Болғанбаев Әсет (8 наурыз 1928 жылы, Қарағанды облысы, Ақтоғай ауданы, туған – 12 қаңтар 1999 жылы, Алматы қаласында қайтыс болған) – филология ғылымының докторы (1972 жылы). Арғын тайпасы, Қаракесек руының Сарым бұтағынан шыққан. (1947 жылы), Қазақ Мемлекеттік Университетті бітірген (1952 жылы, қазіргі Қазақ Ұлттық Университеті). Осы жылдан өмірінің соңына дейін Қазақстан Ғылым Академиясының Тіл білімі институтында ғылыми қызметкер, бөлім меңгерушісі болды. Ғылыми еңбектерінің негізгі бағыты қазақ тілі лексикологиясы мен лексикографиясын зерттеуге арналған. Болғанбаевтың «Қазақ тіліндегі синонимдер» зерттеуі лексикологиядағы іргелі ғылыми еңбек ретінде бағаланды. Болғанбаев бұл монографиясында барлық сөз табына қатысты синонимдерді талдау арқылы қазақ тіліне тән дара заңдылықтарды зерттеді. Синонимдік қатардың, ең алдымен етістікте, сонан соң зат есім мен сын есімде көп кездесетінін көрсетті. «Қазақ тілі лексикологиясы» (1979 жылы) деген еңбегінде синхрондық зерттеу әдісін қолданып, лексикология қағидаларын тың тілдік деректермен толықтырды. Болғанбаев – «Абай тілі сөздігін» (1968 жылы), «Қазақ тілінің түсіндірме сөздігін» құрастырушылардың бірі (1974–84 жылдары). Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы лауреаты (1988 жылы).
Әсет Болғанбайұлы (1928 - 1999), қазақ тіл білімі маманы. Филология ғылыми докторы (1973). Ақтоғайдың түлегі. КазМУ-ді (1952) бітірген. 1952 жылдан ҚазКСР ҒА Тіл білімі институтында аспирант, кіші ғылыми, 1958 жылдан аға ғылыми қызметкер, ал 1986 жыдлан бөлім меңгерушісі, 1991 - 1999 жылы бас ғылыми қызметкер. «Қазақ тіліндегі синонимдер» деген тақырыпқа докторлық диссертация қорғаған (1972). Ғылыми-зерт. еңбектері қазақ лексикологиясы мен лексикографиясы мәселелеріне арналған. ҚазКСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1988). Ол 1947 жылы Қарқара педучилищесін үздік бітіріп, сол жылы қазіргі әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің филология факультетіне оқуға түседі. Аталған оқу орнын бітірген соң 1952 жылы Қазақ КСР Ғылым академиясының Тіл білімі институтына жұмысқа орналасып, әуелі аспирант, кейін кіші, аға, жетекші, бас ғылыми қызметкер, бөлім меңгерушісі қызметтерін атқарып, өмірінің соңына дейін 47 жылдан астам осы институтта еңбек етті. Ә. Болғанбайұлының негізгі еңбектері қазақ тіл білімінің көп ізденісті, жан-жақты зерттеуді қажет ететін аса жауапты салаларына, яғни лексикологияға және тілдегі сөздердің жайын зерделейтін лексикологияға және сөздік құрамды жинақты түрде көрсететін лексикографияға арналған. Ғалымның көп ізденіп, атақ, дәреже алған еңбектері – осы лексикология мен лексикография саласында жазған монографиялық жұмыстары. Ә. Болғанбайұлы алғаш қазақ тіл білімінде зерттелмей, қолға алынбай жатқан тың, күрделі саласының бірі – синонимдер мен оның варианттылығын зерттеуді қолға алды. Ғ. Мұсабаевтың жетекшілігімен «Қазақ тіліндегі зат есімдік синонимдер» атты кандидаттық (1945), А. Ысқақовтың кеңесшілігімен «Қазақ тіліндегі синонимдер» (1971) атты докторлық диссертациясын қорғады. Ә. Болғанбайұлының 1970 жылы 22 баспа табақпен жарық көрген «Қазақ тіліндегі синонимдер» атты ғылыми монографиясына отандық және шетелдік ғалымдар оң баға беріп, түркітануға қосылған елеулі үлес деп таныды.
Шығармалары
1. , Ә. Болғанбаев.- Алматы: Мектеп, 1975.- 308 бет.;
2. , Қалиев Ғабдолла, Болғанбаев Әсет - Алматы: Сөздiк-Словарь, 2006.- 264 б.;
Сілтемелер
1. «ЖҰМЕКЕН НӘЖІМЕДИНОВ ШЫҒАРМАЛАРЫНДАҒЫ ҚОСАРЛАНҒАН СИНОНИМДЕР» Мұрағатталған 12 желтоқсанның 2011 жылы.
Дереккөздер
- «Қаракесек шежіресі», екінші том, Павлодар, «ЭКО» ЖШС баспаханасы, Т.А. Еңсебаев . Кітаптың таралымы – 500 дана. 2017
- “Қазақ Энциклопедиясы”, 2 том
- Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bolganbaev Әset 8 nauryz 1928 zhyly Қaragandy oblysy Aktogaj audany tugan 12 kantar 1999 zhyly Almaty kalasynda kajtys bolgan filologiya gylymynyn doktory 1972 zhyly Argyn tajpasy Қarakesek ruynyn Sarym butagynan shykkan 1947 zhyly Қazak Memlekettik Universitetti bitirgen 1952 zhyly kazirgi Қazak Ұlttyk Universiteti Osy zhyldan omirinin sonyna dejin Қazakstan Ғylym Akademiyasynyn Til bilimi institutynda gylymi kyzmetker bolim mengerushisi boldy Ғylymi enbekterinin negizgi bagyty kazak tili leksikologiyasy men leksikografiyasyn zertteuge arnalgan Bolganbaevtyn Қazak tilindegi sinonimder zertteui leksikologiyadagy irgeli gylymi enbek retinde bagalandy Bolganbaev bul monografiyasynda barlyk soz tabyna katysty sinonimderdi taldau arkyly kazak tiline tәn dara zandylyktardy zerttedi Sinonimdik katardyn en aldymen etistikte sonan son zat esim men syn esimde kop kezdesetinin korsetti Қazak tili leksikologiyasy 1979 zhyly degen enbeginde sinhrondyk zertteu әdisin koldanyp leksikologiya kagidalaryn tyn tildik derektermen tolyktyrdy Bolganbaev Abaj tili sozdigin 1968 zhyly Қazak tilinin tүsindirme sozdigin kurastyrushylardyn biri 1974 84 zhyldary Қazak KSR i Memlekettik syjlygy laureaty 1988 zhyly Әset Bolganbajuly 1928 1999 kazak til bilimi mamany Filologiya gylymi doktory 1973 Aktogajdyn tүlegi KazMU di 1952 bitirgen 1952 zhyldan ҚazKSR ҒA Til bilimi institutynda aspirant kishi gylymi 1958 zhyldan aga gylymi kyzmetker al 1986 zhydlan bolim mengerushisi 1991 1999 zhyly bas gylymi kyzmetker Қazak tilindegi sinonimder degen takyrypka doktorlyk dissertaciya korgagan 1972 Ғylymi zert enbekteri kazak leksikologiyasy men leksikografiyasy mәselelerine arnalgan ҚazKSR Memlekettik syjlygynyn laureaty 1988 Ol 1947 zhyly Қarkara peduchilishesin үzdik bitirip sol zhyly kazirgi әl Farabi atyndagy Қazak ulttyk universitetinin filologiya fakultetine okuga tүsedi Atalgan oku ornyn bitirgen son 1952 zhyly Қazak KSR Ғylym akademiyasynyn Til bilimi institutyna zhumyska ornalasyp әueli aspirant kejin kishi aga zhetekshi bas gylymi kyzmetker bolim mengerushisi kyzmetterin atkaryp omirinin sonyna dejin 47 zhyldan astam osy institutta enbek etti Ә Bolganbajulynyn negizgi enbekteri kazak til biliminin kop izdenisti zhan zhakty zertteudi kazhet etetin asa zhauapty salalaryna yagni leksikologiyaga zhәne tildegi sozderdin zhajyn zerdelejtin leksikologiyaga zhәne sozdik kuramdy zhinakty tүrde korsetetin leksikografiyaga arnalgan Ғalymnyn kop izdenip atak dәrezhe algan enbekteri osy leksikologiya men leksikografiya salasynda zhazgan monografiyalyk zhumystary Ә Bolganbajuly algash kazak til biliminde zerttelmej kolga alynbaj zhatkan tyn kүrdeli salasynyn biri sinonimder men onyn varianttylygyn zertteudi kolga aldy Ғ Musabaevtyn zhetekshiligimen Қazak tilindegi zat esimdik sinonimder atty kandidattyk 1945 A Yskakovtyn kenesshiligimen Қazak tilindegi sinonimder 1971 atty doktorlyk dissertaciyasyn korgady Ә Bolganbajulynyn 1970 zhyly 22 baspa tabakpen zharyk korgen Қazak tilindegi sinonimder atty gylymi monografiyasyna otandyk zhәne sheteldik galymdar on baga berip tүrkitanuga kosylgan eleuli үles dep tanydy Shygarmalary1 Ә Bolganbaev Almaty Mektep 1975 308 bet 2 Қaliev Ғabdolla Bolganbaev Әset Almaty Sozdik Slovar 2006 264 b Siltemeler1 ZhҰMEKEN NӘZhIMEDINOV ShYҒARMALARYNDAҒY ҚOSARLANҒAN SINONIMDER Muragattalgan 12 zheltoksannyn 2011 zhyly Derekkozder Қarakesek shezhiresi ekinshi tom Pavlodar EKO ZhShS baspahanasy T A Ensebaev Kitaptyn taralymy 500 dana 2017 Қazak Enciklopediyasy 2 tom Қaragandy Қaragandy oblysy Enciklopediya Almaty Atamura 2006 ISBN 9965 34 515 5Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet