Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ертіс-Қарағанды каналы — Павлодар және Қарағанды облыстары жерімен ағып өтеді.
| Ертіс-Қарағанды каналы | |
 | |
| Карта | |
| Орналасуы | |
| Ел |  Қазақстан |
| Аймақтар | Павлодар облысы, Қарағанды облысы |
| Сипаттамасы | |
| Ұзындығы | 459 км |
| Су ағысы | |
| Бастауы | |
| · Бастауының биіктігі | 112 м |
| 51°59′37″ с. е. 76°59′30″ ш. б. / 51.9935° с. е. 76.9917° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Сағасы | Қарағанды |
| · Сағасының биіктігі | ~510 м |
| 49°58′22″ с. е. 73°15′49″ ш. б. / 49.9728° с. е. 73.2636° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 49°58′22″ с. е. 73°15′49″ ш. б. / 49.9728° с. е. 73.2636° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Каналдың еңістігі | 0,86 м/км |
 — бастауы,  — сағасы | |
| Lua error Module:Wikidata/media ішіндегі 4 жолында: attempt to concatenate local 'value' (a nil value). | |
Сипаттамасы
Қазақстандағы аса ірі су құрылыстарының бірі. Ертіс өзенінің су қорына негізделіп салынған. Құрылысы 1962 жылдан басталып, 1974 жылы канал іске қосылды. Ертіс өзенің сол жағасындағы Ақсу қаласы тұсынан басталып, Қарағанды қаласына таяп аяқталады. Жалпы ұзындығы 458 км. Оның 272 км-і Павлодар облысы, 186 км-і Қарағанды облысы жерінде. Арнасының беткі ені 40 м, табан ені 4 м, тереңд. 5 – 7 м. Канал бойындағы 22 су көтергіш станциялары суды 420 м биіктікке көтереді. Канал бойында, сондай-ақ 11 су торабы, 2 бөген, 17 көпір және автомобиль жолы салынған. Канал секундына 13 – 75 м3 су өткізеді. Жылдық су өткізетін көл. 2,5 млрд./м3, оның 0,94 млрд./м3-і Павлодар облысына, 0,35 млрд./м3-і Ақмола облысына, 1,21 млрд./м3 суы Қарағанды облысына таратылады. Су Ертіс жазығымен батысқа қарай 4 су көтергіш станциялары арқылы жіберіледі.
Қалқаман көлі тұсында Павлодар – Астана темір жолын кесіп, Сарыарқаның шоқылары арасымен ағып өтіп (175 км) Шідерті өзеніне жетеді. Бұл аралықта 6 су көтергіш станциялары суды 100 м биіктікке көтереді. Осы тұста Шідертінің арнасы 200 км бойы бөгендер мен тоғандар тізбегіне айналды. Ондағы су көтергіш станциялардың әрқайсысы суды төменгі бөгеннен жоғарғы бөгенге айдап, Шідерті өзерін кері ағызды. Су тағы да 200 м-дей биіктікке көтеріледі. Одан әрі канал Шідертінің сол жағасын бойлап, Нұра мен Шідерті өзенінің суайрығын кесіп өтеді. Бұдан кейін Ертіс-Қарағанды каналының 80 км бөлігіндегі 6 су көтергіш станциялар суды 110 м биіктікке көтереді. Нұра аңғарына шығатын жерде еңіс басталады. Бұл тұста су Тұзды бөгеніне жіберіледі. Одан әрі Нұраның астынан салынған құбырлармен ағып өтіп, Қарағандыға таяу жерде аяқталады. Осы жерде салынған су тазарту станциясында сүзілген су құбыры арқылы Қарағанды қаласына жеткізіледі.
Тиімділігі
Ертіс суының қуаң Сарыарқа өңіріне келуі — тың жерлерді игеру процесін жалғастырды: жасанды су магистралы негізінде жаңа кеңшарлар мен қосалқы шаруашылықтар құрылып, суармалы алқаптардан мол өнім алынды. Ертіс-Қарағанды каналы республикасының ірі индустриялық орталықтары еңбекшілерін ауыл шаруашылығы өнімдерімен тұрақты қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Дереккөздер
- Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
- Қазақ энцклопедиясы
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ertis Қaragandy kanaly Pavlodar zhәne Қaragandy oblystary zherimen agyp otedi Ertis Қaragandy kanalyKartaOrnalasuyEl ҚazakstanAjmaktarPavlodar oblysy Қaragandy oblysySipattamasyҰzyndygy459 kmSu agysyBastauy Bastauynyn biiktigi112 m51 59 37 s e 76 59 30 sh b 51 9935 s e 76 9917 sh b 51 9935 76 9917 G O Ya T SagasyҚaragandy Sagasynyn biiktigi 510 m49 58 22 s e 73 15 49 sh b 49 9728 s e 73 2636 sh b 49 9728 73 2636 G O Ya Koordinattar 49 58 22 s e 73 15 49 sh b 49 9728 s e 73 2636 sh b 49 9728 73 2636 G O Ya T Kanaldyn enistigi0 86 m km bastauy sagasyLua error Module Wikidata media ishindegi 4 zholynda attempt to concatenate local value a nil value SipattamasyErtis ozenindegi keme katynasy Қazakstandagy asa iri su kurylystarynyn biri Ertis ozeninin su koryna negizdelip salyngan Қurylysy 1962 zhyldan bastalyp 1974 zhyly kanal iske kosyldy Ertis ozenin sol zhagasyndagy Aksu kalasy tusynan bastalyp Қaragandy kalasyna tayap ayaktalady Zhalpy uzyndygy 458 km Onyn 272 km i Pavlodar oblysy 186 km i Қaragandy oblysy zherinde Arnasynyn betki eni 40 m taban eni 4 m terend 5 7 m Kanal bojyndagy 22 su kotergish stanciyalary sudy 420 m biiktikke koteredi Kanal bojynda sondaj ak 11 su toraby 2 bogen 17 kopir zhәne avtomobil zholy salyngan Kanal sekundyna 13 75 m3 su otkizedi Zhyldyk su otkizetin kol 2 5 mlrd m3 onyn 0 94 mlrd m3 i Pavlodar oblysyna 0 35 mlrd m3 i Akmola oblysyna 1 21 mlrd m3 suy Қaragandy oblysyna taratylady Su Ertis zhazygymen batyska karaj 4 su kotergish stanciyalary arkyly zhiberiledi Қalkaman koli tusynda Pavlodar Astana temir zholyn kesip Saryarkanyn shokylary arasymen agyp otip 175 km Shiderti ozenine zhetedi Bul aralykta 6 su kotergish stanciyalary sudy 100 m biiktikke koteredi Osy tusta Shidertinin arnasy 200 km bojy bogender men togandar tizbegine ajnaldy Ondagy su kotergish stanciyalardyn әrkajsysy sudy tomengi bogennen zhogargy bogenge ajdap Shiderti ozerin keri agyzdy Su tagy da 200 m dej biiktikke koteriledi Odan әri kanal Shidertinin sol zhagasyn bojlap Nura men Shiderti ozeninin suajrygyn kesip otedi Budan kejin Ertis Қaragandy kanalynyn 80 km boligindegi 6 su kotergish stanciyalar sudy 110 m biiktikke koteredi Nura angaryna shygatyn zherde enis bastalady Bul tusta su Tuzdy bogenine zhiberiledi Odan әri Nuranyn astynan salyngan kubyrlarmen agyp otip Қaragandyga tayau zherde ayaktalady Osy zherde salyngan su tazartu stanciyasynda sүzilgen su kubyry arkyly Қaragandy kalasyna zhetkiziledi TiimdiligiErtis suynyn kuan Saryarka onirine kelui tyn zherlerdi igeru procesin zhalgastyrdy zhasandy su magistraly negizinde zhana kensharlar men kosalky sharuashylyktar kurylyp suarmaly alkaptardan mol onim alyndy Ertis Қaragandy kanaly respublikasynyn iri industriyalyk ortalyktary enbekshilerin auyl sharuashylygy onimderimen turakty kamtamasyz etuge mүmkindik beredi DerekkozderҚaragandy Қaragandy oblysy Enciklopediya Almaty Atamura 2006 ISBN 9965 34 515 5 Қazak encklopediyasy Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Su sharushylygy Almaty Mektep 2002