Тұйық рай немесе Инфинитив лат infinitivus анықталмаған форма Флективті және агглютинативті тілдердегі етістіктің қимыл

Тұйық рай немесе Инфинитив (лат. infinitivus - анықталмаған форма) — Флективті және агглютинативті тілдердегі етістіктің қимыл атауының формасы, тұйық рай етістігі. Инфинитив етістік баяндауыш түрінде және сөйлемнің предикатив мағынасы есім тектес мүшелерін білдіруде колданылады. Етістіктің басқа формаларынан ерекшелігі — инфинитивте шақ, рай, жақ, көпше, жекеше категориялардың морфологиялық көрсеткіштері болмайды. Осындай категориялық қызметі аз болғандықтан, инфинитив бірқатар тілдерде сөздік форма (сөздіктегі етістік лексемасы) ретінде жұмсалады.

Тарихи инфинитив Үнді-Еуропа тілдерінде етістіктің парадигмалық тұлғасына айналған қимыл мәніндегі есімді білдіреді. Алтай, Картвел, Семит тілдерінде инфинитив қимыл есімімен сәйкес келеді де, кейде етістік (шақ, етіс) категорияларын сақтай отырып, есімнің морфологиялық, синтаксистік белгілеріне ие болады.

Кейбір тілдердің грамматикалық дәстүрі бойынша, инфинитивпен қимыл есімі бірге қаралады да, жалпы инфинитив деп аталады. Қызметі жағынан инфинитив латын, ескі славян тілдеріндегі , ағылшын тіліндегі жақын. Қазақ тіліндегі қимыл есімі етістіктің түбіріне "у" формасының жалғануы арқылы жасалады. "У" тұлғалы қимыл есімі предикаттық мағынасын сақтай отырып, есімдерше түрленеді. К.Масдар. Тұйық етістік.

Дереккөздер

Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9