Андрогендер

Андрогендер (андрогены); (androgenae; көне грекше: ανδρεία — еркек; көне грекше: γένος — шығу, шығу тегі) — аталық жыныс гормондары. Андрогендер аталық жыныс безі — еннін бөлікшелерін құрайтын сирек тұқымдық өзекшелер аралықтарындағы борпылдақ дәнекер ұлпасында орналасқан үлкен ядролы, цитоплазмасы ацидофилді боялған ірі жасушалар — интерстициоциттерде (бұрынғы аты — Лейдиг жасушалары) түзіледі. Бұлардың цитоплазмасында эгранулалы эндоплазмалық тор мен түтікше келген митохондриялар көп болады. Кейде протеинді кристалдар да кездеседі. Андрогендер аз мөлшерде бүйрек үсті безінде және жұмыртқалық интерстициоциттерінде де түзіледі. Бүлар аталық жыныс мүшелерінің дамуы мен қызметіне және екінші жыныстық белгілердің жетіліп дамуына ықпал етеді. Андрогендер химиялық құрамы жағынан стероидтарға жатады. Бұлардың негізгі өкілі — тестостерон гормоны.

Химиялық табиғаты

Жыныс гормондары стероидтық гормондар тобына жатады жəне холестеролдан түзіледі. прегненолон түзіледі. Одан кейін прегненолон 17-оксипрегненолонға тотығады, ол андростендионға айналады. Соңғы зат С17 жағдайда тотықсызданып, активті тестостерон береді.

Қасиеті

• Ақуыздар синтезіне, əсіресе бұлшық ет ұлпасындағы ақуыз синтезіне дем береді;
• Жас жануарлардың сүйек қаңқасының өсуін дамытады. Сондықтан еркек ағзаларының бұлшық еттері жақсы жетілген жəне бітімі ірі келеді;
• Екінші кезектегі еркектік жыныс белгілерін қалыптастырады;
• Жыныстық инстинктердің қалыптасуына себепкер болады;
• Олар зат алмасуды едəуір күшейтеді;
• Қанның қүрамын жақсарады.

Емге қолдану

Медицинада синтетикалық жолмен алынған қолданылады. Андрогендер анаболикалық əсер көрсетеді. Олар еркектердің жыныстық дамуына нашарлағанда, жыныс функциясы бұзылғанда, қан тамырлары мен жүйке жұмысы бұзылғанда, акромегалияда жəне əйелдердің кейбір науқастарында қолданылады.

Дереккөздер

1. Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9
2. Биохимия. Медицина университеті баспасы. Алматы