Жыл – Жердің Күнді бір айналып шығуына кететін уақыт аралығы. Астрономияда мынадай жыл есептері қабылданған:
- Жұлдыздық жыл, Күннің зодиактағы бір белгілі жұлдыздың тұсынан өтіп, осы жұлдыздың тұсына қайта келгенше кететін уақыт аралығы, 365,2564 орташа күн тәулігіне тең. Ежелгі Вавилон астрономдары Күннің 12 шоқжұлдыздың ғана тұсынан өтетіндігін байқаған. Бұл шоқжұлдыздар жүйесі “зодиак” деп аталады. Қазір жұлдыздық жыл ғыл. зерттеулерде, астрономияда ғана қолданылады. Ол жыл мезгілдеріне байланыссыз болғандықтан, шаруашылықта қолдануға қолайсыз;
- Тропиктік жыл – Күн центрінің күн мен түннің жазғытұрғы теңелу нүктесінен өтіп, сол нүктеге екінші рет келгеніне дейін өтетін уақыт аралығы (365,2422 тәулік). Күн мен түннің жазғытұрғы теңелу нүктесі тұрақсыз, ол Күннің келер жолына қарай аздап жылжып отырады, соның салдарынан тропиктік жыл жұлдыздық жылдан 20 мин (0,2422 тәул.) кем болады;
- Аномалистикалық жыл – Күн центрінің оның көрінерлік геоцентрлік орбитасының перигейі арқылы өтіп, соған қайта оралғанша кететін уақыт аралығы (365,2596 тәулік);
- Күнтізбелік жыл 365 тәуліктен тұратын – жай жылдар мен 366 тәуліктен тұратын кібісе жылдардан құралады. Күнтізбе осы жылдарға негізделеді. Өйткені күнделікті өмірде бөлшек 0,2422 күнді пайдалану қолайсыз, сондықтан оны жуық түрде 0,25 күн деп есептейді. 4 жылда 0,25 күннен бүтін 1 күн құралады. Осыған орай әрбір тетелес келетін 4 жылдың алдыңғы үшеуі 365 күннен, төртіншісі 366 күннен есептеледі;
- Ай жылы – ұзақтығы 12 Айдың 12 синодтық айналымына тең (орташа ұзақтығы 354,367 тәулік).
Сілтемелер
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhyl Zherdin Kүndi bir ajnalyp shyguyna ketetin uakyt aralygy Astronomiyada mynadaj zhyl esepteri kabyldangan Zhuldyzdyk zhyl Kүnnin zodiaktagy bir belgili zhuldyzdyn tusynan otip osy zhuldyzdyn tusyna kajta kelgenshe ketetin uakyt aralygy 365 2564 ortasha kүn tәuligine ten Ezhelgi Vavilon astronomdary Kүnnin 12 shokzhuldyzdyn gana tusynan otetindigin bajkagan Bul shokzhuldyzdar zhүjesi zodiak dep atalady Қazir zhuldyzdyk zhyl gyl zertteulerde astronomiyada gana koldanylady Ol zhyl mezgilderine bajlanyssyz bolgandyktan sharuashylykta koldanuga kolajsyz Tropiktik zhyl Kүn centrinin kүn men tүnnin zhazgyturgy tenelu nүktesinen otip sol nүktege ekinshi ret kelgenine dejin otetin uakyt aralygy 365 2422 tәulik Kүn men tүnnin zhazgyturgy tenelu nүktesi turaksyz ol Kүnnin keler zholyna karaj azdap zhylzhyp otyrady sonyn saldarynan tropiktik zhyl zhuldyzdyk zhyldan 20 min 0 2422 tәul kem bolady Anomalistikalyk zhyl Kүn centrinin onyn korinerlik geocentrlik orbitasynyn perigeji arkyly otip sogan kajta oralgansha ketetin uakyt aralygy 365 2596 tәulik Kүntizbelik zhyl 365 tәulikten turatyn zhaj zhyldar men 366 tәulikten turatyn kibise zhyldardan kuralady Kүntizbe osy zhyldarga negizdeledi Өjtkeni kүndelikti omirde bolshek 0 2422 kүndi pajdalanu kolajsyz sondyktan ony zhuyk tүrde 0 25 kүn dep eseptejdi 4 zhylda 0 25 kүnnen bүtin 1 kүn kuralady Osygan oraj әrbir teteles keletin 4 zhyldyn aldyngy үsheui 365 kүnnen tortinshisi 366 kүnnen esepteledi Aj zhyly uzaktygy 12 Ajdyn 12 sinodtyk ajnalymyna ten ortasha uzaktygy 354 367 tәulik SiltemelerDerekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet