Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Атом өнеркәсібі — уран кенін өндіру, өңдеумен шұғылданатын, одан атом энергиясын (ядролық энергияны) өндіретін және сол энергияны пайдаланып жұмыс істейтін өнеркәсіп саласы. Ядролық энергия өнеркәсіпте, ғылымда, медицинада және басқа салаларда пайдаланылады. Дүн. жүз. тәжірибеде А. ө-нің әскери және азаматтық бағыттары қалыптасқан. А. ө. атом ядросының ыдырау процесінен туатын энергияны пайдалану принципімен жұмыс істейтін атом электр стансасын (АЭС) салу, ядролық энергияны пайдаланып кеме, поезд жүргізуге және самолет, ракета ұшыруға арналған қондырғы — атом қозғалтқышын жасау негізінде дамыды. А. ө. 50-жылдардың орта шенінде, атап айтқанда, 1954 ж. бұрынғы КСРО-да (Обнинск қ.) тұңғыш АЭС (қуаты 5 Мвт) іске қосылғаннан кейін жеке өнеркәсіп саласы болып қалыптасты. Бұдан кейін Колдерохоллда (Англия, 1956), Шиппингпортта (АҚШ, 1957) АЭС-тары іске қосылды. 1997 ж. барлығы 437 АЭС жұмыс істеді. Олар дүн. жүзіндегі электр қуатының 17ы-ін өндірді. Қазақстан уран қорының молдығы жөнінен дүн. жүз-де 1-орынды иемденеді. 50-жылдардан бастап Қазақстандағы 20 кен орнында уран өндіру жұмыстары жүргізілді.Қазақстанның барлық аймақтарында уран өндірумен айналысатын өндіріс орындары бар. Олардың ең ірілері: Тың тау-кен химия комбинаты (Орт. Қазақстан), Ертіс химия-металлургия зауыты (Шығыс Қазақстан), Каспий жағалауы тау-кен металлургия комбинаты (Батыс Қазақстан), Оңтүстік Қазақстан кен басқармасы, т.б. Қазақстандағы тұңғыш АЭС Ақтау қаласында салынған (1973) шапшаң нейтронмен жұмыс істейтін БН-350 реакторы бар энергия комбинаты. Ол Маңғыстау облысын энергиямен жабдықтайды, сондай-ақ, әлемдегі су тазартатын бірден-бір атомдық қондырғы болып табылады (реакторды 2003ж. тоқтату көзделген). Бұдан басқа 4 зерттеу реакторы жұмыс істейді. Оның 3-еуі Курчатов қаласының маңында, 1-еуі Алматы қаласының жанындағы Алатау қалашығында орналасқан.
Дереккөздер
- Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Atom onerkәsibi uran kenin ondiru ondeumen shugyldanatyn odan atom energiyasyn yadrolyk energiyany ondiretin zhәne sol energiyany pajdalanyp zhumys istejtin onerkәsip salasy Yadrolyk energiya onerkәsipte gylymda medicinada zhәne baska salalarda pajdalanylady Dүn zhүz tәzhiribede A o nin әskeri zhәne azamattyk bagyttary kalyptaskan A o atom yadrosynyn ydyrau procesinen tuatyn energiyany pajdalanu principimen zhumys istejtin atom elektr stansasyn AES salu yadrolyk energiyany pajdalanyp keme poezd zhүrgizuge zhәne samolet raketa ushyruga arnalgan kondyrgy atom kozgaltkyshyn zhasau negizinde damydy A o 50 zhyldardyn orta sheninde atap ajtkanda 1954 zh buryngy KSRO da Obninsk k tungysh AES kuaty 5 Mvt iske kosylgannan kejin zheke onerkәsip salasy bolyp kalyptasty Budan kejin Kolderohollda Angliya 1956 Shippingportta AҚSh 1957 AES tary iske kosyldy 1997 zh barlygy 437 AES zhumys istedi Olar dүn zhүzindegi elektr kuatynyn 17y in ondirdi Қazakstan uran korynyn moldygy zhoninen dүn zhүz de 1 oryndy iemdenedi 50 zhyldardan bastap Қazakstandagy 20 ken ornynda uran ondiru zhumystary zhүrgizildi Қazakstannyn barlyk ajmaktarynda uran ondirumen ajnalysatyn ondiris oryndary bar Olardyn en irileri Tyn tau ken himiya kombinaty Ort Қazakstan Ertis himiya metallurgiya zauyty Shygys Қazakstan Kaspij zhagalauy tau ken metallurgiya kombinaty Batys Қazakstan Ontүstik Қazakstan ken baskarmasy t b Қazakstandagy tungysh AES Aktau kalasynda salyngan 1973 shapshan nejtronmen zhumys istejtin BN 350 reaktory bar energiya kombinaty Ol Mangystau oblysyn energiyamen zhabdyktajdy sondaj ak әlemdegi su tazartatyn birden bir atomdyk kondyrgy bolyp tabylady reaktordy 2003zh toktatu kozdelgen Budan baska 4 zertteu reaktory zhumys istejdi Onyn 3 eui Kurchatov kalasynyn manynda 1 eui Almaty kalasynyn zhanyndagy Alatau kalashygynda ornalaskan Atom elektrostanciyalarynyn kurylysynyn tarihi statistikasyDerekkozderAjbyn Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 880 bet ISBN 9965 893 73 HBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet