Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Дегелектер (лат. Ciconia) — дегелектәрізділер отрядына жататын құстардың бір тұқымдасы.
| Дегелектер | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ақ дегелек | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Түрлері | ||||||||||||||||||
| Ciconia abdimii | ||||||||||||||||||
| Xenorhynchus |
| Өтініш, осы бөлімді толықтырыңыз. |
Дегелекті кейбір зерттеушілер «ләйлік» деп жазады, қазақ халқы оны «дегелек» деп атайды. Қазақстанда дегелектің 2 түрі: ақ дегелек және қара дегелек. Олардың санының жылдан-жылға азаюына байланысты қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.
Сипаттамасы
Дегелектер торлы терімен жабылған ұзын жалаң аяқтарымен сипатталады; тұмсығы ұзын, түзу, конустық; алдыңғы саусақтар кең жүзу қабығымен өзара байланысты, саусақтары қысқа және қызғылт тырнақтарға ие; бас пен мойынның кейбір жерлерінде жалаңаш терісі бар.
Еуропада екі түрі бар: қара (C. nigra) және ақ (C. alba); біріншісі қара қоңыр қауырсындармен жабылған; екіншісі, қанаттары мен иықтарын қоспағанда, ақ қауырсынмен жабылған, тұмсығы мен аяғы қызыл. Көшпенді, олар ақпан және наурыз айларында Орталық Еуропаға келеді. Еуропадан басқа, олар Шығыс жарты шардың басқа жерлерінде де кездеседі. Келгеннен кейін олар ағаштардың басындағы және шатырдағы құрғақ бұтақтардан жасалған бұрынғы ұяларына орналасады; олар суға бай аймақтарды жақсы көреді, Голландияда, Исландияда және Оңтүстік Саксонияда көп кездеседі. Англияда олар мүлдем жоқ. Дегелектер қудаланбағандықтан, олар өте сенімді және тұрғын үйге жақын келеді.
Дегелектер балықтармен, бақалармен, кесірткелермен, жыландармен, ұлулармен, жауын құрттарымен, дала тышқандарымен, жәндіктермен қоректенеді. Ұрғашысының ұзындығы 8 см шамасында 4-5 ақ жұмыртқа салады. Дауысы әлсіз, шапалақтағандай шығады; ұяда отырған балапандар ғана сықырлайды немесе әлсіз шырылдаған дыбыс шығарады. Олар өте ұзақ өмір сүреді. Ақ дегелектің тұмсық ұшынан құйрық ұшына дейінгі ұзындығы шамалы 1,3 м; биіктігі 1 м.
Өнерде
Ежелгі жазушылар мен ортағасырлық аңыздарда дегелектердің ата-аналары өзі-өзін күтуге шамасы келмей қалғанда оларды дегелектердің өзі тамақтандырады деген аңызды көруге болады. Осы себепті Ренессанс және одан кейінгі кескіндемелерде дегелек ата-анаға деген құрметті білдіреді. Сонымен қатар, дегелектер Меркурий құдайының арбасын алып бара жатқан құс ретиінде бейнеленеді
Түрлері
- Қара дегелектер (Ciconia nigra)
- Ақ қарын дегелектер (Ciconia abdimii)
- Ақ мойын дегелектер (Ciconia episcopus)
- Малайялық жүнді дегелектер (Ciconia stormi)
- Американдық дегелектер (Ciconia maguari)
- Ақ дегелектер (Ciconia ciconia)
- Қара тұмсық дегелектер (Ciconia boyciana)
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
| Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Ciconia |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Degelekter lat Ciconia degelektәrizdiler otryadyna zhatatyn kustardyn bir tukymdasy DegelekterAk degelekDүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby ҚustarKishi taby NeornithesYksham taby NeognathaeҰly saby NeoavesSaby DegelektәrizdilerTukymdasy CiconiidaeTegi Ciconia Brisson 1760TүrleriCiconia abdimii Ciconia boyciana Ciconia ciconia Ciconia episcopus Ciconia maguari Ciconia nigra Ciconia stormiXenorhynchusӨtinish osy bolimdi tolyktyrynyz Degelekti kejbir zertteushiler lәjlik dep zhazady kazak halky ony degelek dep atajdy Қazakstanda degelektin 2 tүri ak degelek zhәne kara degelek Olardyn sanynyn zhyldan zhylga azayuyna bajlanysty korgauga alynyp Қazakstannyn Қyzyl kitabyna engizilgen SipattamasyDegelekter torly terimen zhabylgan uzyn zhalan ayaktarymen sipattalady tumsygy uzyn tүzu konustyk aldyngy sausaktar ken zhүzu kabygymen ozara bajlanysty sausaktary kyska zhәne kyzgylt tyrnaktarga ie bas pen mojynnyn kejbir zherlerinde zhalanash terisi bar Europada eki tүri bar kara C nigra zhәne ak C alba birinshisi kara konyr kauyrsyndarmen zhabylgan ekinshisi kanattary men iyktaryn kospaganda ak kauyrsynmen zhabylgan tumsygy men ayagy kyzyl Koshpendi olar akpan zhәne nauryz ajlarynda Ortalyk Europaga keledi Europadan baska olar Shygys zharty shardyn baska zherlerinde de kezdesedi Kelgennen kejin olar agashtardyn basyndagy zhәne shatyrdagy kurgak butaktardan zhasalgan buryngy uyalaryna ornalasady olar suga baj ajmaktardy zhaksy koredi Gollandiyada Islandiyada zhәne Ontүstik Saksoniyada kop kezdesedi Angliyada olar mүldem zhok Degelekter kudalanbagandyktan olar ote senimdi zhәne turgyn үjge zhakyn keledi Degelekter balyktarmen bakalarmen kesirtkelermen zhylandarmen ulularmen zhauyn kurttarymen dala tyshkandarymen zhәndiktermen korektenedi Ұrgashysynyn uzyndygy 8 sm shamasynda 4 5 ak zhumyrtka salady Dauysy әlsiz shapalaktagandaj shygady uyada otyrgan balapandar gana sykyrlajdy nemese әlsiz shyryldagan dybys shygarady Olar ote uzak omir sүredi Ak degelektin tumsyk ushynan kujryk ushyna dejingi uzyndygy shamaly 1 3 m biiktigi 1 m ӨnerdeEzhelgi zhazushylar men ortagasyrlyk anyzdarda degelekterdin ata analary ozi ozin kүtuge shamasy kelmej kalganda olardy degelekterdin ozi tamaktandyrady degen anyzdy koruge bolady Osy sebepti Renessans zhәne odan kejingi keskindemelerde degelek ata anaga degen kurmetti bildiredi Sonymen katar degelekter Merkurij kudajynyn arbasyn alyp bara zhatkan kus retiinde bejnelenediTүrleriҚara degelekter Ciconia nigra Ak karyn degelekter Ciconia abdimii Ak mojyn degelekter Ciconia episcopus Malajyalyk zhүndi degelekter Ciconia stormi Amerikandyk degelekter Ciconia maguari Ak degelekter Ciconia ciconia Қara tumsyk degelekter Ciconia boyciana DerekkozderҚazak enciklopediyasy Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Ortakkorda bugan katysty media sanaty bar Ciconia