Кебенек

Кебенек– 1)' сырт киім. Ертеректе жауынгерлер, малшылар жауын-шашыннан, бораннан қорғану үшін киген. Жұқа киізден тігіледі, шапан тәрізді болып келеді. Кебенекке арналған киізді бір бет етіп жұқалап басады. Оны асқан ұқыптылықпен шаршылап, қылшығын сыртына шығара басқан жұқа киізден ақ, қара немесе қоңыр түсті етіп, атқа отыруға ыңғайлы болу үшін артына жарма қалдырып, шалбарымен қоса пішеді. Кебенек кең және ұзын болады. Шапанға ұқсас болғанымен, тік немесе күләпара іспетті жағасы бар кебенекті жылқышылар үскірік аяз бен желден, жаңбыр мен қардан сақтану үшін киген. Халық тілінде кебенектің баламасы ретінде кебентай сөзі де жиі қолданылады. Кебенек сөзіне байланысты “Кебенек киген келеді, кебін киген келмейді” немесе “Ерді кебенек ішінде таны” деген мақалдар бар; 2)ешкі ғана ауыратын жұқпалы індет. Қоздырғышы вирус. Ауырған ешкінің бәрі өледі. Кебенек індеті ауа райы құбылмалы таулы өңірде көбірек ұшырайды.Індет тез өршиді. Ешкінің дене қызуы 41 – 42С-қа жетеді, оттамайды, күйсемейді, өрістен қалады, ілбіп қана қозғалады, бүйірі қабысып, көзі жұмылып, еш нәрсеге елеңдемейді. Бұлшық еттері оқтын-оқтын дірілдейді; ентігеді, бүйірі соғады, өкпесі сырылдайды, танауынан ірің ағады. Ауырған лақтар бақырады. Сойып қарағанда өкпесінің әр жері бауырдай тығыздалғаны байқалады. Кебенекті кей жерде алаөкпе дейтіні сондықтан. Ауру ешкінің кеуде қуысын сары су кернейді. Ауырған малды емдеу үшін қанына 0,01 г жібереді. Мұнымен қатар және жүрек қызметін күшейтетін дәрілер береді. Көкірегіне жылытқыш кеп тартады. Қораны 10 – 12%-тік әк не 2%-тік күйдіргіш натр ерітіндісімен залалсыздандырады. Карантин ауру айыққаннан кейін 2 айдан соң алынады.

Дереккөздер:

1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том