Баспахана, типография (гр. typos — қолтаңба және гр. graph — жазамын) — баспа өнімдерін (газет, кітап, журнал, т.б.) шығаратын өнеркәсіптік полиграфиялық кәсіпорын. Онда офсеттік баспа басым болса, әдетте, фабрика деп аталады. Баспаның бірнеше түрін қолданатын ірі Баспахана полиграфиялық комбинат болып саналады. Шығаратын өнімінің сипатына қарай Баспахана газеттік, газет-журналдық, кітаптық, бланктік болып, ал орналасу мекені мен жұмыс көлеміне қарай орталық, облыстық, қалалық, аудандық болып бөлінеді. Баспахана құрамына, негізінен, компьютерлік (бояу реттейтін, сұлба, суреттер салатын), терімдік, баспа қалыбын әзірлейтін цинкографиялық, парақтық немесе ротациялы машиналармен басып шығаратын, бетті бүктеп, түптейтін өндірістік цехтар енеді. Баспаханада негізгі цехтармен қатар, жөндеу-механикалық цех, қағаз және түптеу материалдарын әзірлейтін цех, лаборатория, сондай-ақ, қағаз, материал, шала өнім мен даяр өнімдер сақталатын қоймалар болады. Қазіргі ірі және орташа Баспаханалар баспа қалыбын әзірлеу, басып шығару және өнімдерді өңдеу үшін сан алуан жабдықтармен қамтамасыз етілген. Өте дәл технол. жабдықтардың көмегімен күрделі процестер жүргізудің нәтижесінде сапалы баспа қалыптары әзірленеді. Газет-журнал, кітап, т.б. жазық (парақтық) не ротациялы машинада, ал мұқаба, әр түрлі суреттер шағын форматты парақтық офсеттік машинада басылады. Өңдеу цехтарында баспа парақтарын бүктеуге, тігуге, кесуге, блоктауға, т.б. арналған машиналар пайдаланылады. Кітап басатын ірі Баспаханалар тәулігіне ондаған, жүздеген мың дана кітап шығарады. Қазақстанда алғашқы Баспаханалар 20 ғасырдың басында ұйымдастырыла бастады. Солардың бірі ордасында құрылған (1910) Орда баспаханасы. жылдарында Қазақстанның ірі қалаларында, барлық облыс орталықтары мен аудандарында Баспаханалар ашылды. 20 ғасырдың 80-жылдары елімізде 57 республикалық, 16 облыстық, 14 қалалық, 197 аудандық Баспаханалар болды. Қазақстан Республикасының тәуелсіз мемлекеттігін жариялап (1991), ел экономикасының нарықтық қатынастарға көшуіне орай әр түрлі меншік нысанындағы ірілі-ұсақты Баспаханалар саны күрт көбейді. 20 ғасырдын соңында олардың ең ірілері негізінен газет-журнал басып шығаратын респ. “Дәуір” баспаханасы, кітап-журнал басылымдарын басып шығаратын респ. “Кітап” өндірістік бірлестігі және негізінен мектеп оқулықтарын басып шығаратын “Атамұра” корпорациясы болды. Сондай-ақ, республикаға белгілі “Киік” жарнама агенттігі, “Жеті жарғы” жабық акционерлік қоғамы, қазақ-американдық бірлескен “Франклин” Баспаханасы әр түрлі баспа өнімдерін шығарады. Кітаптарды басып шығару ежелгі заманнан бері белгілі, яғни басып шығару механизмдерін құру және басып шығаруды қолдана отырып сияны бір парақтан екінші параққа ауыстыру әдісі табылған сәттен бастап.
Дереккөздер
- Полиграфия, өлшеу техникасы, ағаш өңдеу жабдықтары және металл өңдеу техникасы мен технологиясы: Қазақша-орысша терминдердің түсіндірме сөздігі.
- Қазақ Энциклопедиясы
- Кітаптың кіші және орта басылымының құны.
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Baspahana tipografiya gr typos koltanba zhәne gr graph zhazamyn baspa onimderin gazet kitap zhurnal t b shygaratyn onerkәsiptik poligrafiyalyk kәsiporyn Onda ofsettik baspa basym bolsa әdette fabrika dep atalady Baspanyn birneshe tүrin koldanatyn iri Baspahana poligrafiyalyk kombinat bolyp sanalady Shygaratyn oniminin sipatyna karaj Baspahana gazettik gazet zhurnaldyk kitaptyk blanktik bolyp al ornalasu mekeni men zhumys kolemine karaj ortalyk oblystyk kalalyk audandyk bolyp bolinedi Baspahana kuramyna negizinen kompyuterlik boyau rettejtin sulba suretter salatyn terimdik baspa kalybyn әzirlejtin cinkografiyalyk paraktyk nemese rotaciyaly mashinalarmen basyp shygaratyn betti bүktep tүptejtin ondiristik cehtar enedi Baspahanada negizgi cehtarmen katar zhondeu mehanikalyk ceh kagaz zhәne tүpteu materialdaryn әzirlejtin ceh laboratoriya sondaj ak kagaz material shala onim men dayar onimder saktalatyn kojmalar bolady Қazirgi iri zhәne ortasha Baspahanalar baspa kalybyn әzirleu basyp shygaru zhәne onimderdi ondeu үshin san aluan zhabdyktarmen kamtamasyz etilgen Өte dәl tehnol zhabdyktardyn komegimen kүrdeli procester zhүrgizudin nәtizhesinde sapaly baspa kalyptary әzirlenedi Gazet zhurnal kitap t b zhazyk paraktyk ne rotaciyaly mashinada al mukaba әr tүrli suretter shagyn formatty paraktyk ofsettik mashinada basylady Өndeu cehtarynda baspa paraktaryn bүkteuge tiguge kesuge bloktauga t b arnalgan mashinalar pajdalanylady Kitap basatyn iri Baspahanalar tәuligine ondagan zhүzdegen myn dana kitap shygarady Қazakstanda algashky Baspahanalar 20 gasyrdyn basynda ujymdastyryla bastady Solardyn biri ordasynda kurylgan 1910 Orda baspahanasy zhyldarynda Қazakstannyn iri kalalarynda barlyk oblys ortalyktary men audandarynda Baspahanalar ashyldy 20 gasyrdyn 80 zhyldary elimizde 57 respublikalyk 16 oblystyk 14 kalalyk 197 audandyk Baspahanalar boldy Қazakstan Respublikasynyn tәuelsiz memlekettigin zhariyalap 1991 el ekonomikasynyn naryktyk katynastarga koshuine oraj әr tүrli menshik nysanyndagy irili usakty Baspahanalar sany kүrt kobejdi 20 gasyrdyn sonynda olardyn en irileri negizinen gazet zhurnal basyp shygaratyn resp Dәuir baspahanasy kitap zhurnal basylymdaryn basyp shygaratyn resp Kitap ondiristik birlestigi zhәne negizinen mektep okulyktaryn basyp shygaratyn Atamura korporaciyasy boldy Sondaj ak respublikaga belgili Kiik zharnama agenttigi Zheti zhargy zhabyk akcionerlik kogamy kazak amerikandyk birlesken Franklin Baspahanasy әr tүrli baspa onimderin shygarady Kitaptardy basyp shygaru ezhelgi zamannan beri belgili yagni basyp shygaru mehanizmderin kuru zhәne basyp shygarudy koldana otyryp siyany bir paraktan ekinshi parakka auystyru әdisi tabylgan sәtten bastap BaspahanaDerekkozderPoligrafiya olsheu tehnikasy agash ondeu zhabdyktary zhәne metall ondeu tehnikasy men tehnologiyasy Қazaksha oryssha terminderdin tүsindirme sozdigi Қazak Enciklopediyasy Kitaptyn kishi zhәne orta basylymynyn kuny Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet