастапқы көне атауларын сақтап қалды. Соған қарағанда Кіші жүз құрамындағы Керейттер Шыңғыс хан жорығымен бірге Орта Азияға жетіп, сол елдерді Шыңғыс хан империясының құрамына қаратуға ат салыса жүріп, осы аймаққа тұрақтап қалған. Кейін олардың бір бөлігі өзбектің, екінші бөлігі қырғыздың, үшінші бір тобы Кіші жүздің құрамына енді. Ұраны – Ақсақал, таңбасы: й, // – шылбыр.
Шығу тегі
Орта жүздегі керейлерден тараған. Тарихи атажұрты Батыс Моңғолияда. 4—13 ғғ. — христиандық дінінде болған.
Керейіттер туралы алғашқы деректер XII ғасырдың басына жатады. Онон, Керулен өзендерінің бойында және Бұйырнұр көлінің жағалауында, яғни Моңғолия аумағында, деп жазады Рашид ад-Дин, керейіт тайпасы мекендеді. Алайда, бұл тайпа аталған уақыттан едәуір ертеректе өмір сүрген деп санау керек, өйткені XII ғасырға қарай ол Шыңғысханға қарсы тұрған аса қуатты күш болған. XIII ғасырдағы керейіттер туралы мәліметтерді біз Г. Рубруктің, Плано Карпинидің, одан соң Марко Полоның жазбаларынан табамыз. Бұл арада осы тайпаның саяси тарихын қарастырып жатудың қажеті жоқ, бұл біздің міндетімізге кірмейді. XIII ғасырдың басында керейіттердің Ванханы Тоғырыл қаза тапқаннан кейін керейіттердің Шыңғысхан билігіне көшіп, оның империясы құрамына кіргенін ғана айтып өтпекпіз. Керейіттердің қазіргі Қазақстан аумағына келуі туралы мәселенің айқын еместігі сияқты, бұл тайпаның содан кейінгі тарихы да айқын емес. Біздіңше, керейіттерді Шыңғысхан талқандап, оларды монгол мемлекетінің құрамына енгізгеннен кейін олар монғолдардың батысқа жасаған жаулап алушылық жорықтарына қатысқан да, сонда мекендеп қалған тәрізді. Мұхаммед Хайдардың деректеріне қарағанда, XIV ғасырдан бастап, керейіттердің қайсыбір бөлігі Моғолстан моголдарының құрамына кірген. XV ғасырда керейіттер өзбек тайпалар одағының құрамына, ал кейініректе қазақ халқының құрамына енген. Ш. Уәлихановтың мағлұматтарына қарағанда, қазақ халқы құрылғаннан кейін керейіттер Ұлы жүздің құрамына кірген, ал көп үзамай олардың негізгі бұқарасы одаи бөлініп шығып, өзбек туыстарыиа кеткен. Керейіттердің қазақтарда қалған шағын бөлігі жетіру ұрпақтарына қосылған. Керейіттер туралы енді Кіші жүзге кіретін ру ретіндегі келесі мағлұматты XVIII ғасырдың орта шеніндегі А. Тевкелевтен, ал содан соң А. Левшиннен табамыз. Бұл ру неғұрлым кейінгі зерттеулердің еңбектерінде де үнемі кездесіп отырады.
Керейіттердің этникалық тегі туралы мәселе өте маңызды. Бұл жөнінде зерттеушілерде бір пікір жоқ. Рашид адДин өз шығармасында XIII ғасырда керейіттер түркі тілдес емес, қайта монгол тілдес болған деп көрсетеді. Нақ осы автор басқа бір жерде керейіттердің шыққан тегі туралы мәселеде оншама үзілдікесілді айтпайды. Ол «ертеректе монғол атын алмаған» халықтар арасында керейіттер де болды деп жазады. Ал бұдан әріректе «керейіттер өздеріп мақтапу үшін монғолдар деп атай бастады», ал ерте кезде «бұл атауды мойындамайтын» деп көрсетеді. Бұл пікірді былай деп түсіну керек: монғолдар үстемдік еткен кезеңде олардың бодандары, соның ішінде керейіттер де өздері монғолдар болмағанымен, жаулап алушылардың этникалық атауын қабылдаған. Ш. Ш. Уәлиханов, В. В. Бартольд керейіттерді әбден айқын монголдарға жатқызған. ГруммГржимайло да керейіттердің түріктерден шықңанына күмән келтіреді. Г. Н. Потанин, Н. А. Аристов, X. Ховорс және басқалар мүлде қарамаңарсы көзқарас ұстанды. Мысалы, Г. Н. Потанин олардытүріктер, Шыңғысхан кезінде ғана «өздерінің атақ алуы үшін» монғолдар деп атай бастаған деп санайды. Бірбірімен байланысы болмаса да, X. Ховорс иен А. А. Аристов бір мезгілде керейіттердің түріктерден шыққаны туралы пікірге келген. X. Ховорс өз пайымдауын керейіт хандарының түрік есімдері мен атақтарын көрсетуге негіздеген. Керейіттердің шығу тегі туралы С. Аманжолов та соншалықты айқын көзқарас ұстанды, ол «керейлер (керейіттер В. В.) ешқашанда монғолдар болған жоқ және монғолдар деп аталған емес» деп жазды. Ал одан әрі: «Монғолдар шапқыншылығы кезінде батысқа қоныс аударуға мәжбүр болған бөлігі (керейлердің В. В.) керейіттер деп аталды, ал бұрынғы жерінде қалғандарының бәрі өз атауларына «іт» жалғауын қабылдамады». Бізге бұл мәселені інешуді екі тұрғыдан қарастыру қажет тәрізді. Біріншіден, керейіттер мен керейлерді бір тайпа деп санау дұрыс па: өйткені бір зерттеушілер оларды бір тайпа деп санауға бейім, ал басқалары олай емес. Екіншіден, керейіттердің монғолдарға немесе түріктерге жататындығы туралы мәселе біріншісімен тығыз байланысты және белгілі бір дәрежеде соған тәуелді.
Шығыстанушы Н. А. Аристов, В. В. Бартсльд, М. Тынышбаев пен С. А. Аманжолов осы екеуін бір тайпа деп білді. Н. А. Аристов бұлайша балауға түсіндірме бермейді, жай ғана керейлер мен керейіттер жөнінде бір тайпа ретінде айтады. В. В. Бартольд та нақ сөлай істейді. М. Тынышбаев болса, неғұрлым сақ, өйткені керейіттер керейлердің Шыңғысханнан қашу кезінде бөлініп шығып, батысқа кеткен бөлігі болуы мүмкін деп жазады. М. Тынышбаев сияқты С. А. Аманжолов та жоғарыда өзіміз көргендей, керейіттерді керейлердің бір бөлігі деп есептейді.
Керейіттер туралы айта келіп, X. Ховорс оларды керейлермен ешбір байланыстырмайды. ГруммГржимайло керейлер цюйлинь, ал керейіттер кэле (хэре) деп аталатын «ЦзиньЛяо Юань саньшиюйцзе» («Цзииь, Ляо және Юань әулеттерінің тарихтарында кездесетін байырғы халық атауларын түзетулер сөздігі») сияқты деректемеге сілтеме жасай отырьш, оларды әр түфлі тайпалар деп санайды. М. Тынышбаев пен С. А. Аманжоловтың батысқа кеткен керейлер керейіттер деп атала бастаған деген пікірін, біздің пікірімізше, онша дәл емес дегеннен бастайық. Біз деректемелерден шығыста, атап айтқанда, Монғолияда да керейіттер мекендегенін білеміз. Біздің бұрын көрсеткепіміздей, бұл жөнінде Рашид адДин, Рубрук, Марко Поло және П. Карпини айтады. «Қасиетті аңызда» (§ 96, 104, 105, 126 және басқа) керейіттер (кэлеити) туралы айтылады. Басқа да бірқатар деректер мұны айқын дәлелдейді. Мәселен, «Юаньшиде» Онханның серігі Хасан кэлеи (керейіт) тайпасынан шыққан делінген. Керейіттер кэлеи туралы «Синь Юаньшиде» де айтылады. Демек, керейіттердің ІНыңғысхан талқандан, батысқа кеткен керейлерден шыққандар болуы мүмкін емес, өйткені олар Моиғолияда сонау XII ғасырда, мүмкін, одан да бұрын болар, мекендеген.
Керейіттердің болғаны және олар мекендеген жер жөнінде Н. Д. Мартин хабарлайды, ол керейіттер Толе, Орхон, Онгон өзендері бойынша көшіп жүрген және шығысында наймандармен шектесіп жатқан деп жазады. Біз Н. Д. Мартиннің керейіттер мекендейтін жер деп Рашид адДин айтқан жерлерді атайтынын көреміз. Бұл пікірді «Юаньши» де растайды, онда «Ванхан алқашқыда (бір кезде) осы жерлерде тұрды» делінген. Бұл арада Енисейдің оңтүстікбатысында, қырғыздардың оңтүстікшығысында, ТаннуОланың солтүстігінде жатқан Цзяньчжоу Кемчжаут аймағы айтылып отыр.
Сонымен, бізге белгілі деректемелердің бәрінде керейлер емес, керейіттер туралы айтылады. Бұдан шығатыны: көптеген зерттеушілердің айтып жүргеніндей, керейлер мен керейіттерді бір деп санауға, керейіттер керейлердің «батысқа кеткен» бөлігінен шыққап деп есептеуге болмайды.
Біз XXIII ғасырларда керейлер болған жоқ, керейіттер болған, олар өздерін Шыңғысхан талқандағанға дейін ертедегі феодалдық күшті мемлекет еді, ал «олардың көсемдері құдіретті патшалар болған» деп сапаймыз. Керейіттерді Шыңғысхан талқандағаннан кейін олардық бір бөлігі Ертістің томенгі ағысын бойлай қашын, оның мүмкін болған жерінде орын тепкен. Керейіттердің бір болігі Ертістің батыс жағына, содан соң одан да әрі қарай бет алған. Олардың көбісі өздерімен көршілес Алтай халықтарының құрамыиа кірді. Бірқатары тіпті басқа халықтардың құрамыида да өздерінің бастанқы этиикалық атауын сақтап қалғаи. Керейіттердің Ертіс бойымен, содан соң Сөлтүстік Қазақстан даласына кеткен болігі өз атауындағы «іт» жалғауын жоғалтып, «керей» деп атала бастаған да, содан соң дербес керей тайнасы ретінде қазақ халқының құрамына кірген.
Керейіттерді біз доолос тайпасы қырғыздарының арасынан да көреміз. XIX ғасырдың аяғы XX ғасырдың басында Кіші жүзге кірген керейіт руының шыққан тегі туралы мәселе бізге қысқаша алғанда осылай сияқты.
Тұлғалар
- Нысанбай Жаманқұлұлы ашамайлы
- Мүсірәлі Жәдікұлы
- Алдаберген Бисенов
- Төлеген Дәуітбаев
- Зейнолла Жарқынбаев
- Мәтен Өтешұлы Бижанов
- Сәмит Далдабаев
- Шахизат Хамитұлы Төребаев
- Ахун Азаматұлы Мырзабай
- Әбу-Жәлел пір
| « бұл тұлғаға қатысты шежіре бар: Керейіт |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
- Қазақ энциклопедиясы
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
KerejitҰrany Aksakal OjtymLakap atauyShygu tegi Orta zhүzdin kerej tajpasyZhүzi Kishi zhүzTajpasy ZhetiruBolimderi Taraulary Aksakaly Қystaulary Zhajlaulary Veb toraby Kerejit mong keraid hristiandar Kishi zhүzdin Zhetiru birlestigine kiredi Kerejt kazak halkynyn kuramyndagy ru Shezhire derekteri bojynsha Kishi zhүz kuramyndagy zhetiru birlestigine kiredi Kerejtten rulary tarajdy Kerejt tajpasynyn tarihy kone zhazba eskertkishterde 7 g dan belgili ozenderinin aumagyn zhajlagan kabyrgaly Kerejt handygymen sabaktastyryla karalady Bul rette sol zaman okigalaryn kagazga tүsirgen Rashid әd Dinnin enbekterinde handyk aty da ony kuragan tajpa atauy da Kerejt dep atalady Shyngys hannan ygysa otyryp bojyn teriskejge karaj zhajlagan kejin Orta zhүz kuramyna engen Kerejtter uakyt ote kele bajyrgy atau sonyndagy kosymshasyn ajtpajtyn boldy Al ozbekterdin kyrgyzdardyn kuramyna kirgen Kerejtter Kishi zhүzdegi oz rulastary siyakty bastapky kone ataularyn saktap kaldy Sogan karaganda Kishi zhүz kuramyndagy Kerejtter Shyngys han zhorygymen birge Orta Aziyaga zhetip sol elderdi Shyngys han imperiyasynyn kuramyna karatuga at salysa zhүrip osy ajmakka turaktap kalgan Kejin olardyn bir boligi ozbektin ekinshi boligi kyrgyzdyn үshinshi bir toby Kishi zhүzdin kuramyna endi Ұrany Aksakal tanbasy j shylbyr Shygu tegiOrta zhүzdegi kerejlerden taragan Tarihi atazhurty Batys Mongoliyada 4 13 gg hristiandyk dininde bolgan Kerejitter turaly algashky derekter XII gasyrdyn basyna zhatady Onon Kerulen ozenderinin bojynda zhәne Bujyrnur kolinin zhagalauynda yagni Mongoliya aumagynda dep zhazady Rashid ad Din kerejit tajpasy mekendedi Alajda bul tajpa atalgan uakyttan edәuir erterekte omir sүrgen dep sanau kerek ojtkeni XII gasyrga karaj ol Shyngyshanga karsy turgan asa kuatty kүsh bolgan XIII gasyrdagy kerejitter turaly mәlimetterdi biz G Rubruktin Plano Karpinidin odan son Marko Polonyn zhazbalarynan tabamyz Bul arada osy tajpanyn sayasi tarihyn karastyryp zhatudyn kazheti zhok bul bizdin mindetimizge kirmejdi XIII gasyrdyn basynda kerejitterdin Vanhany Togyryl kaza tapkannan kejin kerejitterdin Shyngyshan biligine koship onyn imperiyasy kuramyna kirgenin gana ajtyp otpekpiz Kerejitterdin kazirgi Қazakstan aumagyna kelui turaly mәselenin ajkyn emestigi siyakty bul tajpanyn sodan kejingi tarihy da ajkyn emes Bizdinshe kerejitterdi Shyngyshan talkandap olardy mongol memleketinin kuramyna engizgennen kejin olar mongoldardyn batyska zhasagan zhaulap alushylyk zhoryktaryna katyskan da sonda mekendep kalgan tәrizdi Muhammed Hajdardyn derekterine karaganda XIV gasyrdan bastap kerejitterdin kajsybir boligi Mogolstan mogoldarynyn kuramyna kirgen XV gasyrda kerejitter ozbek tajpalar odagynyn kuramyna al kejinirekte kazak halkynyn kuramyna engen Sh Uәlihanovtyn maglumattaryna karaganda kazak halky kurylgannan kejin kerejitter Ұly zhүzdin kuramyna kirgen al kop үzamaj olardyn negizgi bukarasy odai bolinip shygyp ozbek tuystaryia ketken Kerejitterdin kazaktarda kalgan shagyn boligi zhetiru urpaktaryna kosylgan Kerejitter turaly endi Kishi zhүzge kiretin ru retindegi kelesi maglumatty XVIII gasyrdyn orta shenindegi A Tevkelevten al sodan son A Levshinnen tabamyz Bul ru negurlym kejingi zertteulerdin enbekterinde de үnemi kezdesip otyrady Kerejitterdin etnikalyk tegi turaly mәsele ote manyzdy Bul zhoninde zertteushilerde bir pikir zhok Rashid adDin oz shygarmasynda XIII gasyrda kerejitter tүrki tildes emes kajta mongol tildes bolgan dep korsetedi Nak osy avtor baska bir zherde kerejitterdin shykkan tegi turaly mәselede onshama үzildikesildi ajtpajdy Ol erterekte mongol atyn almagan halyktar arasynda kerejitter de boldy dep zhazady Al budan әrirekte kerejitter ozderip maktapu үshin mongoldar dep ataj bastady al erte kezde bul ataudy mojyndamajtyn dep korsetedi Bul pikirdi bylaj dep tүsinu kerek mongoldar үstemdik etken kezende olardyn bodandary sonyn ishinde kerejitter de ozderi mongoldar bolmaganymen zhaulap alushylardyn etnikalyk atauyn kabyldagan Sh Sh Uәlihanov V V Bartold kerejitterdi әbden ajkyn mongoldarga zhatkyzgan GrummGrzhimajlo da kerejitterdin tүrikterden shyknanyna kүmәn keltiredi G N Potanin N A Aristov X Hovors zhәne baskalar mүlde karamanarsy kozkaras ustandy Mysaly G N Potanin olardytүrikter Shyngyshan kezinde gana ozderinin atak aluy үshin mongoldar dep ataj bastagan dep sanajdy Birbirimen bajlanysy bolmasa da X Hovors ien A A Aristov bir mezgilde kerejitterdin tүrikterden shykkany turaly pikirge kelgen X Hovors oz pajymdauyn kerejit handarynyn tүrik esimderi men ataktaryn korsetuge negizdegen Kerejitterdin shygu tegi turaly S Amanzholov ta sonshalykty ajkyn kozkaras ustandy ol kerejler kerejitter V V eshkashanda mongoldar bolgan zhok zhәne mongoldar dep atalgan emes dep zhazdy Al odan әri Mongoldar shapkynshylygy kezinde batyska konys audaruga mәzhbүr bolgan boligi kerejlerdin V V kerejitter dep ataldy al buryngy zherinde kalgandarynyn bәri oz ataularyna it zhalgauyn kabyldamady Bizge bul mәseleni ineshudi eki turgydan karastyru kazhet tәrizdi Birinshiden kerejitter men kerejlerdi bir tajpa dep sanau durys pa ojtkeni bir zertteushiler olardy bir tajpa dep sanauga bejim al baskalary olaj emes Ekinshiden kerejitterdin mongoldarga nemese tүrikterge zhatatyndygy turaly mәsele birinshisimen tygyz bajlanysty zhәne belgili bir dәrezhede sogan tәueldi Shygystanushy N A Aristov V V Bartsld M Tynyshbaev pen S A Amanzholov osy ekeuin bir tajpa dep bildi N A Aristov bulajsha balauga tүsindirme bermejdi zhaj gana kerejler men kerejitter zhoninde bir tajpa retinde ajtady V V Bartold ta nak solaj istejdi M Tynyshbaev bolsa negurlym sak ojtkeni kerejitter kerejlerdin Shyngyshannan kashu kezinde bolinip shygyp batyska ketken boligi boluy mүmkin dep zhazady M Tynyshbaev siyakty S A Amanzholov ta zhogaryda ozimiz korgendej kerejitterdi kerejlerdin bir boligi dep eseptejdi Kerejitter turaly ajta kelip X Hovors olardy kerejlermen eshbir bajlanystyrmajdy GrummGrzhimajlo kerejler cyujlin al kerejitter kele here dep atalatyn CzinLyao Yuan sanshiyujcze Czii Lyao zhәne Yuan әuletterinin tarihtarynda kezdesetin bajyrgy halyk ataularyn tүzetuler sozdigi siyakty derektemege silteme zhasaj otyrsh olardy әr tүfli tajpalar dep sanajdy M Tynyshbaev pen S A Amanzholovtyn batyska ketken kerejler kerejitter dep atala bastagan degen pikirin bizdin pikirimizshe onsha dәl emes degennen bastajyk Biz derektemelerden shygysta atap ajtkanda Mongoliyada da kerejitter mekendegenin bilemiz Bizdin buryn korsetkepimizdej bul zhoninde Rashid adDin Rubruk Marko Polo zhәne P Karpini ajtady Қasietti anyzda 96 104 105 126 zhәne baska kerejitter keleiti turaly ajtylady Baska da birkatar derekter muny ajkyn dәleldejdi Mәselen Yuanshide Onhannyn serigi Hasan kelei kerejit tajpasynan shykkan delingen Kerejitter kelei turaly Sin Yuanshide de ajtylady Demek kerejitterdin INyngyshan talkandan batyska ketken kerejlerden shykkandar boluy mүmkin emes ojtkeni olar Moigoliyada sonau XII gasyrda mүmkin odan da buryn bolar mekendegen Kerejitterdin bolgany zhәne olar mekendegen zher zhoninde N D Martin habarlajdy ol kerejitter Tole Orhon Ongon ozenderi bojynsha koship zhүrgen zhәne shygysynda najmandarmen shektesip zhatkan dep zhazady Biz N D Martinnin kerejitter mekendejtin zher dep Rashid adDin ajtkan zherlerdi atajtynyn koremiz Bul pikirdi Yuanshi de rastajdy onda Vanhan alkashkyda bir kezde osy zherlerde turdy delingen Bul arada Enisejdin ontүstikbatysynda kyrgyzdardyn ontүstikshygysynda TannuOlanyn soltүstiginde zhatkan Czyanchzhou Kemchzhaut ajmagy ajtylyp otyr Sonymen bizge belgili derektemelerdin bәrinde kerejler emes kerejitter turaly ajtylady Budan shygatyny koptegen zertteushilerdin ajtyp zhүrgenindej kerejler men kerejitterdi bir dep sanauga kerejitter kerejlerdin batyska ketken boliginen shykkap dep esepteuge bolmajdy Biz XXIII gasyrlarda kerejler bolgan zhok kerejitter bolgan olar ozderin Shyngyshan talkandaganga dejin ertedegi feodaldyk kүshti memleket edi al olardyn kosemderi kudiretti patshalar bolgan dep sapajmyz Kerejitterdi Shyngyshan talkandagannan kejin olardyk bir boligi Ertistin tomengi agysyn bojlaj kashyn onyn mүmkin bolgan zherinde oryn tepken Kerejitterdin bir boligi Ertistin batys zhagyna sodan son odan da әri karaj bet algan Olardyn kobisi ozderimen korshiles Altaj halyktarynyn kuramyia kirdi Birkatary tipti baska halyktardyn kuramyida da ozderinin bastanky etiikalyk atauyn saktap kalgai Kerejitterdin Ertis bojymen sodan son Soltүstik Қazakstan dalasyna ketken boligi oz atauyndagy it zhalgauyn zhogaltyp kerej dep atala bastagan da sodan son derbes kerej tajnasy retinde kazak halkynyn kuramyna kirgen Kerejitterdi biz doolos tajpasy kyrgyzdarynyn arasynan da koremiz XIX gasyrdyn ayagy XX gasyrdyn basynda Kishi zhүzge kirgen kerejit ruynyn shykkan tegi turaly mәsele bizge kyskasha alganda osylaj siyakty TulgalarNysanbaj Zhamankululy ashamajly Mүsirәli Zhәdikuly Aldabergen Bisenov Tolegen Dәuitbaev Zejnolla Zharkynbaev Mәten Өteshuly Bizhanov Sәmit Daldabaev Shahizat Hamituly Torebaev Ahun Azamatuly Myrzabaj Әbu Zhәlel pir bul tulgaga katysty shezhire bar Kerejit Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Қazak enciklopediyasy