Доңғалақ галактикасы (Cartwheel Galaxy, ESO 350-40) — Мүсінші шоқжұлдызына (lat. Sculptor) жақын орналасқан сақина пішінді мөлдір галактика болып, жер шарынан шамамен 500 млн жарық жылы қашықтықта, диаметрі 150 мың жарық жылы шамасындағы Құс жолынан үлкенірек жұлдыздық жүйе шоғыры. Оның массасы 2.9–4.8 × 109 жұлдыздық масса шамасында, және ол 217 км/с жылдамдықпен айналады.
Доңғалақ галактикасы Fritz Zwicky жағынан1941 жылы алғаш байқалды.
Қазіргі пішінінің қалыптасуы
Доңғалақ галактикасының пішіні арбаның доңғалағына ұқсас жолақты сақина күйінде болғандықтан осылай аталған. Сыртқы шеңберінде жаңадан пайда болған көптеген тұрақты жұлдыздар (ақ түсті) байқалады. Ол басқа бір галактикамен соғылысу барысында бүгінгі пішіні қалыптасқан.. Есептеулерге негізделгенде, осыдан шамамен 200 млн жыл бұрын кішкенірек бір галактикалық жүйе оның орталығынан ендеп өткен екен. Алып жұлдыздық жүйені шағынырақ жұлдыздық жүйе ортасынан иліктіріп, ұзақ заман бойы кесіп өткендіктен орталығынан төңірегіне қарата ғаламат жойқын соққы толқыны тарап, осы дүмпудің әсерінде төңіректеп жүрген жұлдыздарға жоғары қысым түсіп, олардан көптеген жаңа жұлдыздар толассыз пайда болған екен. Зерттеушілер Доңғалақ галактикасының маңынан көлемі шағынырақ екі галактиканы байқағанымен, бірақ олар бұл соқтығуға қатысы жоқ делінеді. Соқтығысқан әуелгі галактика әлдеқашан алыстап кеткен екен, ол 250 мың жарық жылы қашықтықта (суреттің төменгі сол жағындағы кішкентай шоқжұлдзы) орналасқан.
Суретке түсініктеме
Доңғалақ галактикасының аталған пішіндегі суреті - төрт ғарыш аппаратымен түсірген суреттерді бірлестіріп жасаудың нәтижесі. Ол аппараттар: Галактикалық өзгерісті өлшеу аспабы, Хаббл телескопы, Спитцер ғарыштық телескопы, "Чандра" рентген сәулелері обсерваториясы қатарлылар.
Дереккөздер
- Moore, Patrick 2000. The data book of Astronomy. CRC Press, 318. ISBN 0-7503-0620-3
- "Amazing Space - fast facts: Cartwheel Galaxy". Amazing Space. 2008. Retrieved 2009-07-03.
- Amram P. et al (1998). "The Hα kinematic of the Cartwheel galaxy". Astron Astrophys. 330: 881–93.
- Zwicky F (1941). Theodore van Karman Anniversary volume: contribution to applied mechanics and related subjects. Pasadena, California: California Institute of Technology. p. 137.
- Amram P. et al (1998). "The Hα kinematic of the Cartwheel galaxy". Astron Astrophys. 330: 881–93.
- That is, 200 million years before the image. We see the galaxy as it was 500 million years ago, and the collision took place 700 million years ago
- "Cartwheel Galaxy". College of Southern Nevada. Retrieved 2009-07-03.
- "Cartwheel galaxy makes waves in new NASA image". NASA. Retrieved 2009-05-15.
- Griv E (2005). "Origin of the Cartwheel Galaxy: disk instability?". Astrophys Space Sci. 299 (4): 371–85. doi:10.1007/s10509-005-3423-5 .
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Dongalak galaktikasy Cartwheel Galaxy ESO 350 40 Mүsinshi shokzhuldyzyna lat Sculptor zhakyn ornalaskan sakina pishindi moldir galaktika bolyp zher sharynan shamamen 500 mln zharyk zhyly kashyktykta diametri 150 myn zharyk zhyly shamasyndagy Қus zholynan үlkenirek zhuldyzdyk zhүje shogyry Onyn massasy 2 9 4 8 109 zhuldyzdyk massa shamasynda zhәne ol 217 km s zhyldamdykpen ajnalady Dongalak galaktikasy Dongalak galaktikasy Fritz Zwicky zhagynan1941 zhyly algash bajkaldy Қazirgi pishininin kalyptasuyӘr tүrli zharyk spektrleri rentgen ultrakүlgin korinetin zhәne infrakyzyl bojynsha Dongalak galaktikasy Suret tort garysh observatoriyasynyn derekterin biriktiredi Chandra X Ray Observatory kүlgin Galaxy Evolution Explorer kүlgin kok Hubble Space Telescope korinetin zhasyl zhәne Spitcer garyshtyk teleskopy Dongalak galaktikasynyn pishini arbanyn dongalagyna uksas zholakty sakina kүjinde bolgandyktan osylaj atalgan Syrtky shenberinde zhanadan pajda bolgan koptegen turakty zhuldyzdar ak tүsti bajkalady Ol baska bir galaktikamen sogylysu barysynda bүgingi pishini kalyptaskan Esepteulerge negizdelgende osydan shamamen 200 mln zhyl buryn kishkenirek bir galaktikalyk zhүje onyn ortalygynan endep otken eken Alyp zhuldyzdyk zhүjeni shagynyrak zhuldyzdyk zhүje ortasynan iliktirip uzak zaman bojy kesip otkendikten ortalygynan toniregine karata galamat zhojkyn sokky tolkyny tarap osy dүmpudin әserinde tonirektep zhүrgen zhuldyzdarga zhogary kysym tүsip olardan koptegen zhana zhuldyzdar tolassyz pajda bolgan eken Zertteushiler Dongalak galaktikasynyn manynan kolemi shagynyrak eki galaktikany bajkaganymen birak olar bul soktyguga katysy zhok delinedi Soktygyskan әuelgi galaktika әldekashan alystap ketken eken ol 250 myn zharyk zhyly kashyktykta surettin tomengi sol zhagyndagy kishkentaj shokzhuldzy ornalaskan Suretke tүsiniktemeDongalak galaktikasynyn atalgan pishindegi sureti tort garysh apparatymen tүsirgen suretterdi birlestirip zhasaudyn nәtizhesi Ol apparattar Galaktikalyk ozgeristi olsheu aspaby Habbl teleskopy Spitcer garyshtyk teleskopy Chandra rentgen sәuleleri observatoriyasy katarlylar DerekkozderMoore Patrick 2000 The data book of Astronomy CRC Press 318 ISBN 0 7503 0620 3 Amazing Space fast facts Cartwheel Galaxy Amazing Space 2008 Retrieved 2009 07 03 Amram P et al 1998 The Ha kinematic of the Cartwheel galaxy Astron Astrophys 330 881 93 Zwicky F 1941 Theodore van Karman Anniversary volume contribution to applied mechanics and related subjects Pasadena California California Institute of Technology p 137 Amram P et al 1998 The Ha kinematic of the Cartwheel galaxy Astron Astrophys 330 881 93 That is 200 million years before the image We see the galaxy as it was 500 million years ago and the collision took place 700 million years ago Cartwheel Galaxy College of Southern Nevada Retrieved 2009 07 03 Cartwheel galaxy makes waves in new NASA image NASA Retrieved 2009 05 15 Griv E 2005 Origin of the Cartwheel Galaxy disk instability Astrophys Space Sci 299 4 371 85 doi 10 1007 s10509 005 3423 5