Аутсорсинг

Аутсорсинг — шартта ескертілген екі тараптардың арасында бизнес процесстер (төлем тізімдемелер мен шағымдардың өндеуі) мен операциялық атқарымдардың (өндеу өнеркәсібі, инфрақұрылымның басқаруы) табыстауын білдіреді. 1981 жылдан бастап “аутсорсинг” ұғымы Американдық Глоссарий бойынша “сыртқы ресурстарды қолдану” мығынасын беріп, әлі күнге дейін қолданыста жүр. Кейде аутсорсингке бір компаниядан екінші компанияға қызмеркерлер мен активтердің табыстауы жатады. Сонымен қатар, аутсорсинг мемлекеттік қызметтің басқаруын жеке меншік кәсіпорынға беру тәжірибесін білдіреді.

Аутсорсингке ішкі және шетел келісім-шарттарға қоса “оффшоринг” (бизнес процессті алыс елге орналастыру) пен “ниаршоринг” (бизнес процессті көршілес елге табыстау) жатады. Адамдардың көбісі аутсорсинг пен оффшорингті шатастырады, бірақ екеуі әртүрлі нәрселерді білдіреді. Кез келген компания өз бизнесті алыс елге орналастырмай, қызмет жеткізушімен жұмыс істей алады. Мысалы, 2003 жылы “Procter and Gamble” оффшор атқарымдарсыз өз компаниясының инфрақұрылым басқаруын басқа кіші компанияларға табыстады. Төмен халықаралық жұмыс күшінің жинақ ақшалары аутсорсинг пен оффшорингті ынталандырады. Нәтижесінде, оффшорингтің арқасында халықаралық жұмыс күшінің жинақ ақшалары көбейеді. Аутсорсингке қарама-қарсы тұратын инсорсинг келісім-шартққа үшінші тараптан ұсынылған процесстерді қамтиді. Кейбір кезде, инсорсинг сатылас біріктіру арқылы жүзеге асырылады. Бұған қарамастан, компаниялар инсорсингсіз келісім-шартққа өз бизнес процесстерді ұсына алады.

Жалпы түсінік

Екіжақты келісім бойынша, екі организация арасында қызметтер, сараптама және төлемдердің алмасуы жүргізіледі. Аутсорсинг фирмаларға атқарымдық өкілеттікте, отын жанартпасында көмектесіп, дағдылар немесе сараптамалардың жетіспеушілігін азайтады. XXI-інші ғасырдың басында көптеген кәсіпорындар шетел жеткізушілерге аутсорсинг атқарымдарды бекітіп, оффшор аутсорсинг ұғымы пайда болды. Экономикалық организациялардың арасында болатын күрделі қарым-қатынасты түсіндіретін бірнеше терминдер қолданылады. Мысалы, “ниаршоринг”, “краудсорсинг”, “малтисоурсинг”, “халықаралық стартегиялық альянстар”, “стартегиялық аутсорсинг”және т.б. Аутсорсинг икемді бюджет пен бақылауға көп мүмкіндік береді. Оның арқасында организациялар тек керек қызметтерге төлеп, мамандырылған қызметкелерді жалдау және оқыту қажеттілігінен босатылады. Оған қоса, аутсорсинг жаңа инженерлік сараптамасын әкеліп, атқарымдық шығындардың қатерін азайтады. Жақында, жанартпашылық бизнес үлгілері аутсорсинг құнын төмендетуге көмектесу үшін әзірленді. Айтап айтқанда, бұл бизнес үлгілер сыртқы мердігерлермен келісу кезінде түрлі ұйымдардың ұқсас аутсорсинг талаптарын біріктіру жолымен ұжымдық келіссөздердің мүмкіндіктерін пайдана алады. Нәтижесінде, сондай ықтималдық екі тарапқа да ұтымды жағдайды ұсынады.

Аутсорсингті тудыратын себебі

Компаниялар көбінесе аутсорсингті белгілі бір шығындарды қысқарту үшін қолданады. Мысалы, перифериялық немесе “бейінді емес” шығындар, жоғары салықтар, жоғары қуат шығындар, шамадан тыс мемлекеттік реттеу/мандаттар, өндіріс және еңбек шығындар. Американдық компаниялар аутсорсингті копроративтік салықтар мен міндетті аударымдар үшін (әлеуметтік қамсыздандыру, медициналық көмек, қауіпсіздік қорғау) ынталандырады. Сол мезетте, американдық компаниялар аутсорсингті әкімшілік мен басқару шығындарды төмендету үшін қолданбайды. Мысалы, 2007 жылы Америка Құрама Штаттарында атқарушы бастықтардың орташа жалақысы басқа жұмысшылардың жалақысына қарағанда 400 есе көп болды. Бұл айырмашылық 1965 жылдағы көрсеткіштермен салыстырғанда 20 есе көп.

Сандық аутсорсинг

Адамдардың көбісі аутсорсингті тек өндіріспен байланыстырады, мысалы сатып алған өнімнің “Қытайда жасалған” деген жапсырмасымен ұқсастыруы. Алайда, XXI ғасырдың басынан бастап ақ жағалы жұмысшылардың басқа компанияларға табыстауы қарқынды дамыды. Үндістан мен Қытай сияқты елдерінің цифрлік жұмыс күші АҚШ-тағы ең төмен жалақысының төленетін бір үлесі болып табылады. Орта есеппен, Үндістандағы бағдарлама жасаушыларға 250,000-нан 1,500,000-ға рупий төлейді ($4,000-нан $23,000-ға дейін), ал АҚШ пен Канада елдерінде бұл еңбекақы $40,000 мен $100,000 аралығында баламалы. Аутсорсинг тәжірибесі кеңейтіліп, көптеген түрлі елдерде қолдана басталды. Мысалы, Коста-Рика жоғары білімді жұмыс күші, екі тілде сөйлейтін үлкен халық, тұрақты демократиялық үкімет, және АҚШ-пен ұқсас сағаттық белдеудің болуы арқасында аутсорсингтің қайнарына айналды. Жыл сайын “Intel”, “Procter & Gamble”, “HP”, “Gensler”, “Amazon”, және “Bank of America” Коста-Рикада үлкен бизнес атқарымдарды жасайды. Соңғы жылдардың ішінде ақ жағалы жұмысшылардың қызметі банкттік және құқықтық салалардан бастап АҚШ-тағы ірі сәулет фирмалардағы аутсорсингті қолданатын пионер компаниясы “Resourcesus US”-ға дейін кенінен таралды. Аударылған өндіріске қарағанда, ақ жаға жұмысшылардың қызметі жұмысшылардың қолайлы жұмыс сағатын таңдауға және қай жерде жұмыс істеуге мүмкіндің береді. Бұндай қызметкерлердің жұмысы келісімшартта ескерткендіктен, компаниялар қызмет бөлмесін жасау, басшылық құрамының жалақы, қызметкерлердің жәрдемақы үшін қаражат бөлу қажет емес.

Аутсорсингтің салдары

Басқару үдерістері

Жаһандану және күрделі жеткізілімнің тізбегімен қатар жоғары басқару мен өндірістік қызметкерлердің арасындағы үлкен физикалық қашықтық көбінесе басқару әдістемелердің ішінде өзгерістерді талап етеді. Мысалы, жиі тексеру мен кері байланыс. Соған қоса, желіаралық хаттама, үздіксіз ағымдағы хабарлармен алмасу, жаңа қадағалау жүйесі, уақыт ұйымдастырудың жаңа технологиялар (уақыт қадағалауын қамтамасыз ету бағдарламасы) арқылы жаңа байланыс әдістерін енгізу қажет.

Байланыс және клиенттерге қызмет көрсету

Байланыс саласындағы аутсорсингтік қонырау орталықтармен жұмыс тәжірибесі жоқ ұйымдар аутсорсинг процессі нәтижесінде төменгі соңғы пайдаланушы тәжірибесінен зардап шегуі мүмкін. Ана тілі мен мәдениеті әртүрлі елдерде аутсорсинг пен оффшоринг қатар жүрсе, шікі жағдай қиындай түсуде. Мысалы, шетелдік байланыс орталығындағы агенттердің лингвистикалық ерекшеліктері (екпіні, сөз таңдауы мен қолданатын фразеологиясы) қонырау кезінде кедергі болуы ықтимал. Телефон қонырауында жоқ визуалдық белгілер түсініспеушілік пен қиындықтарға әкелетіні әбден мүмкін.

Қауіпсіздік

Аутсорсинг атқарымдардың іске асырылуы алдында, белгілі бір ұйым барлық қызметкерлер үшін жауапкершілігін көтереді, кейде елеулі міндеттері де кіруі мүмкін. Мысалы, сол ұйымның қызметкерлері аутсорсинг қызмет жеткізушінің бөліміне тапсырылса, олардың құқықтық мәртебесі өзгеруі ықтимал. Қызметкерлер тіпті орындарды ауыстырмау да мүмкін. Сонымен қатар, олар бұдан былай сол ұйымның жалдамалы жұмысшылар емес болып есептеледі. Бұндай құқықтық, қауіпсіздік пен сәйкестік мәселелер клиент пен қызмет жеткізушінің арасында келісімшарт арқылы талқыланып, қарастырылады. Қалыптасқан жағдай аутсорсингтің ең күрделі бағыттардың бірі болып саналады және кейде үшінші тараптағы кеңесшіні талап етеді. Алаяқтық тапсырылған жұмысшыларға мен кызмет жеткізушіне белгілі қауіпсіздік мәселесі мен қылмыстық әрекеті болып табылады. Алайда, аутсорсинг тәжірибесі іске асырылатын кезде алаяқтық әрекеттің ықтималы көп деп дауласуға болады.

Инсорсинг

Аутсорсинг көптеген итерациялар мен жөндеулерден өтті. Кейбір аутсорсингке негізделген келісімшарттар белгілі бір стратегиясын орындауға қабілетсіздігі, ашықтық пен бақылау жүйелігін жоғалтуы, ауыртпалық шартты үлгілері, бәсекелестіктің жоқтығы, тұрақты шығындар үшін ішінара немесе толық өзгертілген. Компаниялар жиі инсорсинг тәжірибесін бақылау жүйесін арттыру, нормативтік талаптарға сәйкес болу және сатылас интерграция арқылы бәсекелес дидифференцияацияға жету ниетімен қолдана бастайды.

Бұдан басқа, аутсорсинг термині алмасудың бірнеше түрлерінде жаңылыс пайдаланғаны байқалады. Мысалы, жаһандық деңгейінде бағдарламалық жасақтаманы өндеу барысында әр түрлі елдердегі адамдардың жұмыс істеуі жай ғана аутсорсинг деп аталмайды. Аутсорсингке негізделген нарықтық моделі осы даму жобаларын нарықта сатып алғаны мен сатылғаны орнына неге олапдың бірлесіп әзірленгенін толық түсіндіре алмайды. Жақында, соңғы зерттеу барысында бюрократиялық және нарықтық механизмдермен қатар жаһандық жоба бағдарламаларды жетектейтін “ алгократия ” деген жаңа қосымша басқару жүйесі анықталды. Зерттеу бюрократия мен нарықпен салыстырғанда, кодқа негізделген жаңа басқару жүйесін ажыратады да кез келген ұйымдастырушылық нысанның оның билеуші механизмге байланысты ерекшеліктерді айрықша баса айтады. Мысалы, бюрократия ˗ заңды-ұтымды ерекшелік, нарық ˗ баға ерекшелігі және алгократия ˗ бағдарламалау немесе алгоритм ерекшелігі. Нәтижесінде, жаһандық деңгейінде бағдарламалық жасақтамаларды өндеуі түрлі ресурстармен қамтамасыз етпегендікке қарамастан аутсорсингпен шуғылданған компанияларға табысталмайды. Сонымен қатар, жобалар әлемнің түрлі командалардың жұмыс істеуге мүмкіндік беретін платформада әзірленеді.