Анархизм (гр. ἀναρχία - «бассыздық», «басқарусыздық») — адамдар арасындағы баршаға ортақ тәртіптерді мойындамайтын, жеке адамның шексіз еркіндігін уағыздайтын, мемлекеттік және басқа да биліктің түрлерін жоққа шығаратын қоғамдық-саяси ағым. Өзінің мемлекеттік билікті жою, ұйымдастырылған саяси күрес, беделді, тәртіпті мойындамау деп жариялаған саяси ағым;. XIX ғ. ортасында қалыптасқан.
Анархизмнің негізін қалаушылар: неміс философы (1806-1856), француз философы, экономисті П. Прудон (1809-1865). Көрнекті өкілдері: орыс төңкерісшілері М. А. Бакунин (1814-1876), (1842-1921).
Анархизм дүниетанымының негізі - индивидуализм. Бұл ағымды қолдаушылар тұлға еркіндігін шектейтін кез келген әрекетке қырын қарайды. Анархистер мемлекеттік биліктің барлық түрлеріне жеке тұлға еркіндігін жүзеге асыру жолындағы басты кедергі ретінде қарауы заңдылық. Өйткені олар мемлекеттік және саяси биліктің түрлерін дереу жойылуы тиіс , деп жариялайды. Олардың пікірінше, әлеуметтік төңкерістің негізгі міндеті - мемлекетсіз өзін-өзі басқаратын өндірістік бірлестіктерден, әлеуметтік қауымдастықтардан тұратын қоғамдық құрылым орнату.
Күнделікті өмірде «анархия» терминін басқарудың дұрыс ұйымдастырылмауы салдарынан болатын , хаос жағдайында қолданады. Алайда, анархистер болашақта мінсіз мемлекетсіз өмірді қоғамдық процестердің тәртіпсіз, басқарусыз, бей-берекет қалпынан іздемейді. Керісінше, олардың пікірінше тек анархия, яғни, адамдарды еш нәрсеге мәжбүрлемеу, қарым-қатынастьщ еркіндігіне негізделген, басқарусыз шынайы қоғамдық тәртіп орната алады. Бұл қозғалысты жақтаушылардың кең таралған "Анархия - тәртіптің бастауы!" ұранын осы түрғыда түсіну керек.
Анархизмнің көптеген түрлері мен дәстүрлері бар және олардың барлығы бір-бірін жоққа шығармайды: әдетте, белгілі бір анархистер бір уақытта бірнеше анархистік ілімдердің жақтаушылары болып табылады: мысалы, анархист мемлекетсіз коммунистік идеялар мен жасыл анархизмнің жақтаушысы бола алады. Анархистердің бір бөлігі дәстүрлі түрде өздерін мемлекеттілікке ғана емес, сонымен қатар жеке меншікке, капитализмге, нарықтық қатынастарға қарсы солшыл деп санайды. Бұл бағытқа анархо-коммунистер, анархо-коллективистер мен анархо-синдикалистердің көпшілігі кіреді.
Дереккөздер
- Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
- Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6
- Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Anarhizm gr ἀnarxia bassyzdyk baskarusyzdyk adamdar arasyndagy barshaga ortak tәrtipterdi mojyndamajtyn zheke adamnyn sheksiz erkindigin uagyzdajtyn memlekettik zhәne baska da biliktin tүrlerin zhokka shygaratyn kogamdyk sayasi agym Өzinin memlekettik bilikti zhoyu ujymdastyrylgan sayasi kүres bedeldi tәrtipti mojyndamau dep zhariyalagan sayasi agym XIX g ortasynda kalyptaskan Anarhisterdin kara zhalauy Anarhizmnin negizin kalaushylar nemis filosofy 1806 1856 francuz filosofy ekonomisti P Prudon 1809 1865 Kornekti okilderi orys tonkerisshileri M A Bakunin 1814 1876 1842 1921 Anarhizm dүnietanymynyn negizi individualizm Bul agymdy koldaushylar tulga erkindigin shektejtin kez kelgen әreketke kyryn karajdy Anarhister memlekettik biliktin barlyk tүrlerine zheke tulga erkindigin zhүzege asyru zholyndagy basty kedergi retinde karauy zandylyk Өjtkeni olar memlekettik zhәne sayasi biliktin tүrlerin dereu zhojyluy tiis dep zhariyalajdy Olardyn pikirinshe әleumettik tonkeristin negizgi mindeti memleketsiz ozin ozi baskaratyn ondiristik birlestikterden әleumettik kauymdastyktardan turatyn kogamdyk kurylym ornatu Kүndelikti omirde anarhiya terminin baskarudyn durys ujymdastyrylmauy saldarynan bolatyn haos zhagdajynda koldanady Alajda anarhister bolashakta minsiz memleketsiz omirdi kogamdyk procesterdin tәrtipsiz baskarusyz bej bereket kalpynan izdemejdi Kerisinshe olardyn pikirinshe tek anarhiya yagni adamdardy esh nәrsege mәzhbүrlemeu karym katynastsh erkindigine negizdelgen baskarusyz shynajy kogamdyk tәrtip ornata alady Bul kozgalysty zhaktaushylardyn ken taralgan Anarhiya tәrtiptin bastauy uranyn osy tүrgyda tүsinu kerek Anarhizmnin koptegen tүrleri men dәstүrleri bar zhәne olardyn barlygy bir birin zhokka shygarmajdy әdette belgili bir anarhister bir uakytta birneshe anarhistik ilimderdin zhaktaushylary bolyp tabylady mysaly anarhist memleketsiz kommunistik ideyalar men zhasyl anarhizmnin zhaktaushysy bola alady Anarhisterdin bir boligi dәstүrli tүrde ozderin memlekettilikke gana emes sonymen katar zheke menshikke kapitalizmge naryktyk katynastarga karsy solshyl dep sanajdy Bul bagytka anarho kommunister anarho kollektivister men anarho sindikalisterdin kopshiligi kiredi DerekkozderAjbyn Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 880 bet ISBN 9965 893 73 H Oryssha kazaksha zandyk tүsindirme sozdik anyktamalyk Almaty Zheti zhargy baspasy 2008 zhyl ISBN 9965 11 274 6 Sayasi tүsindirme sozdik Almaty 2007 ISBN 9965 32 491 3 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet