Ермек

Алданыш, жұбаныш, серік мағыналарында қолданылады. «Бұл екі әйелге ермек, жұбаныш боп-отырған жас қыз» (Мұхтар Омарханұлы Әуезов).

Басқа түркі тілдерінде де осы тұлғалас сөздер кездесіп, бірақ мағына жағынан өзгеше болып келеді. , алтай тілдерінде, сондай-ақ шағатайдың кітаби тілінде «эрмэк» сөзі қазіргі кезде біздегі «әңгіме», «сөз» мағыналарында қолданылады және қолданылған. Қазіргі түркі халықтарының бірі туба-кижилерде де «эрмек» — әңгіме, сөз, хабар т. б. мағыналарды ұғындырады. Мына келтірілген және қазақ тіліндегі «ермек» сөзінің мағынасы — туынды мағына деп шамалаймыз. Өйткені, тіліміздегі алданыш, жұбаныш сияқты мағыналар көп жағдайда әңгіме, сөзден туындап отырады. Ал әңгіме мен сөз — болмыс пен түрмыстың көрінісі. Олай болса, «ермек» сөзінің тұңғыш мағынасы «болмыс», «тұрмыс» сияқтыларды ұғындыру үшін қолданылған. Біз бұл ойымызды ертедегі түркі жазба есткерткіштері дерегіне сүйеніп айтып отырмыз. Онда «ермек» сөзінің мағынасы —«болмыс», «тұрмыс». Осы тұста еске салатын нәрсе — сөздердің дыбыстық құрамы мен мағынасы үнемі қатар, жарыса, байланыса өзгеріске түсе бермейді екен. Тарихта қоғам дамуымен бірге кейбір сөздердің мағынасы өзгерсе де дыбыстық құрамы сол қалпында қала беретіндігі «ермек» сөзін талдағанда байқалады. Бұған керісінше, дыбыстық құрамын жаңартып, тұлғасын өзгертсе де, енді біреулері мағынасын сақтап қала беретін жағдайлар да ұшырасып отырады. Мұндай құбылысқа мысалдар кейінгі жазылған жолдардан талай рет кездеспек.

Дереккөздер

1. Бес жүз бес сөз.— Алматы: Рауан, 1994 жыл. ISBN 5-625-қ2459-6