Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Батпақ жылантамыры (лат. Epipactis palustris) — сүйсіндер тұқымдасының жылантамыр туысына жататын сирек кездесетін, саны қысқарып бара жатқан түр.
| Батпақ жылантамыры | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Epipactis palustris |
Қазақстанның солтүстігінде және шығыс пен оңтүстік тауларында – Алтайдан Батыс Тянь-Шаньға дейін кезедеседі. Республика жерінен тыс Азия мен Еуропада кең таралған. Ылғал, балшықты шалғынарда, қияқөлеңді саз балшықтарда, бұталар арасында және жағалаудағы жапырақты ормандарда өседі. Ұзын жатағай тамырсабағымен және кәдімгі биік сабағымен (70 см-ге дейін), көптеген сопақша жарырақтарымен ерекшеленеді. Ернінің қабыршақ тәрізді бөлігінен бөлінетін шырын, тозаңдандырғыш насекомдарға есірткілік әсер етеді.
Оның ұйықтататын әсерінен (сондықтан «ұйықтатқыш» деп атайды) жабыйы бал аралары мен аралар ұша алмай, тек гүлден гүлге жорғалап қозғалады. Осылай жаппай тозаңдандыруға жетеді, яғни 80 % жеміс береді. Тұқымы жеңіл, ұсақ (әр жемісте 4500-ге дейін). Туыстың ең сәнді өкілдерінің бірі, өте ертеден мәдени өсіріледі.(III ғасырдан бері).
Табиғаттағы саны батпақты жерлердің құрғауынан, өзендердің су тәртібінің бұзылуынан, малдың таптауынан және отаудан қысқарып отыр. Шағын популяциялары Ақсу-Жабағылы қорығы мен «Бурабай» ұлттық паркінде қорғалады.
Дереккөздер
Қазақстан өсімдіктер әлемінің асыл қазынасы. Қазақстан Қызыл кітап беттерінен. Алматы: «Алматыкітап» ЖШС, 2006. – 34 бет.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Batpak zhylantamyry lat Epipactis palustris sүjsinder tukymdasynyn zhylantamyr tuysyna zhatatyn sirek kezdesetin sany kyskaryp bara zhatkan tүr Batpak zhylantamyryDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Dara zharnaktylarSaby Tukymdasy OrchidaceaeKishi tukymdasy Tajpasy Kishi tajpasy Tegi EpipactisTүri E palustrisEpipactis palustris Қazakstannyn soltүstiginde zhәne shygys pen ontүstik taularynda Altajdan Batys Tyan Shanga dejin kezedesedi Respublika zherinen tys Aziya men Europada ken taralgan Ylgal balshykty shalgynarda kiyakolendi saz balshyktarda butalar arasynda zhәne zhagalaudagy zhapyrakty ormandarda osedi Ұzyn zhatagaj tamyrsabagymen zhәne kәdimgi biik sabagymen 70 sm ge dejin koptegen sopaksha zharyraktarymen erekshelenedi Erninin kabyrshak tәrizdi boliginen bolinetin shyryn tozandandyrgysh nasekomdarga esirtkilik әser etedi Onyn ujyktatatyn әserinen sondyktan ujyktatkysh dep atajdy zhabyjy bal aralary men aralar usha almaj tek gүlden gүlge zhorgalap kozgalady Osylaj zhappaj tozandandyruga zhetedi yagni 80 zhemis beredi Tukymy zhenil usak әr zhemiste 4500 ge dejin Tuystyn en sәndi okilderinin biri ote erteden mәdeni osiriledi III gasyrdan beri Tabigattagy sany batpakty zherlerdin kurgauynan ozenderdin su tәrtibinin buzyluynan maldyn taptauynan zhәne otaudan kyskaryp otyr Shagyn populyaciyalary Aksu Zhabagyly korygy men Burabaj ulttyk parkinde korgalady DerekkozderҚazakstan osimdikter әleminin asyl kazynasy Қazakstan Қyzyl kitap betterinen Almaty Almatykitap ZhShS 2006 34 bet