Генеративтік лингвистика

Генеративтік лингвистика ( лат. generativus – туындаушы ) ( орыс. генеративная лингвистика) - 20 ғасыр 50 - 60 жылдарында Н. Хомский (АҚШ) идеяларының ықпалымен тіл білімінде пайда болған формалды бағыттардың бір тармағы. Генеративтік лингвистика тілдегі белгілі бір типтің формалды үлгісін жасауға негізделген. Генеративтік лингвистика үшін типтің формалды үлгісінің негізі трансформациялық туындаушы грамматика, яғни генеративті грамматика болып табылады. Бұл теория американдық дескриптивизмге және сөйлемді құрамына қарай талдау тәсіліне жауап ретінде АҚШ-та туған. Бұл грамматиканың құрылымы үш негізгі бөлімнен тұрады: синтаксистік, семантикалық және фонологиялық, бұлардын ішінде негізгісі - синтаксистік, ал қалғандары синтаксисті түсіндіру қызметін атқарады. Генеративтік лингвистика 20 ғасыр 60 жылдарында АҚШ-та және басқа жерлерде кең өріс алды. Ол синтаксисті сипаттау аппаратың жетілдіруге, тіл білімінде формалды зерттеуді жеңілдету техникасын, мәселен, ЭЕМ (ЭВМ) көмегімен тіл процестерін автоматтандыруды енгізуге себеп болды. Бірақ Хомскийдің "Синтаксис теорияларының аспектілері" (1965) еңбегі шыққан соң, әр түрлі оппозициялык ағымдар туды, мысалы, туындаушы семантика, септік грамматикасы. 70-жылдарда Генеративтік лингвистиканың бір қатар әлсіз жақтары ашылып, оның идеяларының ықпалы әлсіреді.

Дереккөздер

1. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. "Сөздік-Словарь", 2005. ISBN 9965-409-88-9