Жапырақсыз орашық , жапырақсыз епипогон (лат. Epipogium aphyllum) – сүйсіндер тұқымдасына жататын сирек кездесетін түр, таралу аймағының оңтүстік шекарасында орналасқан. Алтай тауларында (Азутау, Күршім жотасы, Тарбағатай, Иванов жотасы) және Қазақ шоқыларының шығыс бөлінгінде (Кент және Желтау таулары) кездеседі. Қазақстан жерінен тыс Жапония, Корея, Солтүстік Қытай, Қиыр Шығыс, Кавказ, Оңтүстік Сібір және Еуропаның солтүстік-шығысында оқшауланған тіршілік орталары бар. Ылғалды қылқан жапырақты және аралас ормандарда , кейде шалшықтанған жерлерде де өседі. Ерекше сапрофитті (саңырауқұлақ есебінен тіршілік етеді) нәзік маржан тәрізді тамырсабағы бар. Құрамында 50, сирек 100 өсімдік бар оқшауланған бір-бірінен алшақ орналасқан топ болып өседі. Вегетативті жолмен көбейеді. Жаңа өркен ұзын (10 см) созылған тамырсабақ ұшында орналасқан бүршігінен өседі. Популяция саны төмен және жер үсті өркендерін есептегенде , әр жылы әр түрлі болады. Ең жақсы популяциялары Марқакөл қорығы мен оның маңында орналасқан. Түр малды шектен тыс бағу, ормандарды кесу, ылғалдылық тәртібінің бұзылуынан зардап шегіп отыр. Марқакөлден басқа Батыс Алтай қорығы мен Қатонқарағай ұлттық паркінде қорғалады. Қазақ шоқыларындағы тіршілік орталарын ерекше қорғауға алу қажет.
Жапырақсыз орашық | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||
Epipogium aphyllum | ||||||||||||||||||||
Satyrium epipogium L. |
Дереккөздер
Қазақстан өсімдіктер әлемінің асыл қазынасы. Қазақстан Қызыл кітап беттерінен. Алматы: «Алматыкітап» ЖШС, 2006. – 67 бет.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhapyraksyz orashyk zhapyraksyz epipogon lat Epipogium aphyllum sүjsinder tukymdasyna zhatatyn sirek kezdesetin tүr taralu ajmagynyn ontүstik shekarasynda ornalaskan Altaj taularynda Azutau Kүrshim zhotasy Tarbagataj Ivanov zhotasy zhәne Қazak shokylarynyn shygys bolinginde Kent zhәne Zheltau taulary kezdesedi Қazakstan zherinen tys Zhaponiya Koreya Soltүstik Қytaj Қiyr Shygys Kavkaz Ontүstik Sibir zhәne Europanyn soltүstik shygysynda okshaulangan tirshilik ortalary bar Ylgaldy kylkan zhapyrakty zhәne aralas ormandarda kejde shalshyktangan zherlerde de osedi Erekshe saprofitti sanyraukulak esebinen tirshilik etedi nәzik marzhan tәrizdi tamyrsabagy bar Қuramynda 50 sirek 100 osimdik bar okshaulangan bir birinen alshak ornalaskan top bolyp osedi Vegetativti zholmen kobejedi Zhana orken uzyn 10 sm sozylgan tamyrsabak ushynda ornalaskan bүrshiginen osedi Populyaciya sany tomen zhәne zher үsti orkenderin eseptegende әr zhyly әr tүrli bolady En zhaksy populyaciyalary Markakol korygy men onyn manynda ornalaskan Tүr maldy shekten tys bagu ormandardy kesu ylgaldylyk tәrtibinin buzyluynan zardap shegip otyr Markakolden baska Batys Altaj korygy men Қatonkaragaj ulttyk parkinde korgalady Қazak shokylaryndagy tirshilik ortalaryn erekshe korgauga alu kazhet Zhapyraksyz orashykDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Dara zharnaktylarSaby Tukymdasy OrchidaceaeKishi tukymdasy Tajpasy Kishi tajpasy Tegi Tүri E aphyllumEpipogium aphyllumSatyrium epipogium L DerekkozderҚazakstan osimdikter әleminin asyl kazynasy Қazakstan Қyzyl kitap betterinen Almaty Almatykitap ZhShS 2006 67 bet