Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Джордано Бруно (итал. Giordano Bruno; латын. Iordanus Brunus Nolanus; туған кездегі есімі – Филиппо Бруно; 1548 жыл, Италия, Нола – 17 ақпан, 1600 жыл, Рим) — италиялық философ, ақын, астроном, пантеизм өкілі.
| Джордано Бруно | |
| итал. Giordano Bruno | |
 "Livre du recteur", 1578 ағаштан жасалған гравюраға негізделген заманауи портрет | |
| Жалпы мағлұмат | |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері | Нола, Неаполь патшалығы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Ұлты | |
| Шығармашылығы | |
| Шығармалардың тілі | |
| Мектеп/дәстүр | Ренессанс гуманизмі |
| Кезең | |
| Негізгі қызығушылығы | |
| Негізгі пікірі | Ғарыштық плюрализм |
| Ықпал еткендер | |
| Ықпалды жалғастырушылар | Галилео Галилей, Джеймс Джойс, Готфрид Вильгельм Лейбниц, Мольер, Бенедикт Спиноза, Артур Шопенгауэр |
Өмірбаяны
- Дінге қарсы көзқарасы үшін шіркеу басшылары оны қуғынға ұшыратты. Сондықтан ол Италиядан кетіп, Францияда, Англияда, Германияда тұрды.
- Италияға қайтып оралғаннан кейін (1592), инквизиция оны діннен безген деп айып тағып, сегіз жыл түрмеде ұстады, кейін тірідей отқа жағып өлтірді.
Ғылыми еңбектері
Бруно философияның мақсаты табиғаттан тыс тұрған құдай бар деп білу емес, “заттардың өз құдіреті” болып табылатын табиғатты тану деп тұжырымдайды.
- Ол ғаламның шексіз екендігі жайында идея ұсынды (“”, 1584).
- Дүниенің физ. біртектілігін (барлық дене жер, су, от, ауа және эфирден тұрады деген 5 элемент жөнінде ілімі) мақұлдайды.
- Бруноның алуан түрлі заттар пайда болатын біртұтас шексіз қарапайым субстанция жайындағы түсінігі қарама-қарсылықтың ішкі біртектілігі мен үйлесуі жөніндегі идеяға байланысты (“”, 1584).
- Болмыстың негізгі өлшемі — . Монаданың әрекет етуі кезінде дене мен рух, объект пен қосыла бірігеді. Ең жоғары субстанция — “” немесе құдай: ол біртұтас болғандықтан әрбір жекеден көрініс береді. Бруноның бұл идеялары жаңа заманғы философияның дамуына зор әсерін тигізді. Ғарышнамада Бруно өз дәуірі үшін озат, ал кейін ашылған астрон. жаңалықтар бойынша дәлелденген болжамдар айтты. Олар: Күн жүйесіндегі сол кезде белгісіз планеталардың бар екені, Күн мен жұлдыздардың өз осімен айналатындығы туралы, ғаламда Күн тәріздес сансыз көп денелер бар екені жайлы, т.б. Жер мен аспанның арасында қарама-қарсылық бар деп білетін ортағасырлық пікірді бекерге шығарып, басқа дүниелерде де тіршілік болуы мүмкін деген пікірлері. Бруно поэзиялық шығармаларында классицизмге қарсы бағыт ұстанды. Клерикалшылдыққа қарсы жазған сатиралық “Нұх кемесі” атты поэмасында және филос. сонаталары мен комедияларында бұрынғы ескі ережеден бас тартып, еркін формаларға көшті.
Дереккөздер
- “Қазақ Энциклопедиясы”, 2-том
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Giordano Bruno |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Dzhordano Bruno ital Giordano Bruno latyn Iordanus Brunus Nolanus tugan kezdegi esimi Filippo Bruno 1548 zhyl Italiya Nola 17 akpan 1600 zhyl Rim italiyalyk filosof akyn astronom panteizm okili Dzhordano Brunoital Giordano Bruno Livre du recteur 1578 agashtan zhasalgan gravyuraga negizdelgen zamanaui portretZhalpy maglumatTugan kүni1548 1548 Tugan zheriNola Neapol patshalygyҚajtys bolgan kүni17 akpan 1600 1600 02 17 Қajtys bolgan zheriRim Papa oblysyҰltyItaliyalykShygarmashylygyShygarmalardyn tiliItaliyan tiliMektep dәstүrRenessans gumanizmi NeopifagoreizmKezenRenessansNegizgi kyzygushylygyFilosofiya KosmologiyaNegizgi pikiriҒaryshtyk plyuralizmYkpal etkenderIbn Rushd Nikolaj KopernikYkpaldy zhalgastyrushylarGalileo Galilej Dzhejms Dzhojs Gotfrid Vilgelm Lejbnic Moler Benedikt Spinoza Artur ShopengauerӨmirbayanyDinge karsy kozkarasy үshin shirkeu basshylary ony kugynga ushyratty Sondyktan ol Italiyadan ketip Franciyada Angliyada Germaniyada turdy Italiyaga kajtyp oralgannan kejin 1592 inkviziciya ony dinnen bezgen dep ajyp tagyp segiz zhyl tүrmede ustady kejin tiridej otka zhagyp oltirdi Dzhordano Bruno eskertkishiҒylymi enbekteriBruno filosofiyanyn maksaty tabigattan tys turgan kudaj bar dep bilu emes zattardyn oz kudireti bolyp tabylatyn tabigatty tanu dep tuzhyrymdajdy Ol galamnyn sheksiz ekendigi zhajynda ideya usyndy 1584 Dүnienin fiz birtektiligin barlyk dene zher su ot aua zhәne efirden turady degen 5 element zhoninde ilimi makuldajdy Brunonyn aluan tүrli zattar pajda bolatyn birtutas sheksiz karapajym substanciya zhajyndagy tүsinigi karama karsylyktyn ishki birtektiligi men үjlesui zhonindegi ideyaga bajlanysty 1584 Bolmystyn negizgi olshemi Monadanyn әreket etui kezinde dene men ruh obekt pen kosyla birigedi En zhogary substanciya nemese kudaj ol birtutas bolgandyktan әrbir zhekeden korinis beredi Brunonyn bul ideyalary zhana zamangy filosofiyanyn damuyna zor әserin tigizdi Ғaryshnamada Bruno oz dәuiri үshin ozat al kejin ashylgan astron zhanalyktar bojynsha dәleldengen bolzhamdar ajtty Olar Kүn zhүjesindegi sol kezde belgisiz planetalardyn bar ekeni Kүn men zhuldyzdardyn oz osimen ajnalatyndygy turaly galamda Kүn tәrizdes sansyz kop deneler bar ekeni zhajly t b Zher men aspannyn arasynda karama karsylyk bar dep biletin ortagasyrlyk pikirdi bekerge shygaryp baska dүnielerde de tirshilik boluy mүmkin degen pikirleri Bruno poeziyalyk shygarmalarynda klassicizmge karsy bagyt ustandy Klerikalshyldykka karsy zhazgan satiralyk Nuh kemesi atty poemasynda zhәne filos sonatalary men komediyalarynda buryngy eski erezheden bas tartyp erkin formalarga koshti Derekkozder Қazak Enciklopediyasy 2 tom Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Category Giordano Bruno